Ruim driehonderd belangstellenden, waaronder HKH Prinses Beatrix, woonden op maandagavond 29 januari 2024 de jaarlijkse bijeenkomst van het interreligieus platform In Vrijheid Verbonden bij. Het thema van de samenkomst in Tivoli te Utrecht was ‘omzien naar elkaar in tijden van polarisatie’, ingeleid door Hans Boutellier, bijzonder hoogleraar Polarisatie en Veerkracht. Daarnaast waren er presentaties vanuit de tradities die deel uitmaken van In Vrijheid Verbonden: Jodendom, Christendom, Islam, Hindoeïsme, Boeddhisme en Humanisme.
Lot van Hooijdonk, locoburgemeester van de stad Utrecht, vertelde dat democratie
een manier is om met verschillen om te gaan. Ze verwees naar de gemeenteraad die
heel kritisch kan zijn. “Dat is goed, want op die manier nemen we beslissingen die op alle
manieren zijn bekeken”, zei Van Hooijdonk. Ze wees op het belang van het zoeken naar
overeenkomsten en constateerde dat dit ook de ‘mindset’ van de mensen van In Vrijheid Verbonden is.
Bikram Lalbahadoersing, voorzitter van In Vrijheid Verbonden, legde uit dat het thema ‘Omzien naar elkaar in tijden van polarisatie’ voort komt uit de waarneming dat we stilzwijgend in een samenleving zijn terechtgekomen waarin verschil van mening grote afstanden tussen groepen creëert. Lalbahadoersing: “Uiteraard hebben we allen recht op een eigen mening, maar als tegenstellingen te veel op de spits worden gedreven dan raken we als gemeenschap verdeeld. Er is dan sprake van dreiging tot conflicten tussen groepen, segregatie of het verdwijnen van de ruimte voor genuanceerde meningen. We komen dan in een ideeënstrijd terecht.”
Gemeenschappelijk belang van de rechtsstraat
Hans Boutellier ging in op de dynamiek van polarisatie en verkende de invloed die religies en levensbeschouwingen vanuit hun gedeelde waarden op de samenleving hebben. Een moslim zei ooit tegen Boutellier: ”Jullie rechtstaat is ook maar een geloof“, Boutellier antwoordde hem: “Maar wel een geloof dat geloven mogelijk maakt.” Boutellier legde uit dat een rechtsstaat niet atheïstisch is, want levensbeschouwingen spelen namelijk altijd een rol. Boutellier: “De democratische rechtsstaat is het skelet van de samenleving, maar er moet wel vlees op de botten zitten.” Volgens Boutellier heeft bezielde wederkerigheid plaatsgemaakt voor rendementsdenken. Levensbeschouwingen spreken een andere taal. Boutellier: “Die taal is verdrongen uit het publieke domein. ” Het is de taal van het hoger belang, hoop en liefde. Die taal van de bezieling is nodig om de rechtsstaat te kunnen begrijpen. Boutellier: “Levensbeschouwingen moeten zich daarom meer laten horen als zingevend medicijn tegen polarisatie.” Volgens Boutellier kunnen levensbeschouwingen tegenstellingen verzachten als ze in gesprek met elkaar het gemeenschappelijke belang van de rechtstaat erkennen.
Presentaties vanuit de tradities
Een dansgroep van hindoes beeldde uit dat de wereld één familie is: “Deze quote benadrukt een wereldwijd perspectief en prioriteert het collectieve welzijn boven individuele of familiebelangen.” De joodse Anne-Maria van Hilst droeg een gedicht van Hayim NahmanBialik voor: “Licht moet je in jezelf zoeken!” Een groep boeddhisten reciteerden de Hart Soetra over de filosofie van de ‘leegte’. Mucahit Batman en Lofti Lakhlifi zorgden met recitatie onder muzikale begeleiding voor de presentatie vanuit de islam: “Vrede zijmet u, moge Allah uw eer verheugen en Zijn genade en vreugde over u laten voortduren.” Humanist en verhalenverteller Sahand Sahebdivani vertelde dat zijn vader destijds koos voor Nederland vanwege een brug waarop hij een jongen en een meisjes elkaar zag kussen. “Ze kusten elkaar zonder dat ze bang hoefden te zijn”, had zijn vader gezegd. Dat had je in zijn geboorteland niet. Koemi, een groep jongeren, bezong het thema vanuit het Christendom. De jongeren voerden een lied uit hun musical Ruth op, waarbij werd uitgebeeld hoe Ruth als vreemdeling arriveert. De arbeiders reageren in eerste instantie vijandig, maar door het ingrijpen van Boaz wordt Ruth in hun midden opgenomen.
Bundel ‘Koester de Toekomst’
Aan het einde van de bijeenkomst nam prinses Beatrix de publicatie ‘Koester de Toekomst’ in ontvangst, een bundel over de visies van godsdiensten en levensbeschouwingen op duurzaamheid. Lalbahadoersing: “Omzien naar elkaar in tijden van polarisatie is ook vorm van duurzaamheid! Het is essentieel voor onze samenleving en we zetten ons daarvoor in, zodat een religieus leven of een levensbeschouwelijk bewust leven synoniem staat voor een duurzame en een vreedzame levenswijze!”
Het initiatief gaat door
Na afloop was er een receptie om na te praten over het thema van de bijeenkomst. Prinses Beatrix ging daar in gesprek met een aantal jongeren uit de zes tradities. Daarnaast sprak ze met de organisatoren van In Vrijheid Verbonden. Samen met hen keek de prinses terug op een mooie 19de editie die heel divers was ingevuld. De organisatoren memoreerden ook het begin. Prinses Beatrix toonde zich verheugd dat het initiatief, destijds in 2005 genomen, nog steeds doorgaat.
In Vrijheid Verbonden is een groep mensen die vanuit verschillende religies en levensbeschouwingen samenkomt en de handen ineen slaat om zich gezamenlijk te presenteren en sterk te maken voor goed samenleven en de democratie. De eerste bijeenkomst werd ter gelegenheid van het zilveren regeringsjubileum van Koningin Beatrix in 2005 georganiseerd. De gemeente Utrecht is mede-gastheer.
De organisatie van In Vrijheid Verbonden bestaat uit: Bikram Lalbahadoersing (voorzitter), Berry van Oers (vicevoorzitter), Rasit Bal, Robbert Bodegraven, Christien Crouwel, Caroline Mutsaars, Monique Rietveld en Jan Wessels.
- De tekst van de lezing van prof. dr. Hans Boutelier is hier te downloaden.
Berry van Oers