Van 11 t/m 22 november is de wereld in Bakoe bijeen voor klimaattop COP29. Marijke van Duin – sinds 2000 lid van de klimaatwerkgroep van de Wereldraad van Kerken – volgt de top op de voet en schrijft over haar bevindingen.
Dag drie in Bakoe. Met een Argentijnse delegatie die halsoverkop de conferentie moet verlaten, op last van hun president. Deze Javier Milei is een soort mini-Trump die klimaatverandering heeft betiteld als ‘een socialistische leugen’ en uit het Klimaatakkoord van Parijs wil stappen. Wie volgt?
Want, ondanks de opwekkende woorden van VS-klimaatgezant John Podesta laatst, is het niet ondenkbaar dat meer landen dat binnenkort zullen doen, de VS voorop. Daarom wordt in de wandelgangen gesproken over een grotere rol voor China, maar ook voor de EU, Canada, het VK en Japan. Het Climate Action Network weidde daar vandaag een bijeenkomst aan en vroeg experts uit deze landen naar hun mening. Het VK heeft onlangs strenger klimaatbeleid aangekondigd en Canada is bezig een stevig klimaatfonds op te zetten, zo werd gisteren bekend. In Japan doen vooral de lokale autoriteiten aan klimaatbeleid; de nationale overheid houdt zich tot dusverre nogal op de vlakte. En de EU dan? Die presenteert zich graag als klimaatleider, maar is dat terecht?
Afgaande op de deelname van verschillende EU-landen aan de High Ambition Coalition (HAC) zou je denken van wel. Dat is een losse coalitie van landen, inclusief Nederland(!), die meer klimaatambitie willen en daar de loftrompet over afsteken. Ook vandaag is er weer een statement van jewelste gepresenteerd. Maar bij nadere beschouwing blijkt dat een hoog window dressing-gehalte te hebben. Want in de onderhandelingen zelf trapt de EU regelmatig op de rem, zeker voor wat betreft het NCQG, het doel voor klimaatfinanciering.
Koolstofmarkt
Vandaag bracht Brazilië, gastland voor COP 30, zijn nieuwe klimaatplan naar buiten. Dat voorziet in een emissiereductie van rond de 60% in 2035 t.o.v. 2005. Maar er zit een addertje onder het gras. In plaats van het gebruik van fossiele brandstoffen omlaag te brengen, vertrouwt het land op CO2-opslag door zijn bossen. Door de verkoop van koolstofkredieten kan het Amazonewoud beter beschermd worden, is het idee. Helaas kan dat ook leiden tot een uitbreiding van de fossiele industrie…
Voor datzelfde probleem waarschuwen vele NGO’s: een mondiale koolstofmarkt klinkt mooi, maar het koolstofkredietsysteem (waarbij landen uitstootkredieten die ze zelf niet gebruiken kunnen verkopen aan andere landen) kan er ook toe leiden dat de afbouw van de fossiele industrie veel te langzaam gaat. Sterker nog: van afbouw is helemaal geen sprake, getuige het vandaag gepresenteerde Global Carbon Budget Report 2024. Deze vrucht van samenwerking tussen meer dan 190 wetenschappers en 86 organisaties uit 19 landen laat zien dat de emissies door fossiele brandstoffen nog nooit zo hoog geweest zijn, en de piek is nog niet in zicht.
Dat is niet zo verwonderlijk, want alle landen willen zich ontwikkelen. Maar omdat de meeste landen geen geld hebben om over te stappen op duurzame energie, zijn ze afhankelijk van fossiele brandstoffen. Niet voor niets waren er enkele maanden geleden enorme rellen in Kenia, toen de regering daar de benzineprijzen wilde verhogen. Die plannen werden om de lieve vrede maar snel weer ingetrokken…
Kortom: er is veel, heel veel klimaatgeld nodig om álle landen mee te laten doen in de energietransitie. Dat is en blijft het kernpunt van de klimaatonderhandelingen – twintig jaar geleden, vijf jaar geleden, en nu.
Bouwen aan vertrouwen
Het oecumenisch team wisselde in de avondsessie uit hoe men de stemming ervaart in Bakoe. Uit diverse gesprekken bleek veel wantrouwen en frustratie. Twee vrouwen uit Uganda vertelden hoe toegezegd klimaatgeld nooit aankwam en uitten hun ongenoegen over het trage COP-proces. Ook lijken de huidige geopolitieke spanningen een grotere rol te spelen dan bij eerdere klimaattoppen.
Hoe zou de oecumenische beweging kunnen helpen bij de opbouw van het onderlinge vertrouwen? Genoemd werd onder meer het bouwen van coalities met andere groepen/ngo’s, het aanspreken van de politiek en de media, en het werken aan bewustwording in de kerken zelf. Veel kerkleden in het mondiale noorden hebben immers geen idee van de situatie van hun broeders en zusters in het zuiden. Ook pastorale aanwezigheid werd genoemd, het aanbieden van gezamenlijk gebed en vooral: het brengen van hoop.
Tijdens een persconferentie (foto) werd vandaag de multireligieuze samenwerking toegelicht en de COP29 Interfaith Call to Action (pdf) gepresenteerd.
Wordt vervolgd.
13 november 2024
Marijke van Duin