Op 5 november organiseerde de werkgroep Vluchtelingen van de Raad van Kerken voor het eerst in drie jaar weer een landelijke bijeenkomst. De werkgroep adviseert de Raad – gevraagd en ongevraagd – op het gebied van asiel en migratie. In de werkgroep zitten vertegenwoordigers van lidkerken, kerkelijke en niet-kerkelijke organisaties, waaronder Kerk in Actie, INLIA, Justice & Peace, Sant’Egidio, Vluchtelingenwerk Nederland en het Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt.
Op deze inspiratiedag kwamen vertegenwoordigers van een groot aantal organisaties en initiatieven aan het woord. In dit artikel willen we hen aan u voorstellen. Op deze manier willen wij zichtbaar maken hoe breed de waaier is van mensen die zich actief inzetten voor een humaan asielbeleid.
Via de onderstaande navigatie-links kunt u rechtstreeks naar de samenvattingen van de diverse bijdragen en bijdragers aan deze dag. Met behulp van de paarse pijltjes kunt u weer terugkeren naar dit overzicht.
Introductie
Onder ieder die zich inzet voor de verbetering van het lot van vluchtelingen is een groot aantal vrijwilligers. Zij zien het falen van het asielbeleid van de overheid en komen daarom (vaak onder protest) in actie.
Ineke Bakker, voorzitter van de Werkgroep, omschreef dit als volgt in haar openingswoord:
“Niet alleen ongedocumenteerden, van oudsher de mensen in de meest kwetsbare posities, hebben grote moeite om een veilige plek te vinden, maar nu ook asielzoekers die zich aanmelden in Ter Apel en zelfs statushouders die al een verblijfsvergunning hebben, zitten vaak in slechte en soms zelfs erbarmelijke omstandigheden. Wie schaamt zich niet bij het zien van de beelden uit Ter Apel? Gelukkig gaat het met de opvang van de meeste vluchtelingen uit Oekraïne wel beter, maar dat roept dan weer de vraag op of er geen sprake is van racisme tegen de andere vluchtelingen die van buiten Europa komen.”
Als motto van de dag werd gekozen voor de tekst uit Mattheus 25: ‘Ik was een vreemdeling en jullie namen Mij op.’
Ineke Bakker: ‘Vandaag concentreren wij ons op het tweede deel van deze zin: jullie namen Mij op. Met dat opnemen wordt niet alleen bedoeld het bieden van een dak boven het hoofd, een plek om te slapen, maar juist ook het opnemen van vreemdelingen samen met je familieleden in de kring van je huis, het opnemen van buitenstaanders in je gemeenschap. Ik denk dat de aandacht voor vluchtelingen, voor mensen van buiten, hen zien als mens zoals wij, niet als object van hulp, hen willen opnemen in onze gemeenschappen, de rode draad is in ons programma vandaag.’
Ineke Bakker
Asielbeleid
Carolus Grütters was de eerste spreker van de dag. Hij is senior onderzoeker bij het Centrum voor Migratierecht, Radboud Universiteit Nijmegen en een veel gevraagd spreker. Grütters plaatste met grafieken en cijfers het aantal asielzoekenden in perspectief. ‘Als iedere gemeente voor elke 10.000 inwoners 30 asielzoekers opvangt’, zo zei hij, ‘dan is het huidige opvangprobleem opgelost, omdat dan overal in het land verspreid voldoende plekken zullen zijn. Niemand hoeft dan meer buiten te slapen en procedures kunnen weer sneller opgepakt worden.’ In een eerder artikel stelde Grütters al dat Nederland af moet van het heilige principe dat asielbeleid gebaseerd moet zijn op de vrijwillige bijdrage, zoals bij liefdadigheid. ‘De opvang van asielzoekers is namelijk geen gunst maar een plicht die niet alleen in Nederlandse wetten, maar ook in Europese regelgeving en internationale verdragen is vastgelegd. Het is een taak die aan de rijksoverheid is opgedragen.’
Grütters is de geestelijke vader van het plan KAN, Kleinschalige Asielopvang Nederland. Inmiddels is er een ‘Initiatiefgroep Huisvesting Asielzoekers Nederland’, waarin ook de Raad van Kerken participeert. De strekking van Plan KAN is om in iedere gemeente in Nederland naar rato van het inwonertal structurele asielopvang te realiseren. Belangrijk verschil met het wetsontwerp van staatssecretaris Van der Burg is dat er in Plan KAN geen minimale grootte van opvangcentra wordt gehanteerd. Dat betekent onder meer dat de voorgestelde ‘bonus’ voor het realiseren van meer opvangplekken dan op basis van het inwonertal vereist is, ook aan kleine gemeenten kan worden verstrekt. Bijvoorbeeld omdat een gemeente 35 i.p.v. 30 plaatsen realiseert.
Het onlangs gepubliceerde wetsvoorstel voor de spreiding van asielzoekers stelt een minimale grootte van 100 plaatsen voor. Volgens de initiatiefgroep is dat problematisch. Dit zorgt er namelijk voor dat circa de helft van alle 344 Nederlandse gemeenten niet in aanmerking kan komen voor de ‘bonus’, omdat zij naar rato van hun inwoneraantal minder dan 100 asielzoekers zouden hoeven op te vangen. Op 22 november heet de initiatiefgroep een gesprek gehad met de staatssecretaris. Een verslag van dat bezoek vindt u op deze website.
Carolus Grütters
- Eerlijk zullen we alles delen
- Bezoek aan staatssecretaris van der Burg op 22 november van de Initiatiefgroep Huisvesting Asielzoekers Nederland
Walk of shame
De volgende spreker was Rikko Voorberg. Rikko is o.a. theatermaker, schrijver, activist en dominee. Hij reist langs de grenzen van Europa om daar de vluchtelingen op te zoeken naar wie niemand omkijkt. Indringend en gepassioneerd vertelde hij over deze ‘walk of shame’ reizen. De meeste mensen die deze vluchtelingen tegenkomen zijn hulpverlener, journalist, politieagent en militairen. Rikko brengt niets mee en komt ‘gewoon’ als medemens. ‘Ik kom om te zeggen: Ik schaam mij. Ik schaam mij om mijn land, om Europa, dat voor jullie hier deze ellende creëert.’
Vluchtelingen nodigen hem uit om aan te schuiven voor thee en eten en om te blijven overnachten. En zo komt hij terecht in goederentreinen op een verlaten spoorweg emplacement. Daar eet hij bij het vuur in een kapotte goederenwagon met mensen uit Pakistan, Syrië en Irak; daar brengt hij de nacht door. En zo ontstaat medemenselijkheid; men kijkt elkaar in de ogen en herkent elkaars menselijkheid. Soms heb je niets beters te bieden dan elkaar te zien.
Mounir Samuel was in mei 2022 mee met Rikko naar de Balkan. Zijn indrukwekkende verhaal van de reis stond in de Groene Amsterdammer. In de stad Tuzla neemt Rikko Mounir mee naar Mubeen.
‘Dit is mijn vriend’, zegt Mubeen terwijl hij een arm om Rikko Voorberg (41) slaat. Hij kijkt ons stralend aan. De rebelse Amsterdamse predikant, kunstenaar en activist lacht opgelaten, maar slaat dan toch joviaal zijn arm om de schouder van de Pakistaan.’
Ook voor Mubeen lijkt het ‘game over’. Drie jaar zit hij al vast in deze grijze stad. Game na game heeft hij verloren. De laatste keer probeerde hij de ‘taxigame’. Hij betaalde vierduizend euro om door een auto een vakje verder te komen in dit levensechte Monopoly. Mubeen werd midden in een bos afgezet waar hij door de chauffeur even later zou worden opgehaald. De Kroatische grenspolitie was de taxi voor, pakte hem op, zette hem in een geblindeerde bus en reed hem terug Bosnië in. Een dergelijke pushback is illegaal. De Kroatische grenswacht doet echter niets anders.’
Rikko Voorberg
Shadow game
‘The game’, zo noemen de jonge vluchtelingen hun vaak jarenlange reis om Europa te bereiken. Els van Driel en Eefje Blankevoort maakten een documentaire ‘Shadow Game’ over deze gevaarlijke tocht.
De film kwam in mei 2021 uit. Drie jaar lang volgden Eefje en Els de jongens uit Shadow Game op hun tocht door Europa: van Griekenland tot Servië en van Bosnië Herzegovina tot Italië en Nederland. Shadow Game is onderdeel van een transmediaal project dat bestaat uit de documentaire, korte docu’s, een adventure game, onderzoeksjournalistiek, een fototentoonstelling i.s.m. Cigdem Yuksel. Het is een olievlek die zich nog steeds verder uitbreidt. Met de film Shadow Game worden vooral jonge mensen bereikt die zo leren over het leven van vluchtende leeftijdgenoten. Shadowgame’s manifest: ‘Bescherm kinderen op de vlucht’.
Eerst worden een paar van de jongens voorgesteld:
Dit is Sajid Khan (SK) van 15. Hij liep in z’n eentje meer dan 5500 kilometer vanuit Afghanistan op zoek naar bescherming. Eenmaal in Europa moest hij bij de landsgrenzen door mijnenvelden lopen, werd hij in elkaar geslagen en terug de grens overgezet. Twee jaar lang was hij onderweg. Maar SK is niet de enige. Er zijn vele andere alleenreizende kinderen op de vlucht. Zoals bijvoorbeeld Mohammed van 14 uit Syrië en Mustafa van 17 uit Irak die werd gemarteld met elektroshocks. Deze tieners hebben recht op bescherming in Europa maar krijgen het niet. Dat moet anders, toch?
In alle Griekse steden zijn minderjarige vluchtelingen te vinden die op straat leven. En er bevinden zich nog duizenden in de Griekse horrorkampen, zoals in Moria. Ze krijgen geen onderwijs of onderdak en zijn op zichzelf aangewezen. Daardoor zijn ze kwetsbaar voor criminaliteit, uitbuiting en mensenhandel. SK, Mohammed en andere kinderen op de vlucht willen hun stem laten horen.
Op dinsdag 15 juni overhandigden de jongens persoonlijk een manifest met 38.179 handtekeningen aan het Europees parlement, de Europese Commissie en de Europese lidstaten. Het werd in ontvangst genomen door Alexandra Cupsan-Catalin, plaatsvervangend Head of Cabinet voor Eurocommissaris Ylva Johansson (Binnenlandse Zaken).
Els van Driel en Eefje Blankevoort
INLIA – Internationaal Netwerk van Lokale Initiatieven met Asielzoekers
Inlia (Internationaal Netwerk van Lokale Initiatieven met Asielzoekers) is een netwerkorganisatie van en voor geloofsgemeenschappen die asielzoekers en vluchtelingen in nood helpen. De stichting is in 1988 opgericht als dienstverlenende organisatie voor geloofsgemeenschappen die het Charter van Groningen ondertekenden. Deze gemeenschappen kozen daarmee partij voor vluchtelingen en asielzoekers in nood.
Naast de ondersteuning aan (Charter)kerken biedt INLIA ook juridische en maatschappelijke hulp aan asielzoekers in nood en hun (rechts)hulpverleners, en staat de organisatie ook burgerlijke gemeenten terzijde bij het hanteren van maatschappelijke vraagstukken rondom (dakloze) asielzoekers.
In Groningen beheert INLIA de opvangvoorziening (capaciteit 270 personen) voor dakloze, afgewezen asielzoekers in de provincie Groningen (dus ook uit Ter Apel), als onderdeel van de pilot Landelijke Vreemdelingen Voorzieningen (LVV) die op 5 plaatsen in Nederland loopt. Hier wordt gewerkt aan het realiseren van een bestendig toekomstperspectief, in de vorm van terugkeer naar het land van herkomst, doormigratie naar een derde land of alsnog een verblijfsvergunning in Nederland.
In zijn korte presentatie geeft Helmer Roelofs namens INLIA aan ervan overtuigd te zijn dat de opvang van asielzoekers een verantwoordelijkheid is van de Rijksoverheid, die we daarop met klem zullen blijven aanspreken. Maar, zegt hij, als christelijke gemeenschappen kunnen wij onze rug niet toekeren aan mensen in nood.
Sinds eind augustus, toen kerken gehoor gaven aan de oproep om in actie te komen, is op 47 locaties voor kortere of langere tijd onderdak geboden aan dakloze asielzoekers, voor wie het COA geen bed kon bieden. Tot op vandaag (5 november) hebben zij samen inmiddels 17.190 overnachtingen verzorgd! Helmer eindigt met de dringende oproep aan ons allen om ruimte in kerken, kloosters en pastorieën en andere gebouwen voor crisisopvang beschikbaar te stellen. Want: het is nog steeds nodig: ‘Wij zijn dankbaar dat we met elkaar ervoor hebben kunnen zorgen dat mensen niet in de kou zijn blijven staan.
Helmer Roelofs
Friend4friend
Samen, Ontmoeten, Doen, Ontwikkelen: Friend4friend matcht jonge statushouders (16-30 jaar) met jonge Nederlanders (16-30 jaar). De duo’s (of meertallen) trekken een halfjaar lang, gemiddeld 4 uur per week, intensief met elkaar op. Gedurende deze periode hebben de duo’s wekelijks onderling contact. Ze doen samen leuke activiteiten, taaloefeningen, helpen elkaar bij het maken van een cv en verdiepen zich in elkaars leefwereld.
Daarnaast doen ze samen vrijwilligerswerk of werken aan een eigen idee. Het geeft aan alle jongeren de kans hun netwerk te vergroten met personen buiten hun eigen netwerk, iets te doen voor een ander of de samenleving, hun talenten te ontdekken en keuzes te maken voor de toekomst.
Jongeren kunnen meedoen aan friend4friend in Amstelland, Haarlemmermeer, Alkmaar en omgeving, Hoorn en omgeving, Hilversum en omgeving, Stichtse Vecht, Alpen aan den Rijn, Leeuwarden, Smallingerland, Groningen, Assen en de Noordoostpolder. Jongeren kunnen zich aanmelden via de website www.friend4friend.nl. Daarna wordt contact met je opgenomen voor een intakegesprek met de coördinator van friend4friend. Je kunt friend4friend ook combineren met een stage of opdracht van school.
Wat vinden jongeren van friend4friend?
Enkele reacties: ‘Ik ben me ervan bewust geworden hoe ingewikkeld het is voor nieuwkomers om in contact te komen met mensen. Ze zei dat ik haar eerste Nederlandse vriendin ben. Ik bedoel voor mij is het al lastig om met nieuwe mensen in contact te komen, laat staan wanneer je nieuw begint. Het gaat echt niet alleen om de taal, maar gewoon om het contact.’
‘Er is een blijvende vriendschap ontstaan. We gaan nog een keer afspreken.’
Friend4friend is een initiatief van de Oecumenische Stichting voor Maatschappelijk Activeringswerk in Noord-Holland (OSMA) in het kader van het landelijk programma Maatschappelijke Diensttijd (MDT).
Kor Berghuis
- Friend4friend
- doemeemetmdt
- maatschappelijke diensttijd (Rijksoverheid)
Initiatief ‘de Thuisgevers’
Waar INLIA tracht aan het begin van de asielprocedure verlichting te brengen en mee te werken aan een noodoplossing, daar richt het initiatief ‘De Thuisgevers’ zich op het einde van het traject, de huisvesting van statushouders. Honderden asielzoekers die de (vaak langdurige) procedure hebben doorlopen en een verblijfsvergunning hebben gekregen, wachten nu in de AZC’s op doorstroming naar een woning. Dit is één van de oorzaken van de lange rijen voor Ter Apel; er is geen plek in de opvangcentra, omdat er te weinig mensen uit de opvang vertrekken.
Op 3 oktober stond er al een artikel op deze website. Dat was de dag waarop staatssecretaris Eric van der Burg zijn financiële steun toezegde voor dit ‘oplossingsgerichte initiatief.’ Bovendien kon van toen af gebruik worden gemaakt van rijksfinanciering voor de huisvestingskosten in de eerste periode.
In de weken daarna nam dit project een grote vlucht en haalde regelmatig de landelijke media. Wekelijks zitten mensen van dit project om tafel met ambtenaren van het ministerie van Justitie & Veiligheid om gezamenlijk naar oplossingen te zoeken. Het is tamelijk uniek dat een kerkelijk initiatief samen met de lokale overheid (gemeente Kampen) tot zo een landelijke samenwerking is gekomen.
Op de Inspiratiedag vertelde Bertine Oosthoek hoe zij in haar gemeente het project van de grond kreeg: ‘Gemeente Stichtse Vecht was één van de gemeenten, die geen enkele asielzoeker opving. Ik wilde iets doen en hoorde via de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) van het initiatief De Thuisgevers.’ Dus stapte zij eerst naar de kerkrentmeesters en toen naar de burgerlijke gemeente en legde uit dat de leegstaande pastorie ingezet kon worden voor de tijdelijke opvang van statushouders. Zo ging het balletje rollen en nu vangt de gemeente, samen met de kerken, binnenkort versneld acht statushouders op via deze mooie regeling met het ministerie van Justitie en Veiligheid! De geselecteerde mensen stonden al op de lijst om in deze gemeente te worden opgevangen, dus ze kunnen nu eerder met de inburgering beginnen. Vrijwilligers van de kerk helpen hen daarbij. De gemeente zorgt straks voor permanente woonruimte.
Bertine Oosthoek
MiGreat
MiGreat is een grassroot organisatie die pleit voor migratie als mensenrecht. Daarnaast bieden we noodhulp aan mensen op de vlucht en voeren we campagne tegen afschrikbeleid. Wij steunen mensen die onderweg zijn naar de EU en daar in barre omstandigheden moeten overleven. We steunen kleine hulporganisaties in Litouwen, Polen, Roemenië, Servië en Bosnië en Herzegovina. Afgelopen zomer ontstond er ook een noodsituatie in Ter Apel, en zorgden we voor eten, dekens en tenten voor de mensen die daar buiten moesten slapen.
Grenzen zijn een instrument geworden voor uitsluiting en segregatie op basis van nationaliteit, huidskleur en religie. Overwegend witte, rijke landen schenden systematisch mensenrechten om ‘ongewenste’ mensen buiten te houden, of om de ‘ongedocumenteerden’ buiten te sluiten. Wij voeren campagnes om de misstanden aan de EU-grenzen en in Nederland bloot te leggen. Dat deden we bijvoorbeeld met de actie ‘44.000 namen’. We bouwden samen met individuen, organisaties en kerken in het hele land een monument van houten gedenktekens voor de mensen die overleden aan de Europese grenzen. Zo herdenken we de overledenen en bekritiseren we tegelijkertijd het dodelijke grensbeleid.
Maar noodhulp en campagnes zijn niet genoeg. Migratie is keihard nodig in de strijd tegen armoede en ongelijkheid. Om een redelijk inkomen te verdienen (of te overleven) hoef je niet per se hard te werken – je moet in het juiste land werken. Daarvoor heb je het juiste paspoort of een visum nodig. Migratie zou niet alleen toegankelijk moeten zijn voor rijke ‘expat’-migranten, maar voor iedereen. Dan kan migratie een enorme kracht worden in de strijd tegen neokolonialisme, armoede en ongelijkheid. Daarom strijden wij voor migratie als mensenrecht.
Roos Ykema
Justice & Peace
Liselot van Zantvoort vertelt ons op de Inspiratiedag over één de initiatieven van Justice & Peace : het initiatief ‘Samen Hier’. Samen Hier is een beweging van inwoners, organisaties en gemeenten die samen veilige havens vormen en zo willen bijdragen aan veilige toegang naar Nederland voor mensen op de vlucht.
Samen Hier is geïnspireerd op modellen van community sponsorship, zoals het Canadese Private Sponsorship Programme en de Italiaanse Humanitaire Corridor van Sant’Egidio. In die initiatieven maken groepen inwoners het mogelijk dat een vluchteling zich in hun stad/dorp kan vestigen via een veilige route en direct na aankomst relaties kan opbouwen met stad-/dorpsgenoten.
In Nederland is er (nog) geen juridische mogelijkheid om als inwoners zelf vluchtelingen uit te nodigen. Samen Hier sluit daarom aan bij wat wel kan om zoveel mogelijk ervaring op te bouwen met community sponsorship. Samen Hier is gestart met een statushoudervariant waarbij groepen van vijf personen worden gekoppeld aan een statushouder(sgezin) in hun gemeente. Zij trekken minimaal één jaar lang met elkaar op om ondersteuning te bieden aan een nieuwkomer in het opbouwen van een nieuw bestaan en om duurzame relaties en vriendschappen te ontwikkelen.
Verder sluit de Samen Hier beweging aan bij het bestaande hervestigingsprogramma waarbij vluchtelingen in vluchtelingenkampen worden geselecteerd om via een veilige route naar Nederland te komen.
Daarnaast is er een speciale variant voor jongeren en Oekraïners ontwikkeld én is er samenwerking opgezet met universiteiten en hogescholen om studenten die in vluchtelingenkampen verblijven te ondersteunen om in Nederland hun studie voort te zetten.
De ambitie is een groeiend landelijk netwerk van Samen Hier steden en dorpen die een variant van community sponsorship kunnen opzetten passend bij hun lokale context, om aan meer mensen op de vlucht veilige routes én veilige havens te bieden.
Liselot van Zantvoort
- Justice and Peace Nederland
- Samen hierConference of European Justice & Peace Commissions
- Safe Pathways, Netwerk voor migratie, Verenigde Naties
- OECD-UNHCR Study on Third-country Solutions for Refugees: Admissions for family reunification, education, and employment purposes between 2010 and 2019. Te vinden via de website van de OECD.
Vluchtelingenwerk Nederland
Tim Noordhof gaf een presentatie over de inzet van Vluchtelingenwerk Nederland.
Vluchtelingenwerk, als grootste begeleidende organisatie van asielzoekers en vluchtelingen, zag de situatie in een aantal jaren verslechteren: medisch (geen screening), psychisch (altijd lawaai, ruzies, onaardige, overwerkte en oververmoeide medewerkers van overheidsorganisaties), geen privacy (grote hallen), geen veiligheid (afsluitbare deuren), kwetsbare mensen (kinderen, lhbtiq+, zwangere vrouwen), maar zelfs basaal; water, eten, frisse lucht, daglicht, zelfs dat werd niet meer gegarandeerd.
Men kreeg het idee dat er een streep moest worden getrokken, vooral ook om de impasse waarin de overheid is beland te doorbreken. En zo voelde juist Vluchtelingenwerk zich gedwongen tot de stap om een kort geding te starten tegen de Staat der Nederlanden, een stap die zij nooit eerder had gezet. Vluchtelingenwerk heeft vertrouwen in een overheid die rechtstatelijk en met oog voor mensenrechten handelt. De organisatie ziet ook hoe individuele ambtenaren van IND en COA gewetensvol alles proberen te doen om de situatie te verbeteren. Maar het afbraakbeleid (gebrek aan financiering van IND en COA, de gebrekkige organisatie en de uitvoering) van afgelopen jaren kon niet met goede intenties van individuele medewerkers worden gecompenseerd.
En daarbij het belangrijkste: het was evident dat de Staat internationaal geldende nationale en internationale normen met voeten trad. Dit ondanks de genoemde oproepen en waarschuwingen van organisaties die dit alles met lede ogen aanzagen. De succesvolle opvang van Oekraïense vluchtelingen liet zien dat het wel degelijk mogelijk is fatsoenlijk opvang aan vele tienduizenden vluchtelingen te bieden.
Vluchtelingenwerk heeft het kort geding gewonnen. De rechter ging na een openbare zitting in september grotendeels mee in het betoog van Vluchtelingenwerk. De rechter bepaalde in hoofdlijnen als volgt: op de Staat (en het COA) rust de verplichting om asielzoekers menswaardig op te vangen. Wat dat concreet inhoudt, wordt ingevuld door in Europees verband vastgestelde normen. De Staat en het COA moeten ervoor zorgen dat de opvang wél aan deze normen voldoet. Concreet gaf de rechter aan dat extra kwetsbare asielzoekers min of meer per direct fatsoenlijke opvang moesten krijgen en dat de gehele opvang binnen 9 maanden na de uitspraak op orde moet zijn. De Staat is spijtig genoeg in hoger beroep gegaan. Uitspraak in hoger beroep staat gepland voor 20 december 2022. In de tussentijd hopen wij dat onze Staat alles op alles zet om de onacceptabele situatie in de opvang op te lossen. Deze situatie mag nooit, door niemand, ooit geaccepteerd worden.
Tim Noordhof
Naast de drie bovengenoemde organisaties en initiatieven hebben in de werkgroep Vluchtelingen van de Raad van Kerken ook de volgende kerken en organisaties zitting:
CCME
De Raad van Kerken in Nederland is lid van de Churches Commission for Migrants in Europe (CCME). De CCME is in 1964 opgericht door de Wereldraad van Kerken en de Europese Conferentie van Kerken om de belangen van migranten te behartigen.
De CCME is een vereniging van 40 Europese kerken en raden van kerken die op hun beurt weer verbonden zijn met zo’n 100 christelijke migratie- en vluchtelingenorganisaties. CCME heeft het mandaat van de kerken om hun stem in Brussel te laten horen op het gebied van vluchtelingen, migratie en racismebestrijding. Verder is het een heel actief netwerk waar veel samenwerking en uitwisseling plaatsvindt: van opvanglocaties in Griekenland en Roemenië, tot de diaconieën in Noorwegen. CCME coördineert en adviseert over migratie & theologie, de ‘safe passage’- projecten en de uitwisseling tussen de leden inzake theologie, opvang, en projecten. CCME is een gespecialiseerde vraagbaak voor Europees beleid en wetgeving, een erkende sterke lobbyorganisatie van de Europese kerken bij de Europese Commissie, het Europese Parlement en als waarnemer bij de Raad van Europa. Het zwaartepunt ligt vooral op vluchtelingenkwesties en asielpolitiek maar ook arbeidsmigratie en antiracisme is in het mandaat van de kerken vervat.
Nederlandse kerken zijn altijd zeer betrokken bij de CCME. Sinds 2020 is Goos Minderman (Remonstrant) voorzitter van de CCME en vicevoorzitter van de Werkgroep Vluchtelingen.
Goos Minderman
Cordaid
De wereld van vandaag kent grote grensoverschrijdende uitdagingen, zoals de klimaatcrisis, conflicten en natuurrampen die tot grote migratiestromen leiden. Ook dichtbij huis gaan er dingen niet goed: tweedeling in de maatschappij, kansenongelijkheid. Cordaid strijdt voor een wereld waarin mensen tot hun recht komen, leven in vrijheid, zonder armoede. Zo’n wereld begint als we samen de systemen verbeteren. Wij geloven dat een eerlijke wereld mogelijk is.
Cordaid werkt in de moeilijkste gebieden ter wereld. Mensen willen -net als wij- een veilig en menswaardig bestaan met onderdak, gezondheidszorg, onderwijs, werk en natuurlijk voedsel en water. Maar de gevolgen van armoede, conflict en natuurrampen belemmeren voor veel mensen de toegang tot de belangrijkste basisvoorzieningen. Daarom pakken we de oorzaken van deze problemen aan.
Door te werken aan goed onderwijs, betere gezondheidszorg, meer werkgelegenheid en noodhulp tijdens de grootste rampen, geven we mensen een eerlijke kans. Zo kunnen zij uiteindelijk niet alleen zichzelf, maar ook hun gemeenschap vooruithelpen. In eigen land ondersteunen wij ook initiatieven in de strijd tegen armoede en sociale uitsluiting.
Cordaid is stichtend lid van Caritas Internationalis en maak zo onderdeel uit van de wereldwijde Caritas familie, de grote noodhulpalliantie, die tot in de haarvaten van de samenleving mensen nabij is in hun nood. Cordaid komt voort uit de christelijke sociale traditie; waardigheid, rechtvaardigheid, compassie en de zorg voor onze aarde zijn leidend in ons werk.
Matthijs van Halem
De Orthodoxe Kerk in Nederland
‘De kerk is mijn nieuwe land. De Orthodoxe Kerk in Nederland heeft de immigratiecrises begrepen omdat de meeste Orthodoxe kerken in Nederland een allochtone achtergrond hebben, de tijden van immigratie variëren tussen oude en nieuwe tijden in bijzonder na de recente immigratiecrises.’
Aan het woord is Basileos Khamis, aartspriester van de Antiocheens Orthodoxe Kerk
De ervaringen van het werken met de nieuwkomers voorspelden de diversiteit van de orthodoxe parochies in Nederland, maar de gemene deler van deze ervaringen is dat de nieuwkomer een warme plek vond die hem verbindt met zijn geloof, zijn traditie en zijn land van herkomst.
Taal heeft daarbij altijd een sleutelrol gespeeld. De kerk werd een brug tussen de kerk in het oorspronkelijke thuisland en het nieuwe. De orthodoxe kerken in Nederland hebben de afgelopen tijd drie grote vluchtelingenstromen omarmd: Syriërs, Eritreeërs en Oekraïners. Sommige parochies hebben bijgedragen aan de initiële procedures voor de nieuwkomers, waaronder huisvesting, kleding en voedsel, door samenwerking met individuen en organisaties die in dit kader werken.
De kerken St. Nicolaas in Amsterdam en St. Alexander Nevski in Rotterdam hebben een meldpunt opgezet voor communicatie en hulp aan de nieuwe Oekraïners in Nederland, van wie de meesten tot de Orthodoxe Kerk behoren. De Sint-Corneliuskerk in Amersfoort zorgde voor de nieuwkomers uit Eritrea in Nederland op het gebied van kleding, voedsel en later geestelijk. De Antiocheense kerk verzorgde en volgde de Syriërs in de vluchtelingenkampen op, vooral vanuit juridisch oogpunt, in samenwerking met advocaten die leden zijn van de Kerk.
Op Pasen 2022 vierden de parochies in verschillende regio’s en naast de vluchtelingenkampen de Passliturgie zodat de Oekraïners met hen mee konden vieren, en daarna boden de parochies hen het paasdiner aan.
Dit zijn enkele ervaringen en verhalen over de Orthodoxe kerken in Nederland en het hulpverleningswerk dat de parochies doen voor de vluchtelingen.
Basilios Khamis
Protestantse Kerk in Nederland
De Protestantse Kerk komt op voor vluchtelingen. In Nederland door te strijden voor een menswaardig bestaan voor ongedocumenteerden en uitgeprocedeerden. Wereldwijd door niet weg te kijken van de problemen aan de Europese grenzen, maar organisaties die bootvluchtelingen opvangen te ondersteunen. En door hulp te geven aan vluchtelingen en ontheemden in Irak en Syrië, maar ook vergeten gebieden als Zuid-Sudan.
Overal ter wereld bieden kerken hulp aan deze mensen in nood. In Nederland steunt de Protestantse Kerk, via Kerk in Actie, projecten om vluchtelingen humaan op te vangen en perspectief te bieden. Ook werkt de Protestantse Kerk aan een beter beleid voor vluchtelingen, en geeft advies aan plaatselijke kerken, bijvoorbeeld op het gebied van inburgering. De Protestantse Kerk komt op voor een vluchtelingenbeleid dat de internationale verdragen rond mensenrechten en de rechten van vluchtelingen en kinderen respecteert. De kerk staat hierbij midden in de samenleving.
Lokale kerken en diaconale organisaties doen het meeste werk voor vluchtelingen vanuit de kerk. Wereldwijd helpt de Protestantse Kerk vluchtelingen door – via Kerk in Actie – lokale projecten financieel te steunen. Kerken collecteren regelmatig voor deze projecten.
Daarnaast is de Protestantse Kerk één van de initiatiefnemers van het initiatief de Thuisgevers, waar u elders over kunt lezen.
Marleen de Sterke
- Protestantse Kerk in Nederland
- Artikelen met betrekking tot de inzet van de Protestantse Kerk in Nederland
Sant’Egidio
De Gemeenschap van Sant’Egidio ontstond in 1968 met een groep studenten die zich ging inzetten voor kinderen in de krottenwijken in de stad Rome. Inmiddels is Sant’Egidio uitgegroeid tot een wereldwijde gemeenschap die wordt gekenmerkt door gezamenlijk gebed, vriendschap met de armen en werken aan vrede.
De mensen die bij de Gemeenschap betrokken zijn, besteden een deel van hun vrije tijd met mensen die in onze samenleving worden genegeerd of in de steek gelaten. Dat kunnen vluchtelingen zijn, maar ook daklozen, eenzame ouderen, kinderen in een kansarme situatie of gevangenen. Vanuit de overtuiging dat de oorlog veelal de moeder is van de armoede, ijvert Sant’Egidio in tal van landen voor de vrede.
Als antwoord op de tragedie van de vele vluchtelingen die in de hoop op een toekomst Europa proberen te bereiken en daarbij omkomen op de Middellandse Zee, opende Sant’Egidio in samenwerking met kerkelijke partners en de regeringen in Italië en sommige andere landen een humanitaire corridor: een veilige, legale route naar Europa voor de meest kwetsbare vluchtelingen.
Via de humanitaire corridors werden inmiddels duizenden vluchtelingen vanuit landen als Libanon, Ethiopië en Pakistan naar Europa overgebracht. Bij aankomst zorgen lokale organisaties verspreid door het land voor huisvesting en hulp bij de integratie in de lokale samenleving. De humanitaire corridors zijn niet alleen een vorm van directe hulp, maar ook een model dat in de hele Europese Unie zou kunnen worden uitgebreid en dat aantoont dat safe legal pathways mogelijk zijn.
Ook in Nederland zet de Gemeenschap van Sant’Egidio zich in verschillende steden in voor vluchtelingen en migranten. Daarnaast organiseert Sant’Egidio jaarlijks rond Allerzielen samen met kerkelijke partners een indrukwekkende oecumenische herdenkingswake van allen die jaarlijks onderweg naar Europa om het leven komen.
Joris van Gerven
Stichting LOS – Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt
Stichting LOS faciliteert het netwerk van de hulp aan mensen zonder verblijfsvergunning. Belangrijkste thema’s zijn nu: de ontwikkeling van de LVV (Landelijke Vreemdelingen Voorziening), en recht op studie en werk voor ongedocumenteerden in samenwerking met de Dreamers-campagne, Amsterdams Convenant.
Daarnaast houdt Stichting LOS met het Meldpunt Vreemdelingendetentie zicht op de omstandigheden in detentiecentrum Rotterdam, met het doel om daar verbetering in te brengen.
Dreamers Campagne
Voor jongeren zonder verblijfsvergunning in Nederland staat het leven na hun 18e verjaardag stil. Ze mogen niet werken, en vanaf dat moment ook niet aan een opleiding beginnen. Dit terwijl veel van hen al jarenlang, al dan niet hun hele leven, in Nederland wonen. Ze spreken de taal, zijn onderdeel van de cultuur, hebben hier vrienden en hebben Nederlands (basis en/of middelbaar) onderwijs gevolgd. Ze zijn hier geworteld en thuis.
Deze jongeren worden Dreamers genoemd; zij willen een normaal leven opbouwen en meedoen aan de samenleving. Dreamers kunnen wel, maar mogen niet.
Met een manifest, te ondertekenen op hun website, willen zij bewerkstelligen dat ze toegang krijgen tot onderwijs en werk; dat zij hun talenten kunnen inzetten op de arbeidsmarkt.
Rian Ederveen