‘Welkom in de kerk’, 480 parochies en kerken hebben afgelopen september een spandoek met deze tekst aan de gevel van hun kerkgebouw gehangen in het kader van de actie Kerkproeverij. Opmerkelijk, in Bolsward had deze tekst zo’n grote aantrekkingskracht, dat een onbekende het spandoek mee naar huis heeft genomen. Pastoor Bultsma uit Bolsward, afgevaardigde voor het RKK in de Raad van Kerken en voortrekker van de actie Kerkproeverij kon er om lachen, ‘dat zo’n spandoek nu een slaapkamer siert, is toch een mooie gedachte’, vertelde hij de Raad bij de evaluatie van de actie Kerkproeverij 2019. De 3e editie van deze oecumenische actie blijkt een succes gezien het aantal van 550 lokale kerken dat meldt mee te doen. Het kernteam dat de actie draagt ziet nog volop ruimte voor groei, van de 550 dit jaar naar 1500 gemeenten en parochies in 2022. Doel is: rond één weekend in het jaar zoveel mogelijk Nederlanders uitnodigen een kerkdienst bij te wonen. Afgesproken is om de actie te concentreren in het 2e weekend van oktober. De Raad, die in deze nauw samenwerkt met MissieNederland, Alpha Nederland, de IZB en de mediapartners EO en KRO-NCRV, gaat ermee akkoord dat de actie in elk geval 3 jaar wordt voortgezet, zodat de opgedane kennis niet verloren gaat. Raadsvoorzitter Gudde wees de Raad erop dat deze toezegging betekent dat de kerken ook met een financiële bijdrage voor de kerkproeverij over de brug moeten komen. De Raad ging zonder discussie akkoord. Kerkproeverij is een mooie actie om een uitnodigende kerk te zijn. Wie zou dat niet willen?
In deze 431e vergadering van de Raad op woensdag 13 november veel aandacht voor de armoede in Nederland. Aanleiding was het ‘armoedeonderzoek 2019’ naar hulpverlening door kerkelijke organisaties, dat deze maand is gepresenteerd aan de regering. Honderden diakenen en kerkelijke werkers uit heel Nederland vulden vragenlijsten in die namens het Knooppunt Kerken en Armoede verspreid waren. Hub Crijns van het landelijk katholiek diaconaal beraad van de bisdommen, maakte de Raad duidelijk dat met het onderzoek is gemeten wat de kerk doet om de armoede te bestrijden. Dat is zeer indrukwekkend als je enkele getallen op een rij zet. Jaarlijks verstrekken de kerken 40,7 miljoen euro aan steunverlening en is de kerk met 1,3 miljoen uur vrijwilligerswerk doende om mensen te steunen, uren die een waarde vertegenwoordigen van ruim 40 miljoen euro. ‘IJzingwekkend’ noemde PKN afgevaardigde Galjaard deze en andere cijfers, die duidelijk maken dat er vooralsnog geen einde ‘kan’ komen aan de hulp vanuit de kerken. De Raad heeft dubbele gevoelens bij deze cijfers. Enerzijds mooi dat er zo veel gedaan wordt, anderzijds vervelend dat het probleem in ons rijke land al jaren bestaat en het structurele gesprek over hoe de armoede te verhelpen, niet echt van de grond komt. Hub Crijns die zich al jaren vanuit de kerken met de armoedeproblemen bezighoudt, drukte de raad op het hart, om met het rapport https://www.knooppuntkerkenenarmoede.nl in de plaatselijke geloofsgemeenschappen aan de slag te gaan. En aan de landelijke kerkbestuurders vroeg hij: ‘Vraag met klem aan het kabinet om de fraudewet in te trekken.’ Een wet aldus Crijns die onbarmhartig is voor veel mensen. Daarbij komt dat in de top 10 van de problemen die volgens diaconieën armoede veroorzaken, vaak de ‘bureaucratische’ overheid aan de bron van het armoedeprobleem staat. ‘En onthoud,’ aldus Crijns in zijn laatste oproep aan de leden van de Raad, ‘echte hulp gaat van de ene mens naar de andere mens, vergeet dus de ontmoeting niet, als kerken in het kader van armoedebestrijding maaltijden organiseren of voedselbanken ondersteunen.’
Afgelopen jaren hebben de afgevaardigden van de 18 lidkerken het oecumenisch handwerk niet geschuwd. Op tafel lag het rapport van de Wereldraad van Kerken over ‘The Church towards a common vision’. Vrij vertaald: verstaan alle christelijke kerken onder het begrip ‘kerk’ wel hetzelfde? Paragraaf voor paragraaf is er door de Raad over gesproken, maar het bleef toch veel beschouwen vanuit de eigen identiteit en achtergrond. De beraadgroep ‘Geloven en Kerkelijke Gemeenschap’ had gehoopt dat die bespreking meer oecumenische toenadering had laten zien, maar dat is niet gebeurd. De wens dat de verschillende lidkerken door het gesprek uitgedaagd zouden worden de eigen opvattingen tegen het licht te houden is maar gedeeltelijk in vervulling gegaan, constateert de beraadgroep in een evaluatie van het proces. Enkele raadsleden vroegen zich af of de raadsvergadering met de afgevaardigden van 18 kerken wel de juiste plek is om het geloofsgesprek te voeren. Moet dat niet tussen kerken onderling? Afgevaardigde Zevenbergen van de Quakers merkte op dat de Raad altijd een drukke agenda heeft, en dat het niet de 1e opdracht van de Raad is om verschillen uit te praten, maar om over de verschillen heen praktische zaken aan te pakken. Er zijn echter niet zoveel plekken als de Raad waar dergelijke gesprekken worden gevoerd. We doen het met hart en ziel, niet om het eigen gelijk, maar om te laten zien waar kerken voor staan, merkte PKN-scriba De Reuver op. RKK-bisschop Van den Hende zag de geloofsgesprekken als ‘consensus in wording’. Voorzitter Herwi Rikhof van de beraadsgroep erkende dat bilaterale gesprekken tussen kerken beter werken, maar riep de Raad op om de eigen ambitie niet te laag te stellen. Voorzitter Gudde concludeerde dat de Raad meer wil dan alleen maar standpunten uitwisselen, al moet er nog eens goed nagedacht worden over de ambitie waarom de Raad het gesprek wil voeren.
De leden van de Raad hoorden ook dat er een nieuwe voorzitter moet komen. De huidige voorzitter Dirk Gudde heeft een nieuwe relatie en legt zijn functie neer nu zijn persoonlijke omstandigheden niet langer overeenkomen met de regels en de visie van het Rooms-Katholiek kerkgenootschap. ‘Ik vind het jammer, maar begrijp het en ik wist dat de keuze die ik persoonlijk gemaakt heb gevolgen zou kunnen hebben voor mijn werk in de kerk en mijn voorzitterschap,’ aldus Gudde. Van wrok of boosheid is bij hem geen sprake, zo zei hij. Hij gaf aan dat het vooral een interne gelegenheid is van de RKK, maar gaf de Raad gelegenheid voor een reactie. Bisschop Van den Hende ging vervolgens nog kort in op kritische opmerkingen en vragen vanuit de Raad. Gudde gaf aan dat hij zonder steun van zijn eigen kerkgenootschap niet als voorzitter kan aanblijven, al zagen enkele raadsleden daar wel ruimte voor. De zoektocht naar een nieuwe voorzitter is ter hand genomen. Tot deze gevonden is, zal vicevoorzitter Kees Niewerth de voorzittershamer ter hand nemen.