In het onlangs verschenen boek Spirituele Oecumene schreef Wim Dekker, lid van de beraadgroep Geloven en kerkelijke gemeenschap een uitgebreide beschouwing over de bundel ‘Opgestaan’ van de Raad van Kerken, waarin Paaspreken zijn verzameld van leden van de Raad. (Dat boekje is nog steeds verkrijgbaar bij de Raad van Kerken, rvk@raadvankerken.nl)
Meer over het boek Spirituele Oecumene leest u in onderstaand artikel.
“Enige opmerkingen over doel, motief, inhoud en uitvoering van het boek Spirituele Oecumene: Over de vele vormen van de gezamenlijke en persoonlijke omgang met God, H.A. Speelman/ K. van der Zwaag (red.), Kampen 2019.
Wie. In dit boek over oecumenische spiritualiteit, waarbij voor het eerst ook op bescheiden schaal de reformatorische gezindten aanschuiven, hebben wij als redactie ons gericht op het gewone kerkvolk en op de opgroeiende jonge generaties, die veelal weinig of geen band meer ervaren met het instituut kerk of met allerlei spitsvondige theologische kwesties. Maar mogelijk rekent men zich wel tot het christendom. ‘Believing without belonging’ noemde het SCP-rapport Christenen in Nederland: Kerkelijke deelname en christelijke gelovigheid dit eind 2018. Ook in de moderne digitale en diverse wereld wil de christelijke leer en levensstijl gecommuniceerd worden, nu we niet langer louter in de beslotenheid van de eigen dorpskerk leven.
Waarom. Wereldwijd zijn christenen op zoek naar de eigen christelijke identiteit, kernwaarden van de Bijbel en het christelijk geloof, en stellingnames in belangrijke ethische en maatschappelijke kwesties in de samenleving. Tegelijk verlangen velen in onze geïndividualiseerde samenleving naar herkenbare, gezamenlijke liturgische vormen en godsdienstige symbolen en gebruiken. Wat verbindt christenen wereldwijd, wat zijn gemeenschappelijke waarden en normen en waar lopen we met elkaar tegen aan? Elkaar ontmoeten, elkaars spiritualiteit leren kennen en elkaar en onszelf positief kritisch bevragen kan daarbij helpen, zo leek ons. Zo ontdekken we mogelijk ook eenzijdige kanten van de eigen traditie.
Wat. De moderne mens kijkt op een bepaalde manier naar het leven, vaak met de bril op van de radicale immanentie, waarbij God niet vanzelfsprekend achter de dingen wordt gezien en ervaren. Noem het een collectieve identiteitscrisis. Ieder zoekt zijn eigen weg, waarbij het ook in godsdienstige zin steeds meer draait om de menselijke behoeften en persoonlijke spirituele invulling en het er meestal niet meer toe doet of men zich katholiek, protestant of evangelisch noemt. Ieder sprokkelt voor zich wat bij elkaar, waarbij de beleving van het geloof belangrijker gevonden wordt dan de kerkelijke leer of theologische denkwereld.
Mensen hechten tegenwoordig sterk aan de persoonlijke keuzevrijheid zonder teveel kerkelijke bemoeienis. Velen zien niet langer de zin in van het kerklidmaatschap, terwijl men wel gevoed wil worden in geestelijke zin. Wij proberen daarom in dit boek begrip te kweken voor elkaar en verbinding te maken via thema’s als de betekenis van muziek, kunst, filosofie of politiek voor spirituele oecumene of door liturgische- en gebedstradities begripsvol uit te wisselen om zo voor jong en oud ruimte te creëren en mensen te helpen keuzen te maken op hun wandeling door het hedendaagse christelijke en kerkelijke landschap.
Hoe. Wij proberen met deze bundel, waarbij we ons – met een glimlach naar Pinksteren – tot vijftig bijdragen moesten beperken, begrip te kweken, op geestelijk vlak verbinding te maken en op een heel bescheiden wijze mee te werken aan het bevorderen van de eenheid binnen de christenheid in de geest van het decreet Unitatis Redintegratio van het Tweede Vaticaans Concilie uit 1964, waarin spirituele oecumene omschreven wordt als ‘innerlijke omkeer en heiligheid van leven, tezamen met persoonlijke en openbare smeekbeden voor de eenheid van de christenen’. Het leek ons het proberen waard om in deze geest oecumene te bedrijven in spirituele zin door bij de beleving te starten als alternatief voor de route die traditiegetrouw bij de leer begint. Door zo aandacht te vragen voor deze omgekeerde weg willen we de oecumene in ons land stimuleren en verbreden. Jarenlang was oecumene voornamelijk een zaak van vaklui. Wat ons op korte termijn voor ogen staat is een gematigde en begripvolle middenweg tussen hoog en laag liturgische vormen van omgang met God en elkaar, en het gesprek in onze huizen en op straat over de eeuwenoude kerkmuren heen vanuit een basaal gevoel van geestelijke verbondenheid, die – waar nodig – op de lange termijn misschien zijn vruchten mag afwerpen in meer theologische en institutionele zin.”
Wim Dekker, mede namens de redacteuren Klaas van der Zwaag en Herman Speelman