Ds. Sophie Bloemert was namens de Raad van Kerken in Nederland aanwezig bij de herdenkingsdienst in de Dom in Aken voor de slachtoffers van de watersnoodramp in Duitsland. De dienst werd georganiseerd door de Deutsche Bischofskonferenz, de Evangeliche Kirche in Deutschland en de Arbeitsgemeinschaft Christlichter Kirchen in Deutschland. Sophie Bloemert schreef onderstaande impressie.
De snelbus naar Aken heeft in Heerlen een halte tegenover ons huis. Zo ben ik deze zaterdagmorgen al om negen uur in de buurt van de Dom, waar de straten blijken afgezet. Er staat veel politie en ik moet hen tonen dat ik tot de genodigden voor de oecumenische viering behoor. Twee agenten escorteren mij vervolgens naar de accreditatietafel waar de QR-code van mijn corona-app niet kan worden afgelezen. Dan volgt een check van mijn handtas: geen wapen en dus mag ik met een labeltje van het Bundeskriminalamt de Dom binnengaan. De reden van deze strenge veiligheidsmaatregelen is met name de komst van de top van de Duitse regering; even voor tien uur arriveren Frau Merkel en bondspresident Steinmeier.
Op het koor staat mijn stoel tussen die van de kardinaal van Luxemburg en de bisschop van Trier. Vicaris-generaal Maessen uit Roermond zit in de buurt, evenals de bisschoppen van Luik en Namen. De watervloed kende geen grenzen en nu zijn we in dit deel van Europa over grenzen heen verenigd in het gelovig gedenken van de ‘Flutkatastrophe’ van 14, 15 en 16 juli. Bijna 200 doden zijn in Duitsland te betreuren. Een Akense hulpbisschop vertelt me hoe de oervloed in het Ahrtal heeft huisgehouden: ‘De Ahr was zo breed als de Rijn.’ Ik moet denken aan de Geul, die in Valkenburg aan de Maas gelijk werd; gelukkig zonder doden. Hij heeft dagen in het rampgebied rondgelopen en hoorde over ouderen die bescherming dachten te vinden in hun kelder; nog een reflex uit oorlogstijd. Hij roemt de inzet van talloze helpers. Op zo’n crisis was niemand voorbereid (kan dat überhaupt?). Toch waren bijvoorbeeld heel snel op het terrein van de Nürburgring 1000 veldbedden gespreid. De bisschop vindt het jammer en onterecht dat in de media soms is gesproken over chaotische taferelen in de regio.
In de orde van dienst valt het woord ‘Ahr-psalm’ op. Priester Stephan Wahl, afkomstig uit de regio Ahrweiler, schreef deze tekst, die begint met: Schreien will ich zu dir, Gott, mit verwundeter Seele, doch meine Worte gefrieren mir auf der Zunge. Fragmenten van deze klacht worden voorgedragen door actrice Anette Schmidt, een ander citaat wordt als kyrie gezongen en in zijn preek herhaalt de voorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie Bätzing het slot: Halte du mich aus! Und halte mich, Ewiger! Halte mich!
Meteen na het welkom klinken drie indrukwekkende getuigenissen; de ZDF voegt er tijdens de live-uitzending filmbeelden van het wassende water bij. Dezelfde getuigen spreken later in de viering voorbeden uit, waarbij ze de crisis van deze dagen – in Afghanistan – niet willen vergeten.
Treffend worden dit uur angst, treurnis en onmacht onder woorden gebracht. Tegelijk laat de hoop zich voorzichtig horen en zien, heel concreet in medemenselijkheid en solidariteit. Getroffenen en hun helpers zijn samen aanwezig. En de protestantse Landesbischof Bedford-Strohm zegt: ‘God was in de vloed, maar Hij drukte niet op de knop.’ Vervolgens wijst hij erop hoe de opgestane Heer zich in Lucas 24 laat kennen, juist door zijn wonden, de tekenen van lijden.
De pastorale benadering gaat vergezeld van enkele politieke statements. Dat kan ook eigenlijk niet anders. Zo hoopt Bedford-Strohm dat we over 20 jaar kunnen zeggen, dat we na de zomer van 2021 andere prioriteiten zijn gaan stellen, dat er klimaatvriendelijk geleefd zal worden én dat zo’n watervloed in de toekomst verhinderd zal kunnen worden.
Na de zegen spreekt bondspresident Steinmeier eerst zijn diepe respect en dank uit voor iedereen die heeft geholpen én volgehouden tijdens deze tweede ramp (na corona) en daarmee heeft laten zien hoe Duitsland sterk en solidair kan zijn en blijven. Daarna stelt hij vast, dat de gevolgen van de klimaatverandering Europa hebben bereikt – geen twijfel over – en dat een gezamenlijke aanpak nodig is. Daarbij hebben we geen tijd meer te verliezen. Wat kunnen, wat moeten we doen? Welke bescherming is nodig? Hier liggen uitdagingen voor de hele samenleving; we kunnen niet terug naar het oude, vertrouwde spoor. Het gaat om de toekomst, ook van onze kinderen. Uiteindelijk komt het steeds weer aan op medemenselijkheid. Tot slot richt hij zich tot de getroffenen van deze zomer: we vergeten u niet!
De woorden en muziek in deze viering waren heel goed gekozen en maakten op iedereen indruk. Wat ik daarnaast als bijzonder heb ervaren, is de inbreng van een vertegenwoordiger van de Joodse gemeenschap, die psalm 6 voorlas en een Turkse imam uit de regio, die enkele soera’s reciteerde. Op dit moment, in deze Akense Dom: geleefde eenheid, waardoor kerkelijke grenzen kunnen vervagen; mooi én noodzakelijk.
Ds. Sophie Bloemert
Hier kunt u de viering alsnog bekijken.
Foto boven: liturgen; foto onder: gasten in De Dom