Onlangs bracht de Adviescommissie Internationale Veiligheid (AIV) een advies uit getiteld ‘Kernwapens in een nieuwe geopolitieke werkelijkheid’, waarop het Kabinet een reactie namens de regering schreef. De vaste Commissie voor Buitenlandse Zaken van de Tweede Kamer besloot hierop een Rondetafelgesprek te organiseren om Nederlandse organisaties en deskundigen over dat advies en de kabinetsreactie te horen. Woensdag 26 Juni vond dit gesprek plaats. Daaraan werd deelgenomen door o.m. het Nederlandse Rode Kruis, de Nederlandse Vereniging voor Medische Polemologie/Artsen voor Vrede, Pugwash Nederland, PAX en de Raad van Kerken in Nederland. Namens de Raad van Kerken in Nederland voerde de vicevoorzitter, Kees Nieuwerth, het woord.
Hieronder vindt u de woorden van Kees Nieuwerth. (U kunt het gesprek bekijken via https://debatgemist.tweedekamer.nl/debatten/kabinetsreactie-op-aiv-advies-inzake-kernwapens)
‘Aan de Raad van Kerken neemt een groot aantal verschillende kerken deel waaronder de Rooms-Katholieke Kerk, Protestantse Kerk in Nederland, Syrisch-Orthodoxe Kerk, Algemene Doopsgezinde Sociëteit, Leger des Heils, Quakers. Alhoewel we in een seculariserende samenleving verkeren telt die achterban nog altijd zo’n zes miljoen leden, één derde van de Nederlands bevolking.
Namens de Raad zou ik volgende punten willen inbrengen:
- Zowel bij de Wereldraad van Kerken, als de Europese Raad van Kerken (CEC), als vele nationale Raden van Kerken in Europa – ook de Raad van Kerken in Nederland- staat het thema kernwapens al lange tijd op de agenda. In het verleden hebben zij zich duidelijk uitgesproken tegen het bezit en – laat staan – het gebruik van deze massavernietigingswapens. Dit omdat o.m. deze wapens geen onderscheid maken tussen militaire en burgerdoelen. Hun inzet zou dus in strijd zijn met het internationaal oorlogsrecht. Zoals het AIV-advies stelt gaat er ‘een permanente dreiging uit van deze wapens op mens en leefomgeving’. Zij hebben inderdaad een verwoestende uitwerking op het leefmilieu, of zoals wij zeggen: een vernietigende uitwerking op Gods schepping! Dat hebben we gezien in Hiroshima en Nagasaki destijds en de moderne versies van deze wapens zijn nog veel verwoestender.
Recent heeft het Vaticaan zich ook uitgesproken tegen de zogeheten afschrikking met kernwapens. Overigens heeft het Vaticaan – als lidstaat van de VN – ook het Verdrag over het Verbod op Kernwapens (Treaty on the Prohibition of Nuclear Arms) ondertekend – een verdrag ontwikkeld door de ICAN-coalitie. Die coalitie houdt overigens kantoor in het gebouw van de Wereldraad van Kerken in Genève.
Het AIV-advies gaat ook dan ook terecht in op de voortdurende discussie over de ethisch houdbaarheid van het bezit – laat staan het eventueel gebruik van kernwapens. - Kortom: de oecumenische beweging is eensgezind in de afwijzing van massavernietigingswapens (ABC-wapens) op geloofsgronden en ethische gronden als zijnde in strijd met het humanitair oorlogsrecht en meent dat deze onder het wapenbeheersingsrecht – net als chemische, bacteriologische en biologische wapens – verboden zouden moeten worden. Wij zijn dus voor het genoemde Verdrag TPNA. Inmiddels zijn 122 lidstaten van de VN voor aanname van dit verdrag, hebben 70 lidstaten het Verdrag ondertekend en 23 landen het verdrag geratificeerd. Wanneer 50 landen het Verdrag ratificeren zal het in werking treden.
- Zoals het AIV-advies ook stelt zijn de risico’s voor het vroeg of laat gebeuren van een ongeluk met deze massavernietigingswapens groot, zeker door de ‘verstrikking’ met allerlei nieuwe technologieën die door het militair apparaat worden toegepast. Daar is ook door experts op gewezen (Doomsday Machine).
- Wij zijn teleurgesteld door de kabinetsreactie op het AIV-advies.
De Nederlandse regering staat uiterst afwijzend tegenover TPNA, dit terwijl daarvoor in de Nederlandse samenleving groot draagvlak was (kruisrakettendemonstraties!) en is. Kernwapens de wereld uit- te beginnen uit Nederland. Gesteld wordt in de kabinetsreactie dat dit verdrag strekkend tot een verbod op kernwapens het non-proliferatie verdrag (NPV) zou kunnen ondermijnen. Desondanks bevestigt het kabinet in de reactie het voornemen uitgesproken in de regerings-verklaring dat Nederland zich actief zal inzetten voor een kernwapenvrije wereld, gezien de grote risico’s van proliferatie. Dus niet gezien de inherente grote risico’s (totale vernietiging) van deze wapens. - Zelfs het AIV-advies constateert echter dat geen enkele kernwapenstaat serieuze stappen heeft genomen tot nucleaire ontwapening! Het feit dat de kernwapenstaten zich niet houden aan de verplichting in het kader van het NPV om tot volledige nucleaire ontwapening te komen (artikel VI) beschouwen wij vanuit onze optiek als een grotere bedreiging van het NPV (dan het TPNA) en het tast de geloofswaardigheid aan van de kernwapenstaten en de aan stationering van Amerikaanse sub-strategische kernwapens meewerkende staten (‘nuclear sharing’) – inclusief Nederland – om tot daadwerkelijke nucleaire ontwapening te komen.
- Wij zijn dus voor het – desnoods eenzijdig – terugtrekken van die sub-strategische wapens uit Nederland en Europa, en uiteindelijk ook uit het Europa tussen de Atlantische Oceaan en de Oeral. Wij zijn dus ook voor diepgaand strategisch overleg met Rusland daarover. Wij menen dat die terugtrekking een positief gebaar kan zijn voor een geloofwaardige nieuwe ronde ontwapeningsgesprekken. Alleen al de enorme bedragen die nu aan het instandhouden van de wederzijdse bewapeningswedloop worden uitgegeven vormen een goede reden zulks te doen. Denk aan de ‘opportunity costs’! We zouden die fondsen ook kunnen besteden aan een positieve agenda, zoals de SDG(Sustainable Development Goals: Duurzame Ontwikkelingsdoelen)-agenda van de VN!
- In aansluiting op het voorgaande punt vinden wij het dus ook geen goede zaak dat Nederland inzet op het geschikt maken van de opvolger van de F-16, de F-35, voor nucleaire taken; het eventueel afwerpen van nucleaire bommen.
- Wij zijn er zeer voor dat Nederland bij de Algemene Vergadering van de VN bepleit om een gezaghebbende internationale commissie (in de geest van de Brundtland Commissie) in te stellen om voorstellen tot daadwerkelijke nucleaire ontwapening te doen.
- Het tijdperk waarin wij leven en de grote bedreiging die van kernwapens uitgaat, is naar de overtuiging van kerken wereldwijd één van de redenen dat wij moeten (leren) inzien dat er niet (meer) zoiets als een ‘rechtvaardige oorlog’ kan bestaan en dat we moeten streven naar ‘rechtvaardige vrede’ in deze ene wereld die we delen. Dat begrip ‘rechtvaardige vrede’ wordt als fundamenteel gezien door de Wereldraad van Kerken en is ook omarmd door het Vaticaan. – het biedt (samen met de SDG-agenda van de VN) een kader waarbinnen we internationaal kunnen samenwerken aan een vreedzame en duurzame wereld.’
Den Haag, 26 juni.
In dit kader willen we ook nog wijzen op de inspanningen die vier oecumenische raden hebben gedaan middels een brief van 16 maart 2011 aan de NAVO en de regeringen van de VS en Rusland. De vier Raden zijn de Wereldraad van Kerken, de Conferentie van Europese Kerken, de Nationale Christelijke Raad van Kerken in de VS, de Canadese Raad van Kerken. Voor de brief klik hier
Foto: Kees Nieuwerth spreekt bij het Rondetafelgesprek