Nieuwe en oudere groene pioniers verzamelden zich vorige week vrijdag tijdens de Groene Ontmoetingsdag van de Raad van Kerken in Nederland. De dag markeerde de afronding van de werkzaamheden van Tini Brugge als coördinator van de groene websites. Ook Charlotte Kwak en Joost Kahmann beëindigden tijdens deze ontmoetingsdag hun rol ten dienste van de zes groene websites. De dag verbond een dankbare terugblik op wat hun inzet bracht met het elan van actuele samenwerkingen en nieuwe initiatieven.
In de Franciscuszaal van Stadsklooster San Damiano in ’s-Hertogenbosch kwamen ongeveer vijfenveertig betrokkenen bij elkaar. Ieder op eigen wijze verbonden met thema’s als schepping, duurzaamheid en milieu. Na opening van de dag door algemeen secretaris Christien Crouwel, voerde Marjolein Tiemens in haar lezing de aanwezigen langs Spiritualiteit van Franciscus van Assisi. Franciscus’ grensoverschrijdende ontmoetingen, met de melaatse en met God, inspireren om ook in het eigen leven verder te kijken én te gaan, zo deelde Marjolein: ‘Een radicale keuze voor het levende leidt tot een leven in verwondering, compassie, liefde en verbondenheid.’
Zoals voor veel toehoorders deze dag, is Franciscus van Assisi ook voor ds. Corinne Groenendijk een belangrijke inspiratiebron. Vanuit zijn gedachtengoed vormde zij, gepubliceerd in haar boek ‘VerduurSamen met Franciscus’, haar visie op duurzaam leven. In haar lezing deelde Corinne gedachten rond de angst om tekort te komen, het elkaar de maat nemen én groen en vredevol leven.
Veel dank aan Charlotte Kwak
Tijdens dit alles hadden de toehoorders, naast de sprekers, zicht op het groenwerk van Charlotte Kwak: een prachtig samenspel van zeven verschillende kransen, met elk een eigen thema. Charlotte was – zo vertelt voorzitter Geert van Dartel in zijn toespraak aan degenen die tijdens deze dag afscheid namen – vanaf 2006 betrokken bij de website ‘Liturgisch bloemschikken’, die later ‘Symbolisch schikken’ ging heten. De creaties van Charlotte en de anderen die aan deze site werkten, inspireren vele vrijwilligers in kerkelijk Nederland tot passende symbolische schikkingen. Ook de website ‘Samen eerlijk eten’ ontwikkelde dankzij de inzet van Charlotte tot een waardevolle bron voor velen. De Raad bedankt Charlotte voor haar zeer gewaardeerde bijdragen aan deze kunstzinnige en praktische vorm van oecumene, die een appel doet op onze verbeelding en aanzet tot een sobere en eerlijke levensstijl.
Joost Kahmann zette fijne toon
‘Zonder de inbreng, kennis en persoonlijkheid van Joost Kahmann’, schreef Tini Brugge zelf al eens, ‘waren er nu geen zes indrukwekkende sites die het waard zijn te behouden.’ Van Dartel sloot daar in zijn speech op aan en bevestigde de onschatbare waarde van Joost zijn werk aan het ontwikkelen en uitbouwen van de groene websites. Met aandacht voor de technische kant van de site, en zeker ook voor de bemensing van de redacties, zorgde Joost op hartelijke wijze voor de ondersteunig en continuïteit van deze inspirerende digitale bronnen. Zijn hartelijkheid en fijne manier van samenwerken zetten daarbij een toon die allen goeddoet. De Raad is Joost zeer dankbaar!
Tini Brugge: levenslange zorg voor de schepping
De terugblik op het werk van Tini Brugge start voor voorzitter Van Dartel in Bazel. In 1989 namen zij beiden deel aan de eerste Europese Oecumenische Assemblee, één van de hoogtepunten van het Conciliair Proces voor gerechtigheid, vrede en behoud van de schepping. De zorg voor de schepping had daar in de persoon van Tini al een goede pleitbezorger. Haar passie voor een ecologische spiritualiteit in de traditie van de heilige Franciscus was daarbij al ingebed in de oecumenische samenwerkingen.
De missie van Tini was en is om via bewustwording over de uitputting van de aarde bij te dragen aan verandering van mentaliteit, gedrag, leefwijze in kerk en samenleving. De aandacht voor het milieu kent golfbewegingen, ziet Van Dartel. In de jaren negentig had Kerk en Milieu de wind mee, in het eerste decennium van deze eeuw verflauwt de aandacht en vallen subsidies weg. De encycliek Laudato Si’ van paus Franciscus geeft in 2015 een nieuwe impuls aan de aandacht voor klimaatverandering en de noodzaak van radicale omkeer.
Tini’s volgehouden engagement gedurende alle ontwikkelingen valt op. De websites die Tini initieerde bieden tot op de dag van vandaag veel inspiratie om uitvoer te geven aan deze omkeer. Vanuit haar bewogenheid publiceerde Tini vele uitgaven. Zo verscheen vorig jaar bij Docete – met het oog op de Floriade – nog de uitgave ‘Bloemen voor Moeder Aarde, dertig jaar symbolisch schikken op de adem van de seizoenen, thuis en in kerken’.
Optimisme
‘Wat beklijft van een levenslange zorg voor de schepping?‘, vraagt Van Dartel zich in zijn toespraak af. In de, door de Raad uitgegeven, brochure ‘Ongekende Jaren’ klinkt wel wat teleurstelling over de te geringe doorwerking van alle inspanningen in institutionele kerkelijke structuren. Bij Tini echter, neemt brochure-samensteller Kees Tinga waar, leeft een voorzichtig optimisme, omdat momenteel de aandacht voor klimaatverandering erg groot is en in het maatschappelijk bestel en persoonlijk leven fundamentele veranderingen onontkoombaar blijken.
Rond de vraag of wij toch nog tijdig omkeren en terugkomen op onze schreden, heeft Tini goede richting gewezen, stelt Van Dartel. Met Paulus kan gezegd worden: ‘Maar ik heb de goede strijd gestreden, de wedloop volbracht, het geloof behouden.’ De erekrans van de gerechtigheid waarover Paulus spreekt, mag in Tini haar geval een prachtige bloemenkrans zijn. De Raad bedankt Tini voor al haar inzet en inspiratie!
Namens de zes redacties bood Joost Kahmann Tini het origineel aan van het kunstwerk dat eerder de omslag vormde van de uitgave ‘Van God is de aarde en al wat haar leeft‘.
Vernieuwing websites
Medio 2022 is het proces ingestart om vier van de zgn. groene websites (sameneerlijketen.nl, groenekalender.nl, scheppingvieren.nl en symbolischschikken.nl) te bundelen tot één websites waar het hele aanbod beschikbaar komt. De nieuwe website ontsluit al het beschikbaar materiaal, dat doorzoekbaar wordt op zowel de periode in het (kerkelijk) jaar als ook op thema. Roland Meeuwsen gaf de aanwezigen een kijkje in de keuken van deze ontwikkeling.
Na een heerlijke, vegetarische lunch, bereid door broeder Rangel Geerman, werd gezamenlijk afgesloten met een viering rond het dagthema ‘t Is alles een gelijkenis, van meer dan aards geheimenis’. Die dichtregel van Jan Wit, ontleend aan zijn bekende lied ‘Aan u behoort o Heer, der heren, de aarde en haar wel en wee’, cirkelt rond het geheim van de schepping. Als liturg zette Christien Crouwel het licht hierop. ‘Misschien is het deze zin die we vaker voor ogen zouden moeten houden bij al onze inspanningen, bij alles wat ons vreugde geeft, maar vaak ook moeite kost of tranen’, zo gaf zij in haar meditatie aan. ‘De hele schepping, ons gemeenschappelijk huis, en al wat daar leeft, is een gelijkenis. Het betekent dat onze aarde enerzijds het echte werk is, wat in zichzelf al een duizelingwekkend geheimenis is. Want wie doorgrondt de schepping? Anderzijds verwijst alles in de schepping naar een andere werkelijkheid die wij niet – nóg niet – kunnen bevatten. Dat besef kan een enorme ruimte bieden’.
Gert Landman (cantor) en Willem Blonk (pianist) ondersteunden de viering muzikaal. Jeannette van Osselen vertolkte twee van haar gedichten, van beeld voorzien door Marijke van der Giessen, en onder leiding van Peter van Asselt zong Capella Vacalis het zonnelied van Franciscus en een deel uit de Missa Sancti Iacobi van Dufay.
Bij vertrek uit het stadsklooster klonk bij velen waardering voor degenen die afscheid namen evenals voor de hartelijke sfeer van de dag en de ontvangst door Stadsklooster San Damiano, in de persoon van broeder Rangel. Ook werden er afspraken gemaakt voor verdere verbinding en samenwerking.
