Van 11 t/m 22 november is de wereld in Bakoe bijeen voor klimaattop COP29. Marijke van Duin – sinds 2000 lid van de klimaatwerkgroep van de Wereldraad van Kerken – volgt de top op de voet en schrijft over haar bevindingen.
Vanochtend vroeg werden in Bakoe de nieuwe onderhandelingsteksten uitgebracht, gevolgd door een urenlange plenaire zitting waarin alle Parties hun zegje konden doen.
Het bal werd geopend door de EU bij monde van Wopke Hoekstra. Meteen was duidelijk waar de EU – en naar even later bleek ook andere rijke landen – op wil aansturen: meer mitigatie. Zonder vergaande afspraken over mitigatie wereldwijd kan de 1,5 graden opwarming niet gehaald worden, was het argument. De voorliggende tekst werd dan ook verworpen, net als de tekst over het doel voor klimaatfinanciering, het NCQG. Een quantum (bedrag voor het NCQG) kon nog niet genoemd worden, want dat zou afhangen van wie er gaat bijdragen en welke bronnen in aanmerking komen. Het oude liedje dus.
Heen en weer
Andere landengroepen – waaronder de G77/China, de Afrikaanse Groep, de groep van Latijns-Amerikaanse landen en de kleine eilandstaten – legden juist de nadruk op die klimaatfinanciering. Met de bekende argumenten: zonder financiering kunnen deze landen geen kant op, zich niet verder ontwikkelen en moeilijk bijdragen aan mitigatie. Zij stelden: zonder quantum weten we niet waar we aan toe zijn en dat zal effect hebben op onze nationale klimaatplannen (de Nationally Determined Contributions, NDCs) die volgend jaar ingediend moeten worden. Bovendien, zeiden ze, zijn die NDCs een zaak van de landen zelf; er kunnen geen top-down directieven gegeven worden! Want dat zou betekenen dat de last van klimaatbeleid bij de verkeerde partijen terechtkomt.
Zo werd de bal een aantal keren heen en weer gespeeld, zonder wederzijdse toenadering. Hoe belangrijk mitigatie natuurlijk ook is, ik kon me niet aan de indruk onttrekken dat de rijke landen door dat steeds te benadrukken een omtrekkende beweging maakten, om de aandacht af te leiden van het vooraf overeengekomen belangrijkste agendapunt van deze COP: klimaatfinanciering. Daarvan getuige te zijn was erg pijnlijk. Eronder ligt een groot probleem: de leidende rol van het Klimaatakkoord van Parijs zelf staat onder druk. Daar komt bij: er staat de rijke landen toch niets in de weg om zelf mitigatie voortvarend aan te pakken…?
‘Stop met spelletjes’
Het gepingpong werd onderbroken door twee bijdragen uit Latijns-Amerikaanse landen: Colombia en Panama. Deze gedelegeerden hadden lak aan het loopgravengevecht en spraken uit hun hart. Colombia: ‘Een week na de biodiversiteitstop in Cali kreeg die regio te maken met overstromingen. Stop met die geopolitieke spelletjes en zorg voor geld! Wij en veel andere landen hebben het nodig.’ Panama: ‘Jullie vinden 1,3 biljoen dollar klimaatfinanciering een extreme eis…? Weet je wat extreem is: 2,5 biljoen dollar spenderen aan oorlog voeren. Onze mensen gaan dood, verliezen alles en hier worden spelletjes gespeeld. Stop met dat circus en begin te leveren!’ Beiden kregen groot applaus.
Bovenstaande is natuurlijk een grove samenvatting, maar het laat de botsende wereldbeelden zien. Aan de ene kant de machtige westerse landen die op hun manier proberen aan (veel te laat) klimaatbeleid te doen, mits anderen meedoen. Ze willen best helpen, maar dan wel op hún voorwaarden en onder hun leiding. Aan de andere kant een heel groot deel van de wereld met veel minder macht, dat vertrouwt op de VN als het enige orgaan dat enige rechtvaardigheid kan bewerkstelligen. Wat zal het worden: ongewenste sturing door het westen, of sturing door de VN?
Bruggen bouwen
Nu hadden genoemde Latijns-Amerikaanse landen ook inhoudelijke suggesties, die wellicht kunnen helpen om bruggen te bouwen. Genoemd werd het initiatief om het internationale financiële systeem te hervormen, schulden kwijt te schelden of te gebruiken voor duurzame projecten (debt swaps), de rijksten op aarde zwaarder te belasten, fossiele subsidies af te schaffen en als klimaatfinanciering te gebruiken, en meer. ‘Gebruik het komend jaar om dat uit te zoeken zodat COP 30 goede besluiten kan nemen.’ En China kwam onverwacht, en een beetje tussen neus en lippen door, met een mogelijke opening voor het NCQG. Het gevraagde bedrag van 1,3 biljoen dollar zou gemobiliseerd kunnen worden in 2030, waarvan 500 miljard geleverd als publiek geld. Dat zou ruimte opleveren om het bedrag geleidelijk op te bouwen.
Ook de Heilige Stoel had een bijdrage: klimaatfinanciering is een must, inclusief voor adaptatie en Loss & Damage. Zet eindelijk eens die nationale belangen opzij, en handel ambitieus en vanuit solidariteit in het belang van allen.
Gender
Het oecumenisch team is weer behoorlijk actief geweest. Vandaag was er een stunt rond gender die maar liefst 5 interviews opleverde, onder meer met tv-zenders uit Turkije en Australië. Vanochtend is een persbericht uitgebracht over de nieuwe onderhandelingsteksten. En gisteren is het jaarlijkse statement gepresenteerd in het High Level Segment, voor het eerst niet door een christelijke organisatie – in het verleden meestal de Wereldraad van Kerken –, maar door Islamic Relief. Dat is gelukt dankzij de multi-religieuze samenwerking tijdens de COPs. Het High Level Segment (met al die speeches) is vanmiddag afgesloten.
Het einde van COP 29 zelf zal daarentegen nog wel even op zich laten wachten. Officieel is morgen de laatste dag, maar de ervaring leert dat er vaak nog minstens 24 uur bijkomt. In de wandelgangen is te horen dat veel delegaties hun vliegtickets naar huis omboeken naar maandag. Vannacht zal in bilaterale overleggen koortsachtig geprobeerd worden om de onderhandelingen nog tot een goed einde te brengen. Of dat lukt weten we hopelijk uiterlijk zaterdag.
Wordt vervolgd.
21 november 2024,
Marijke van Duin