Van 11 t/m 22 november is de wereld in Bakoe bijeen voor klimaattop COP29. Marijke van Duin – sinds 2000 lid van de klimaatwerkgroep van de Wereldraad van Kerken – volgt de top op de voet en schrijft over haar bevindingen.
De tweede dag van de klimaattop. Meteen akelig nieuws: het hoger beroep van de Nederlandse rechtszaak van Milieudefensie tegen Shell is verloren door Milieudefensie. Dat betekent dat Shell geen emissiereductieverplichting krijgt opgelegd. Reken maar dat dat in Bakoe opgemerkt wordt.
De onderhandelingen zijn nu echt begonnen. Bovendien is de tweedaagse World Leaders Climate Action Summit van start gegaan, tegelijk met het High Level Segment. Een dure naam om aan te geven dat staatshoofden en regeringsleiders verwacht worden, die allemaal een speech geven.
De Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev trapte af en deed dat bepaald niet erg diplomatiek. Hij gaf af op kritikasters die Azerbeidzjan een oliestaat hebben genoemd, ondanks de investeringen in duurzame energie van het land. En was het niet de Europese Commissie die kwam bedelen om meer gas toen de oorlog in Oekraïne begon? Ondanks nogal wat afmeldingen van staatshoofden (breed uitgemeten in de media) kon Aliyev meedelen dat er 72.000 geregistreerde deelnemers waren uit 196 landen, en 80 staats-/regeringshoofden.
Harde woorden
De algemeen secretaris van de VN, Antonio Guterres, was misschien beleefder maar sprak harde woorden. Als er nu geen geld op tafel komt zal een groot deel van de wereldbevolking de prijs betalen. De G20 moet leiden, met veel ambitieuzere klimaatplannen die de gehele economie omvatten, er moet een vermindering komen van productie en consumptie van fossiele brandstoffen met 30% in 2030, veel meer investeringen in duurzame energie ook in arme(re) landen, en veel meer geld voor adaptatie (aanpassing aan klimaatverandering) en loss & damage, oftewel schade en verlies als gevolg van klimaatverandering. Het financieringsgat alleen al voor adaptatie zal in 2030 $ 359 miljard per jaar bedragen als er niets gedaan wordt. Dat betekent simpelweg dat mensen, dieren en ecosystemen doodgaan en ontwikkeling tenietgedaan wordt. De huidige investeringen in duurzame energie gaan grotendeels naar het eigen land, slecht 15% gaat naar ontwikkelingslanden – China buiten beschouwing gelaten. Het roer moet dus om en het internationale financieringssysteem op de schop, te beginnen bij multilaterale ontwikkelingsbanken.
Onderhandelingen klimaatfinanciering
Terwijl de ene na de andere speech werd afgestoken gingen de onderhandelingen rond het NCQG verder. Het New Collective Quantified Goal is het belangrijkste agendapunt van deze COP. Dat ‘doel’ slaat op klimaatfinanciering: hoeveel, in welke vorm, wie betaalt en wie ontvangt? Hier wordt al een paar jaar over gesteggeld. Het onderhandelingsdocument dat in de aanloop naar deze COP was opgesteld, werd van tafel geveegd door de G77/China. De G77 is een grote groep ontwikkelingslanden die samen optrekt, en inmiddels een gezamenlijk standpunt hebben ingenomen aangaande het NCQG. Dat moet tenminste $ 1,3 biljoen per jaar bedragen, te betalen door de rijke landen, en zowel voor mitigatie als adaptatie en loss & damage gebruikt kunnen worden. De rijke landen op hun beurt willen niet meer dan $ 100 miljard per jaar bijeen brengen zolang andere landen niet óók gaan bijdragen. En zij willen de private sector laten meedoen.
De co-voorzitters van dit onderhandelingstraject hebben kortom een hoop huiswerk te doen. Een nieuwe onderhandelingstekst wordt in de loop van de week verwacht. Maar waarschijnlijk zal er pas vlak vóór het einde van deze COP een uitkomst zijn – als die er überhaupt al komt.
Inheemse bevolkingen, vluchtelingen, kinderen
Niet alleen onderhandelaars bogen zich over klimaatfinanciering en de energietransitie. Deze zogenaamde Just Transition (rechtvaardige transitie) is ook onderwerp van gesprek bij een grote coalitie van inheemse bevolkingen. Zij hebben afgelopen oktober vergaderd in Genève en een verklaring uitgebracht die in Bakoe gepresenteerd werd. Hun rechten worden veel te vaak genegeerd, bijvoorbeeld als op hun land gemijnd wordt naar grondstoffen die nodig zijn voor de energietransitie. Zij stellen: ‘Elk project dat wordt uitgevoerd zonder dat er voorafgaand, vrijwillig en geïnformeerd toestemming is gegeven, is geen rechtvaardige transitie.’ Zie https://www.indigenoussummit.org/
Er waren meer presentaties. De UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN, heeft een rapport uitgebracht over het verband tussen gewapende conflicten, klimaatverandering en gedwongen migratie: No Escape: On the Frontlines of Climate Change, Conflict and Displacement. Zo’n 75% van de wereldbevolking leeft in gebieden die kwetsbaar zijn voor klimaatverandering. Momenteel zijn er wereldwijd ca. 117,3 miljoen vluchtelingen waarvan 70% in de eigen regio blijft.
Niet alleen de High Commissioner van de UNHCR had spreektijd, óók een vluchteling uit Zuid-Soedan. Een jonge vrouw die, gescheiden van haar familie, had moeten kiezen tussen de hoop opgeven of hoop houden. Ze had voor dat laatste gekozen en een ngo opgericht: Root of Generations. Over weerbaarheid gesproken. Zie https://www.unhcr.org/news/press-releases/unhcr-report-reveals-climate-change-growing-threat-people-already-fleeing-war
De Wereldgezondheidsorganisatie, Unicef en het medisch vakblad The Lancet presenteerden het rapport A Threat to Progress, Confronting the effects of climate change on child health and well-being. De klimaatcrisis is ook een gezondheidscrisis, zeker voor kinderen. De risico’s beginnen al tijdens de zwangerschap: door hittestress zijn er meer vroeggeboorten en doodgeboren baby’s. Kinderen hebben goed eten nodig, maar wanneer door klimaatverandering oogsten mislukken grijpt ondervoeding om zich heen, met alle gevolgen van dien voor hun (neurologische) ontwikkeling. Daarnaast verspreiden dodelijke infectieziekten als malaria zich sneller en verder.
Ook vandaag lieten de religieuze delegaties weer volop van zich horen. Er was een side event over klimaatfinanciering, georganiseerd door het Interfaith Liaison Committee in het Faith Pavillion (foto).
Foto’s kunnen hier bekeken worden: WCC en Lutheran World.
Wordt vervolgd.
12 november 2024
Marijke van Duin