Duurzaamheid hoort tot het hart van de kerk. Dat vloeit voort uit de liefde van christenen voor God en Zijn schepping. Dit wil echter niet zeggen dat christenen zich ook daadwerkelijke duurzamer gedragen dan niet christenen, zoals bleek uit een recent onderzoek. van het Nederlands Dagblad en GroeneKerken. Er is nog een vertaalslag nodig van de waarde ‘zorg voor de schepping’ naar duurzaam doen. In het onlangs verschenen boek ‘Groen & Solidair’ laten 36 kerk- en kloostergemeenschappen zien hoe ze hier handen en voeten aan geven. Een schat aan voorbeelden en inspiratie voor iedereen van goede wil.
De tuin verbindt
Wat mij het meeste opviel was dat bij heel veel kerken en kloosters de tuin de spil is waar het om draait. Via de tuin worden ecologische waarden, zorg voor de bodem en de biodiversiteit, gecombineerd met sociale waarden, zorg en omzien naar elkaar. De tuin verbindt letter groen en solidair. De tuin als ontmoetingsplek voor de buurt, als een veilige plek om te werken voor kwetsbare medemensen, als een plek om voedsel te telen voor een gezamenlijke maaltijd of voor de voedselbank. Achter ieder verhaal zitten gedreven mensen die zich met hart en ziel inzetten om al die mooie hartverwarmende initiatieven te doen slagen. De liefde voor mens, plant en dier, voor heel de aarde, is voelbaar.
De interviews laten nieuw beleid zien op het gebied van de exploitatie van eigen grond en gebouwen, de (energie)huishouding, het financiële beheer en het behoud van biodiversiteit. Het zijn niet alleen voorbeelden voor hoe het zou kunnen, maar ze zorgen ook voor een nieuw gesprek over de vraag wat er nodig is om goed en duurzaam samen te leven.
Diepgang
Heel verrijkend vind ik het tweede deel van het boek, waarin meer de diepte wordt ingegaan. Hierin komen een aantal theoretische perspectieven vanuit verschillende wetenschappelijke disciplines die van belang zijn voor het ontwikkelen van ‘een duurzame levensstijl’. Zoals bijvoorbeeld de aspecten van het goede leven die de economen Skidelsky (vader en zoon) hebben uitgewerkt. Het goede leven is ook onderwerp van de nieuwe theorie van de socioloog Harmut Rosa. En filosoof Martha Nussbaum benadrukt het belang van de menselijke vrijheid. Soms is dit deel wat lastige kost. Er wordt echter wel direct een link gemaakt met een aantal voorbeelden in het boek hoe de theorie doorwerkt in de praktijk en daar zichtbaar wordt. Daardoor is het wel te begrijpen. Dat zelfde geldt ook voor de theorie die godsdienstsocioloog Hans Joas heeft ontwikkeld naar aanleiding van de vraag hoe idealen ontstaan en welke kracht idealen hebben voor de menselijke samenleving.
Verbeeldingskracht blijkt onmisbaar. Daar kunnen we ons aan optrekken. Zo vraag ik mij af hoe onze omgang met de aarde zou veranderen als we het begrip rentmeester, zoals dat nu nog vaak gebruikt wordt, zouden vervangen door bijvoorbeeld ‘partner’. Dat mens en natuur partners zijn van elkaar. Dat was echter een begrip dat niet werd genoemd in de beschouwing over een alternatief voor het begrip rentmeester.
Groen & solidair is al met al een boek waarvan ik hoop dat het velen zal inspireren om in de eigen kerk- of kloostergemeenschap groen en solidair aan de slag te gaan. Niet alleen om christenen te inspireren en mee te nemen in een duurzame manier van leven, maar ook om op dit gebied een waardevolle rol te kunnen spelen in de samenleving, ook richting politiek en bedrijfsleven.
Marjolein Tiemens-Hulscher is voorzitter van de werkgroep Theologie, kerk en duurzaamheid