| Een delegatie van de Raad van Kerken is van 14 tot 21 november in Israël en Palestina voor ontmoetingen met vertegenwoordigers van kerken en kerkelijke organisaties. De reis gebeurt op uitnodiging van kerken in Israël en Palestina, die in 2019 een bezoek aan de Raad van Kerken in Nederland brachten. De delegatie van de Raad bestaat uit de volgende personen: Geert van Dartel, ds. Christien Crouwel, dr. Rene de Reuver, ir. Kees Nieuwerth en pater Roland Putman ofm. |
Luthers-Evangelisch
De lutherse bisschop Ibrahim Azar ontvangt ons in zijn werkkamer bij de Redeemerchurch in hartje Jeruzalem. Hij heeft een vriendelijk gezicht, maar oogt wel erg broos. Hij spreekt zachtjes en kiest zijn woorden zorgvuldig. Hij is bezorgd. Weliswaar komt er meer aandacht voor de lokale christenen, maar tegelijkertijd wordt er druk uitgeoefend op christenen om te vertrekken. Gisteren was hij met de leiders van de kerken in Israel bij de ontmoeting met de Hongaarse president, Katalin Novak. Zij sprak over de vervolging van christenen en zei te willen helpen.
Hulp voor de christenen in Israel en Palestina is nodig. Met die steun van onder andere de Lutherse Wereldfederatie zijn in de afgelopen vijftig jaar scholen en ziekenhuizen gebouwd. Weliswaar met het doel dat ze selfsupporting zouden worden. Maar dat is niet haalbaar. De steun blijft dan ook hard nodig, maar dreigt af te nemen. In Jeruzalem zijn er nu nog ongeveer 400 Lutheranen. De Luthers-Evangelische Kerk in Israel, Palestina en Jordanië telt in totaal zo’n 2.000 gelovigen. Meer dan 15.000 Lutheranen uit Israel en Palestina wonen verspreid over de wereld.
Er is in de situatie van de afgelopen 50 jaar veel veranderd en die verandering zet door. Helaas is men in Europa blind voor het bestaan van Palestijnse christenen. Ze lijken zelfs een probleem te worden. Ze worden gestimuleerd en verleid om het land te verlaten. Een ander probleem is dat de regering belastingen aan de kerken wil opleggen, die de kerken weigeren te betalen. Daarover vinden rechtstreekse onderhandelingen plaats tussen de regering en het Vaticaan. Als de Rooms-katholieke Kerk er in slaagt een regeling te treffen, zal dit hopelijk ook goed uitwerken voor de andere kerken.
De actuele ontwikkelingen in de Israëlische politiek stemmen niet vrolijk. Er zijn al problemen met radicale kolonisten die eigendom van christenen in handen proberen te krijgen. In de nieuwe regering worden zo is de verwachting mensen op ministersposten benoemd die uit zijn op de verdrijving van Palestijnse christenen.
Levende stenen bezoeken
Bisschop Azar benadrukt dat ons bezoek voor zijn kerk belangrijk is. Dat betekent dat jullie ons niet aan ons lot overlaten. Er komen hier zoveel christenen op pelgrimage, maar ze kijken alleen naar de stenen. Het is belangrijk om de levende stenen te bezoeken. Als je hier naartoe komt zou je de gelegenheid moeten gebruiken om in een lokale Arabische gemeente naar de kerk te gaan. Ook de ondersteuning van diaconale projecten is van belang. Fondsen denken vaak dat christenen alleen christenen helpen, maar dat is niet zo. De kerk helpt mensen zonder onderscheid en werkt voor de hele bevolking. 80% van de hulp die de kerk verleent komt ten goede aan moslims.
De kerken zijn belangrijk voor de verbinding tussen de godsdiensten. De lutherse kerk heeft goede relaties met islamitische geestelijken, maar ook in de islam krijgen orthodoxen de overhand waardoor contacten minder worden. Vroeger was het heel gewoon dat moslims en christenen elkaar bezochten en feliciteerden op de feestdagen. Als een sheik nu tegen moslims zegt niet naar de christenen te gaan, dan heeft dat effect. Daarom zijn de christelijke scholen zo belangrijk. 80% van de leerlingen zijn moslim. Daar leren de kinderen elkaar en elkaars godsdienst kennen. En dat is belangrijk voor de rest van hun leven en voor de samenleving.
De Luthers-Evangelische Kerk houdt de aansluiting nieuwe ontwikkelingen in de samenleving en heeft aandacht voor gendervraagstukken en in het bijzonder voor de rol van de vrouw. In januari 2023 zal Xeri Azar als eerste vrouw in de Luthers-Evangelsiche Kerk van Palestina als predikant worden bevestigd. Het zal op die dag dubbel feest zijn voor bisschop Ibrahim Azar.
Rooms-katholiek
Het Latijnse Patriarchaat, de zetel van de Rooms-Katholieke Kerk in Jeruzalem is gevestigd in een statig gebouw. We worden in een mooie zaal ontvangen door aartsbisschop William Shomali. Het gebrek aan eenheid is een van de grootste uitdagingen voor de kerken in het Heilig Land. De banden tussen de kerken zijn weliswaar veel beter dan vroeger, maar het zou nog beter kunnen. Wat zou het goed zijn als Kerst en Pasen door de kerken op dezelfde datum worden gevierd. Veel orthodoxen willen dat ook wel, maar om dat besluit te nemen is er consensus nodig. En die is er nog niet. In Jordanië volgt de Rooms-Katholieke Kerk de orthodoxe kalender. Een belangrijke vrucht van oecumene is de uitgave van een catechismus van alle kerken voor het geloofsonderwijs aan kinderen.
Aartsbisschop Shomali benadrukt de betekenis van de christelijke scholen en de katholieke universiteiten in Palestina en Jordanië. De kerk is tegen segregatie. Van de studenten aan de universiteiten is 35% christen. De katholieke scholen en universiteiten staan in hoog aanzien. Daarnaast heeft de kerk programma’s voor huisvesting en toerisme.
Ook de aartsbisschop ziet de verharding en verrechtsing in de Israëlische samenleving. Het geweld neemt toe. Van beide kanten is er geweld. Op de dood van Shireen Akleh, de christelijke journaliste van Al Jazeera, die bij een demonstratie in Jenin waarvan zij verslag deed door een politiekogel om het leven kwam, hebben de kerken onmiddellijk scherp gereageerd. De kerken kunnen niet zo heel veel doen. Gebed en publieke verklaringen zijn de belangrijkste middelen die de kerken hebben.
Leven voor de ander beter maken
Een kwestie waar de kerken zich met name sterk voor maken is gezinshereniging. Een Israëlische christen die een Palestijnse christen trouwt, moet heel lang wachten op de toestemming om zich als gezin in Israel te vestigen. Dat is een vorm van pesterij en ernstige rechtsongelijkheid. Ook zet de kerk zich in voor Palestijnen uit Gaza die illegaal op de Westbank verblijven en niet terugwillen. Zodra ze zouden worden opgepakt, worden ze door Israel gedeporteerd naar Gaza. De situatie in Gaza is zwaar en bijna ondraaglijk. De kerk heeft er twee scholen en een ziekenhuis.
Ook in de Palestijnse gebieden lopen de kerken tegen problemen aan. Zo wilde de Palestijnse Autoriteit via de kerken meer controle krijgen op de opening van bankrekeningen. In samenwerking met de Presidentiële Commissie voor de Kerken kon dat worden afgewend. De commissie zet zich op velerlei gebied in voor de kerken. De huidige voorzitter Ramzy Khoury geniet alom respect en beschikt over de contacten om problemen op het hoogste politieke niveau aan de orde te stellen en op te lossen.
De Palestijnse Autoriteit hecht aan goede banden met de kerken. President Abbas is een vaste bezoeker van de nachtmis met Kerstmis. Ook Israel hecht aan de christelijke aanwezigheid in het Heilig Land al was het maar vanwege de grote stroom christelijke pelgrims die naar het Heilig Land komen. Zonder christenen zou Israel een heel ander land zijn.
We zouden het leven zoveel gemakkelijker voor elkaar kunnen maken, verzucht de bisschop, als we iedere dag opnieuw opstaan met de gedachte ‘wat kan ik vandaag doen om het leven van de ander beter en draaglijker te maken?’
Geert van Dartel