Woensdag 18 september was in Utrecht ten kantore van PAX een ontmoeting met mgr Emmanuel Bernardino de katholieke bisschop van Torit, Zuid-Soedan. Hij treedt in de voetsporen van mgr Paride Taban die vorig jaar is overleden. Vredesbeweging PAX organiseerde een ontmoeting met vertegenwoordigers van kerken (Raad van Kerken, Pax Christi, IKV) en humanitaire organisaties (Cordaid, MIVA, Liliane fonds) en Buitenlandse Zaken.
De bisschop sprak over de vrijwel uitzichtloze situatie van dit land dat sinds 2011 onafhankelijk is geworden van Soedan. De hoop dat dat door dit losmaken van het immense land de vrede meer kans zou krijgen. Het tegendeel is gebleken. De gesloten vredesakkoorden zijn vooralsnog dode letters gebleken. Er lijkt geen politieke wil om tot een oplossing te komen.
Overheid functioneert niet
De belangrijkste problemen zijn dat de overheid niet functioneert bij het leveren van basisdiensten, bescherming van burgers en handhaven van een functionerende rechtsorde. Ook worden salarissen niet uitbetaald. In plaats van een permanente grondwet is er nog altijd een overgangsgrondwet. Het land wordt per decreet geregeerd en politieke structuren functioneren nauwelijks. De verkiezingen zijn opnieuw met twee jaar uitgesteld. Dit was te verwachten omdat de infrastructuur om verkiezingen te organiseren ontbreekt. De bevolking dringt aan op verkiezingen maar men erkent dat de organisatie van verkiezingen in de huidige situatie niet realistisch is.
Geweld en trauma
Daarnaast staat geweld op het dagelijkse programma. De bevolking is tot de tanden toe bewapend. Talloze mensen, ook jongeren, lopen rond met geweren en verschillende milities vechten met elkaar. Tegelijk is de bevolking ziek en getraumatiseerd door dit geweld. Een belangrijke commissie voor waarheidsvinding, verzoening en heling, bedoeld om een einde te maken aan de jarenlange rechteloosheid, is nog steeds niet van de grond gekomen. Ook de situatie van gehandicapte kinderen wordt genoemd: de bisschop pleit ervoor dat zij erkend worden in hun menswaardigheid en op veiligheid moeten kunnen rekenen.
Andere landen in de regio profiteren intussen van de situatie in Zuid Soedan, bijvoorbeeld door het land als een open markt te gebruiken.
Kerken
De enige instituties die functioneren zijn de kerken, die in de Zuid Soedanese raad van kerken samenwerken. De kerken hebben gemeenschappen, scholen, klinieken en ziekenhuizen waar mensen nog terecht kunnen en werken aan verzoening en heling van gemeenschappen in de periferie van het land. Maar de kerken worden volstrekt overvraagd.
Wat is nodig?
Welke factoren en actoren kunnen een positieve invloed aanwenden?
- Op de eerste plaats vraagt de bisschop om internationale aandacht voor de crisis in het land
- einde aan de wapenhandel
- onderzoek naar de daadwerkelijke situatie van mensen is noodzakelijk, maar de onderhandelingen gaan moeizaam en rechteloosheid is aan de orde van de dag
- financiële ondersteuning (contacten met de aanwezige humanitaire organisaties werden tijdens de vergadering gelegd)
- ondersteuning en aandacht voor het oecumenische Actie Plan voor Vrede van de kerken, om ervoor te zorgen dat grondoorzaken van de problemen door de kerk gezamenlijk geadresseerd worden zonder dat zij intern verdeeld raken.
Het vredesdorp Kuron, dat ooit is opgezet door mgr Paride Taban, functioneert nog steeds. Het vredesdorp brengt verschillende etnische gemeenschappen bij elkaar en is opgezet als een soort modeldorp waar scholing en ondersteuning is ook voor kinderen en jongeren. Hier wordt de cyclus van geweld doorbroken en het is een teken van hoop.
Aan het einde van deze indrukwekkende ontmoeting werd de bisschop gevraagd om de aanwezigen te zegenen. Hij sprak een gebed van hoop uit en zegende de aanwezigen en hun aangesloten organisaties.
Ad van der Helm, voorzitter IKV
Sara Ketelaar, policy lead Zuid Soedan PAX