Van 11 t/m 22 november is de wereld in Bakoe bijeen voor klimaattop COP29. Marijke van Duin – sinds 2000 lid van de klimaatwerkgroep van de Wereldraad van Kerken – volgt de top op de voet en schrijft over haar bevindingen.
In klimaatjargon betekent ‘aanpassing’, in het Engels adaptation, aanpassing aan klimaatverandering en de negatieve effecten daarvan, zoals droogtes, bosbranden, zeespiegelstijging, overstromingen en stormen. Dat weten we inmiddels allemaal wel. Helaas hebben de gesprekken over de National Adaptation Plans, of NAP’s, vandaag geen enkele vooruitgang opgeleverd. Opnieuw was klimaatfinanciering de boosdoener.
Landengroepen uit het mondiale Zuiden klaagden dat er, ondanks jarenlang aandringen, nauwelijks tekst over financiën was opgenomen en dat die, voor zover genoemd, tussen haakjes stond. Het idee is dat alle landen nationale plannen moeten maken over hoe ze aanpassing aan klimaatverandering willen aanpakken. Om dat te kunnen doen hebben veel landen echter financiële hulp nodig. Op de een of andere manier lukt het maar niet om dat in de documenten te krijgen. Terwijl tekst over investeringen door het bedrijfsleven, wat heel controversieel is, wél ruim bemeten was in het voorliggende document.
Onderhandelingen aanpassen
Het is belangrijk om te weten dat VN-teksten uitonderhandeld worden totdat consensus is bereikt. De afgelopen dagen berichtte ik al dat die ver te zoeken is. Misschien is het tijd om niet alleen te praten over aanpassing aan klimaatverandering, maar ook over aanpassing binnen het onderhandelingstraject. Aanpassing in de zin van beter naar elkaar luisteren, moeite doen om je in een ander standpunt te verplaatsen en bereid zijn tot compromissen. Want als het zo doorgaat komt die consensus er volgende week echt niet. Of zou er mediation aan te pas moeten komen?
Een andere vorm van aanpassing zou zijn om de klimaatonderhandelingen niet langer te laten plaatsvinden in landen die blijven investeren in de fossiele industrie. Een initiatief daartoe werd vandaag gelanceerd. De brief, ondertekend door voormalig VN-klimaatchef Christiana Figueres en voormalig VN-secretaris-generaal Ban Ki Moon, roept landen op om ‘strikte toelatingscriteria op te stellen om landen uit te sluiten die de uitfasering/transitie van fossiele energie niet steunen’. Zie https://www.clubofrome.org/cop-reform-2024/.
Een andersoortige poging om de klimaatonderhandelingen te zuiveren van de fossiele industrie werd vandaag gepresenteerd door een coalitie van NGOs. Er zijn maar liefst ruim 1770 lobbyisten namens de fossiele industrie in Bakoe, méér dan de gecombineerde delegaties van de tien landen die het zwaarst lijden onder de klimaatcrisis. Zie https://kickbigpollutersout.org/.
Uitstoot in kaart
Oud vice-president en presidentskandidaat van de VS, Al Gore, is nog steeds actief in de klimaatbeweging, al wordt hij een dagje ouder. Vandaag presenteerde hij het interessante project TRACE. Een in de VS ontwikkelde database die diverse emissies signaleert, niet alleen CO2, maar ook bijvoorbeeld fijnstof. Het bijzondere is dat satellietdata gecombineerd worden met andere data, zodat de hele aardbol in kaart wordt gebracht. Alle uithoeken in de wereld kunnen voortaan hun diverse uitstoot bekijken, ook regio’s, provincies en de meeste steden. En deze data worden maandelijks geupdated! TRACE werkt samen met project Drawdown, dat uitzoekt wat het meest efficiënte klimaatbeleid is per situatie.
Een ander monitorsysteem, MARS, brengt methaanuitstoot over de hele wereld in kaart. Methaan is een zeer krachtig broeikasgas, zo’n 100x sterker dan CO2, maar het blijft maar ongeveer een decennium in de atmosfeer (CO2 een eeuw of nog langer). Ongeveer 60% van het methaan in de atmosfeer komt daar door menselijke activiteit, met name de fossiele industrie. Om nog zicht te houden op het doel de mondiale opwarming niet boven de 1,5 graden Celsius te laten komen, is het dus van groot belang de methaanuitstoot snel terug te dringen. Een paar jaar geleden is daartoe de Global Methane Pledge in het leven geroepen: 30% vermindering van methaanuitstoot in 2030.
Daar komt tot nu toe niets van terecht. Het vandaag in Bakoe uitgebrachte rapport An Eye On Methane van UNEP meldt dat van de 1200 waarschuwingen over methaanlekken het afgelopen jaar, maar 1% is opgevolgd door daadwerkelijke actie. Reparaties kunnen zo simpel zijn als het vervangen van een filter … Er is dus werk aan de winkel, met name voor de G20-landen.
Vrede
Gastland Azerbeidzjan heeft, ondanks enkele diplomatieke uitglijers een paar dagen geleden, pogingen gedaan om deze COP een COP van vrede te laten zijn. Op de internationale Dag van de Vrede, 21 september jl., is daartoe een oproep gedaan. Vandaag werd die oproep kracht bijgezet met een speciale bijeenkomst rond de Baku Call on Climate Action for Peace, Relief, and Recovery. Er is gemengd gereageerd op het intiatief; sommige landen en organisaties ervaren het als een pr-stunt. Anderzijds lijkt mij dat ieder initiatief om iets te doen tegen oorlog en geweld, aandacht verdient, zeker in deze tijd.
NGOs doen dat op hun eigen manier. Al vanaf het begin van deze COP lopen veel mensen rond met Palestijnse sjaals. Overal zijn banners te zien tegen de oorlog in Gaza, en regelmatig wordt een parallel getrokken tussen de situatie van het mondiale Zuiden in de klimaatcrisis en de situatie van de Palestijnen. Of dat verstandig is weet ik niet. Ik snap het wel, maar vind het ook nogal kort door de bocht.
In deze blog zou ik iets vertellen over de vele side events door het oecumenisch team en diverse partnerorganisaties. Dat stel ik uit tot een volgende keer. Morgen is de laatste dag van de eerste onderhandelingsweek; maandag komen de ministers. Er staat hun een hoop werk te wachten.
Wordt vervolgd.
15 november 2024
Marijke van Duin