Van 11 t/m 22 november is de wereld in Bakoe bijeen voor klimaattop COP29. Marijke van Duin – sinds 2000 lid van de klimaatwerkgroep van de Wereldraad van Kerken – volgt de top op de voet en schrijft over haar bevindingen.
Dat zei India vlak nadat het besluit rond het NCQG was doorgedrukt. Het valt niet te ontkennen: dit was achter de schermen bekokstoofd. De video van de plenaire slotzitting is te bekijken op de UNFCCC website. Het agendapunt NCQG start op iets na 2 uur.
Tot drie keer toe herhaalde India dat het de adoptie van het concept-besluit niet kon accepteren. Andere landen sloten zich daarbij aan. Zij kregen veel applaus. Applaus was er ook nadat het besluit was afgehamerd. Maar op de video valt te zien dat de COP-voorzitter niet eerst de zaal rondkijkt: hij hamert direct af. Terwijl normaal gesproken minstens een paar seconden wordt gewacht om Parties de gelegenheid te geven te spreken.
Ondermijning
Deze gang van zaken maakte mij misselijk. Hier kapen de rijke landen het VN-proces, en zetten andere landen onder druk om hun voorstellen te accepteren. Dat betekent een verdere ondermijning van de VN, terwijl dat het enige multilaterale podium is om wereldproblemen te bespreken en gezamenlijk tot oplossingen te komen.
Wat is er nu feitelijk besloten? Vanaf 2035 zullen de rijke landen jaarlijks 300 miljard dollar beschikbaar stellen aan de arme(re) voor zowel mitigatie als adaptatie. Loss & Damage wordt hierbij niet genoemd. Het genoemde bedrag kan uit allerlei bronnen komen, ook private. Tegelijkertijd wordt geprobeerd het bedrag op te krikken naar 1,3 biljoen dollar per 2035, waarbij de arme(re) landen worden aangespoord vrijwillig bij te dragen. Een definitie van klimaatfinanciering is er niet.
Iedereen met enig verstand van zaken snapt dat die 300 miljard gelijk staat aan de spreekwoordelijke aalmoes. Ten eerste duurt het nog elf lange jaren voordat het doel bereikt moet zijn – dat is veel te lang. Ten tweede is het bedrag veel te laag. Dat blijkt uit diverse studies die de afgelopen jaren door onafhankelijke instituten zijn uitgevoerd. Ook in het NCQG-besluit zelf staat dat de kosten voor ontwikkelingslanden tot 2030 geschat worden op zo’n 455–584 miljard dollar per jaar alleen al voor mitigatie, en 215–387 miljard voor adaptatie. Reken maar uit.
Dit betekent dat de arme landen met hun nek in een strop hangen. Ofwel ze worden steeds armer omdat ze te weinig geld hebben voor economische groei op basis van duurzame energie, ofwel ze gaan steeds meer bijdragen aan klimaatverandering door fossiele brandstoffen te blijven gebruiken – waar ze zelf als eersten de gevolgen van zullen ondervinden. Een duivels dilemma, vrij letterlijk. En een eye-opener dat schone groei van ontwikkelingslanden in het belang is van álle landen!
Hoopvolle paragrafen
Er staan gelukkig wel een paar enigszins hoopgevende paragrafen in het besluit. Om te beginnen wordt komend jaar intensief geprobeerd de beoogde $1,3 biljoen daadwerkelijk te bereiken, met behulp van de Baku to Belém Roadmap to 1.3T. In Belém, Brazilië, wordt volgend jaar COP 30 gehouden, en daar zal worden gerapporteerd over de voortgang.
Verder zijn er paragrafen over de hervorming van de multilaterale financiële structuur, het vergemakkelijken van de toegang tot kapitaal en het belang van klimaatfinanciering die niet is gebaseerd op leningen. Maar of dat ook werkelijk kan worden verwezenlijkt hangt af van de besturen van financiële instellingen en kredietbeoordelaars. Zeker nu Trump weer president van de VS wordt, is het zeer de vraag of daar iets van terechtkomt.
Waarschijnlijk heeft de herverkiezing van Trump ook bijgedragen aan de onverzettelijkheid van de EU: 300 miljard en geen cent meer. Vanuit de huidige situatie bezien is dat enigszins te begrijpen. Als alle rijke landen zouden meedoen, zouden maatregelen als de uitfasering van fossiele subsidies, het invoeren van koolstofbelasting en hogere marktprijzen, en het belasten van internationale financiële transacties en idioot rijke individuen, snel meer klimaatgeld kunnen opleveren. Maar onder de huidige omstandigheden valt helaas te verwachten dat de VS een soort vrijhaven wordt. Des te meer reden voor de EU en China om nauwer te gaan samenwerken aan klimaatbeleid. Én des te meer reden om zo snel mogelijk te stoppen met oorlogvoeren: niet alleen veroorzaakt dat ondraaglijk leed, er wordt ook veel geld mee verspild.
Het gevecht gaat door
Ons team heeft zich werkelijk kapot gewerkt. Een handvol mensen bleef tot het allerlaatste eind in de kleine uurtjes op zondagmorgen in Bakoe en kon de anderen, die al in een vliegtuig terug naar huis zaten of digitaal meededen, blijven informeren. De samenwerking was fantastisch, mede dankzij een goede berichtendienst (niet WhatsApp!). Hoe bitter de nasmaak van deze COP ook mag zijn: het gevecht gaat door.
Dank voor uw aandacht.
24 november 2024,
Marijke van Duin