Ruim honderd belangstellenden luisterden op maandagavond 16 januari in TivoliVredenburg naar een lezing van schrijfster Eva Rovers met als titel ‘Koester de toekomst. Een zinvol leven vandaag, dankzij de generaties van morgen’. Ze hield haar lezing, in de vorm van een brief aan de bewoners van de toekomst, tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van In Vrijheid Verbonden, het landelijk interreligieus platform dat zich sterk maakt voor goed samenleven en democratie.
Prinses Beatrix zou de bijeenkomst bijwonen en een bundel in ontvangst nemen over de visies van godsdiensten en levensbeschouwingen op duurzaamheid. Toen bekend werd dat de prinses verhinderd zou zijn vanwege het bijwonen van de uitvaart van oud-koning Constantijn in Griekenland, zei de massaal aangemelde pers evenzo massaal weer af. Het thema was er niet minder belangrijk door. Sharon Dijksma, burgemeester van Utrecht, nam het tweede exemplaar van de bundel in ontvangst. ‘Want het eerste exemplaar is voor de prinses’, zo zei Bikram Lalbahadoersing, voorzitter van In Vrijheid Verbonden, bij de overhandiging. Violiste Svenja Staats stond borg voor de muzikale omlijsting.
Gedeelde waarden
Dijksma wees erop dat klimaatverandering vele gevolgen heeft, onder meer voor de economie en veiligheid. Ze benadrukte dat je ogen sluiten voor de gevolgen van de opwarming van de aarde geen optie is. Je hebt een verantwoordelijkheid. Dijksma noemde in dat verband het bijbelse ‘rentmeesterschap’. Ze wees op de vele gedeelde waarden van verschillende gemeenschappen. Van daaruit kun je samenwerken aan duurzaamheid. Dijksma: ‘Door kleine stappen te zetten kun je elkaar vinden.’ De burgemeester verwees in dat kader naar de nieuwjaarstoespraak van de koning. Die vroeg daarin: ‘Wat voor samenleving willen we zijn?’ Ook citeerde Dijksma paus Franciscus: ‘Wat voor een wereld willen we nalaten?’
Gemeenschappelijkheid is krachtig
Eva Rovers memoreerde hoe astronauten in 1968 op weg naar de maan vanuit het heelal de aarde zagen. Nog nooit had een mens de aarde als mooie blauwe planeet gezien. Naast de schoonheid waren de astronauten ook geraakt door de broosheid van de aarde. Rovers: ‘Ze gingen naar de maan maar ontdekten de wereld.’ Rovers constateerde dat veel mensen een gevoel van machteloosheid hebben omdat ze ten onrechte denken geen invloed te hebben om oplossingen te vinden voor klimaat- verandering. Ze wees er op dat collectieve wijsheid nodig is om de problemen op te lossen. Rovers: ‘Onze gemeenschappelijkheid is krachtig.’ Als voorbeeld noemde ze de burgerberaden. Het gaat er volgens Rovers om een goede voorouder te zijn. Ze stelde zich voor dat mensen van de toekomst naar ons kijken zoals wij nu naar het slavernijverleden kijken met woede, plaatsvervangende schaamte en ongeloof. Rovers: ‘Religies en levensbeschouwingen helpen mensen goede voorouders te zijn.’ Ze stelde dat zorgen voor de toekomst betekent dat het leven weliswaar anders wordt, maar niet slechter.
Visies van jonge mensen
Na het verhaal van Rovers bestegen jonge vertegenwoordigers vanuit de zes tradities het podium. Onder leiding van ecoloog en filosoof Matthijs Schouten vertelden ze hoe ze vanuit hun tradities aankijken tegen duurzaamheid. Schouten: ‘Mijn generatie heeft er een potje van gemaakt.’ Hij was daarom benieuwd naar de visies van jonge mensen. Humanist Huib Pruymboom vroeg zich af hoe je vanuit je eigen waarden kunt leven. Boeddhist Bas Bruggeman koesterde het leven zoals dat er is. Christen Annemarthe Westerbeek zei dat ze zo wil leven dat ze daar de schepping eer mee doet en daar God mee dient. De joodse Anne-Maria van Hilst wees er op dat men zich er van bewust moet zijn wat je als individueel persoon kunt doen.
Betrokkenheid en hoop
Moslim Rasit Bal probeert de machteloosheid te compenseren door onder andere afval op te ruimen. Hij benadrukte het belang van samenwerking van religieuze gemeenschappen bij het oplossen van problemen. Bal: ‘We moeten gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen.’ Schouten beaamde dat. ‘Het gaat om wezenlijke betrokkenheid’, zei hij. Volgens Van Hilst kun je dat het beste bereiken door educa- tie. We moeten streven naar een levenshouding van verwondering, verbondenheid en dankbaarheid. Westerbeek wees op het belang van hoop. Hindoe M.Shama viel haar bij. ‘Wanhoop verdwijnt als je begint bij het perspectief van dankbaarheid. We moeten dankbaar zijn voor wat we al hebben’, zei hij. Westerbeek vulde aan: ‘Je moet meer genieten van genoeg!’
‘Begin bij jezelf!‘
We wonen in een gemeenschappelijk huis dat aarde heet en waar we allemaal deel van uitmaken. Rasit Bal, één van de auteurs van de bundel over duurzaamheid, sprak de wens uit dat de bundel velen mag inspireren en perspectief mag geven. ‘Begin bij jezelf’, gaf hij als opdracht aan de zaal mee. Lalbahadoersing was het daar helemaal mee eens: ‘Wat zou het fijn zijn als de jongeren van later kunnen zeggen: die mensen uit 2023 hebben aan ons gedacht!’
Bronnen van inspiratie
De bundel die aangeboden werd, heeft als titel ‘Koester de toekomst. Religies en levensbeschouwingen als bronnen van inspiratie in de klimaatcrisis’, en bevat zeven artikelen vanuit de zes tradities. Vanuit de Raad van Kerken zijn twee bijdragen opgenomen: De visienota van de Raad op duurzaamheid en een artikel van de hand van Christiaan Hogenhuis, Marjolein Tiemens-Hulscher en Frans Verkleij, allen lid van de werkgroep Theologie, kerk en duurzaamheid. De bundel zal binnenkort als pdf beschikbaar zijn.