| Van 30 november tot en met 12 december is de wereld in Dubai bijeen voor klimaattop COP28. Marijke van Duin – sinds 2000 lid van de klimaatwerkgroep van de Wereldraad van Kerken – volgt de top op de voet en schrijft over haar bevindingen. |
Vandaag bestaat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens 75 jaar. Alle reden voor een feestje zou je denken.
Maar in Dubai ligt dat niet zo simpel. Al jaren wordt er gevochten om mensenrechten geïntegreerd te krijgen in internationaal klimaatbeleid. Denk aan het recht op schone lucht, het recht op ontwikkeling en sterker nog: het recht op leven. Dat alles staat steeds meer onder druk, zeker voor mensen in klimaatkwetsbare gebieden.
Met name vrouwen en kinderen worden hard getroffen door de klimaatcrisis, vooral oorspronkelijke bewoners in arme(re) landen. Denk maar eens aan de toenemende droogte in delen van Afrika. Vrouwen zijn daar meestal degenen die voor water zorgen. Als je daarvoor niet 5 maar 20 kilometer per dag moet lopen kom je aan niets anders meer toe. En dan is dat nog maar een simpel voorbeeld.
Muren van onwil en geld
Wij religieuze organisaties werken samen met NGOs en vrouwenbewegingen om hiervoor meer aandacht te vragen. De VN heeft ter ondersteuning een Gender Action Plan opgesteld. Maar de implementatie daarvan loopt tegen dezelfde muren op als andere delen van het klimaatbeleid: onwil en geld.
Zolang niet wordt ingezien dat internationaal klimaatbeleid hand in hand moet gaan met het behalen van de VN Sustainable Development Goals (de doelen voor duurzame ontwikkeling in arme(re) landen) blijft het dweilen met de kraan open. De rijke landen belijden met de mond wel dat ze daaraan werken, maar in de praktijk zijn zij vooral bezig met business-as-usual: economsiche groei in eigen land. Hooguit een wat groenere groei dan dertig jaar geleden – waarvoor de benodigde grondstoffen met graagte uit diezelfde arme(re) landen worden gehaald.
Een afgevaardigde uit Kenia liet in Dubai een waarschuwing horen: het zal niet lang meer duren voordat er op grote schaal onrust uitbreekt. Voedselgebrek en klimaatmigratie zijn daar al aan de orde van de dag. Bovendien heeft Kenia’s president William Ruto onlangs voorgerekend dat Afrika dit jaar 62 miljard dollar aan rente op de schuldenlast moet betalen, 35% meer dan in 2022. “Als het schuldenprobleem niet wordt opgelost kan ook het klimaatprobleem niet opgelost worden”, zei hij.
Nog steeds bestaan er twee realiteiten: de westerse, die de klimaattoppen vooral ziet als een goede kans om zaken te doen, ook al zijn die zaken wat groener dan vroeger; en de dagelijkse realiteit van het grootste gedeelte van de wereldbevolking. Zij vechten voor hun voortbestaan in een wereld die zich steeds minder aan hen gelegen laat liggen. Er zal snel een brug moeten komen, anders zijn de gevolgen niet te overzien. Laat die klimaatoppen daar nu oorspronkelijk voor bedoeld zijn…
Daadwerkelijke rechtvaardigheid
Tot slot. Wat is er nu eigenlijk vandaag in Dubai gebeurd? De ministers zijn doorgegaan met speeches houden, net als gisteren. En er zijn weer ontelbare overlegrondes geweest, meestal achter gesloten deuren. Daarom is het voor observers momenteel moeilijk om de stand van zaken bij te houden. Gisteravond was er wel een plenaire zitting om iedereen bij te praten. En wat blijkt: alle werkelijk belangrijke teksten zitten vast. Het lijkt een beetje op de slang die in zijn eigen staart bijt. Omdat alle deelonderwerpen waarover onderhandeld wordt verstrengeld zijn, wacht de één op de ander.
Dat krijg je ervan als je alles opsplitst in plaats van de grote lijn in de gaten te houden. Of, in de woorden van een rechter uit Oeganda die deel uitmaakt van ons team: ‘Deze klimaattoppen lijken op wat er ten tijde van de slavernij is gebeurd. Als je mensen maar genoeg afbeult vergeten ze alles wat ze ooit gekend hebben en raken ze eraan gewend slaaf te zijn. We hebben niets aan deze technische verhandelingen; we hebben daadwerkelijke rechtvaardigheid nodig. En het zijn niet eens nationale belangen die dat blokkeren, maar de belangen van een kleine groep extreem rijke mensen die de hele wereld naar hun hand zetten.’
Daar heb ik niets aan toe te voegen.
Marijke van Duin