Gisteren was ik namens de Raad van Kerken bij de viering van 75-jaar Humanistisch Verbond. In Felix Meritis werd onder leiding van Nadia Moussaid gedebatteerd over de betekenis van vrijdenkers. Hedy d’Ancona en Mitch Esajas van Black Archives zetten de toon en Sophie Straat zong enkele tegendraadse liederen. Burgemeester Femke Halsema zorgde voor de nuance en verbreding van het debat. Vrijdenken is geen handelsmerk van links, maar kan evengoed een kenmerk zijn van conservatieve denkers. Vrijdenken moet niet politiek verkaveld worden, zo zei zij. De verbinding tussen vrijheid en religie werd niet gevonden. Religie levert alleen maar nare problemen op, beweerde Hedy d’Ancona.
Bij gelegenheid van het jubileum maakte het Amsterdam Museum een tentoonstelling ‘Vrijdenkers, van Spinoza tot nu’, die in aansluiting op de bijeenkomst in Felix Meritis door burgemeester Femke Halsema werd geopend met een mooie speech waarin ze wees op de betekenis van Henk van Randwijk, verzetsman en journalist, als voorbeeld voor de vrijdenker, die opkomt voor wat menswaardig is en zich durft niet te conformeren. Ook als dat een prijs heeft.
In de tentoonstelling worden twee lijnen zichtbaar: een historische lijn vanaf Erasmus, Coornhert en Spinoza en een artistieke lijn over de betekenis van vrijdenken in onze tijd. De tentoonstelling daagt de bezoeker uit om het debat te zoeken en zich niet te conformeren.
Een papieren monument voor de papierlozen
Ik was verrast toen ik op de zolder (zaal 6) van het Amsterdams museum deze zaal vol portretten binnenliep. De portretten en het verhaal van de kunstenaar ontroerden me.
Domenique vertelde me hoe hij met dit project begonnen was. Voor de aanschaf van gutsen kreeg hij een kleine subsidie van een kerk in Amsterdam. De eerste afbeeldingen maakte hij van mensen van de groep ongedocumenteerden ‘We are here’ in Amsterdam. In de loop van de tijd wist hij meer kunstenaars bij dit project te betrekken. Er zijn nu circa 60 portretten gemaakt. Die hangen in het museum.
In de zaal staat een eenvoudige pers om van de hout gesneden portretten posters te maken. Dominique zal het komende half jaar in het museum zijn om deze posters te drukken. Hij hoopt dat bezoekers deze posters zullen meenemen om ze op openbare plaatsen op te hangen. Via verschillende netwerken zijn de posters over Europa, en ver daar voorbij, verspreid.
Met dit project wil Domenique Himmelsbach-De Vries mensen zonder papieren in de publieke ruimte een gezicht geven. Bezoekers zijn uitgenodigd daaraan mee te werken.
