Pelgrimeren, een eeuwenoud gebruik dat de laatste tientallen jaren enorm aan populariteit wint, en niet alleen onder religieuze mensen. Alleen of in groepsverband trekken mensen eropuit voor de wandel- of fietstocht, meestal naar een heilige plek, maar wat vooral telt is de tocht door stad en ommelanden waarbij ontberingen op de koop toe worden genomen. Pelgrimeren stond ook op de agenda van de 425e vergadering van de Raad van Kerken. Het handelde om de Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede.
Wij bewegen samen
Zelfs enkele leden van de Raad van Kerken melden het schoorvoetend, zij waren er niet mee bekend dat de kerken al enkele jaren doende zijn met deze Pelgrimage van gerechtigheid en vrede. De taakgroep Pelgrimage van de Raad gaf woensdag de 12e december tekst en uitleg over dit project. De pelgrimage is een initiatief van de Assemblee van de Wereldraad van Kerken in 2013 in Busan. ‘Wij bewegen samen’ was de boodschap van Busan. Kerk en geloof in beweging: samen optrekken in een Pelgrimage van gerechtigheid en vrede. De oproep van die oecumenische vergadering in Busan aan de kerken ook in Nederland was: wij dagen jullie uit om je Godgegeven talenten in te zetten voor transformerende activiteiten. Zo’n boodschap met bijbehorende oproep klinkt goed, maar die in de praktijk brengen is andere koek.
De Nederlandse Raad van Kerken formeerde een taakgroep die aan de slag ging om de Pelgrimage te stimuleren en te faciliteren, maar na ruim 4 jaar, zo vertelde taakgroepvoorzitter ds. Karin van den Broeke, staat de Pelgrimage in ons land eigenlijk nog aan het begin. Met de Pelgrimage moet tot uitdrukking worden gebracht dat kerken die samen werken in oecumenische bewegingen zich niet uit elkaar laten drijven, maar ook actief onderzoeken wat de kerken onderling bindt. Volgens voorzitter Van den Broeke horen veel activiteiten die kerken in ons land ondernemen bij de doelstelling van de pelgrimage. Te denken valt aan de Walk of Peace, in samenwerking met de vredesbeweging Pax in september en de activiteiten rond de Dag Tegen Racisme en Discriminatie op 21 maart. De bij de Raad aangesloten kerken werden in deze vergadering nogmaals opgeroepen te onderzoeken hoe kerken gezamenlijk die boodschap en oproep van Busan kunnen versterken; hoe kan pelgrimage kerken behulpzaam zijn. ‘Het gaat om de beweging, de actie, de wandeling, b.v. om verbinding te leggen met mensen, met kerken in de buurt.’ Kerken in beweging, sommigen kunnen zich daar weinig bij voorstellen.
Ga aan de gang
Wij kunnen niets met die pelgrimage, wij hebben niets met wandelen, vertelde een vertegenwoordiger. Een ander vertelde dat haar kerkgenootschap tijdens de wandeling voor ‘koffie en soep+’ zorgt. Enkele kerkgenootschappen herinnerden aan het Conciliair Proces voor gerechtigheid, vrede en heelheid van de schepping, waar de kerken mee in actie kwamen in de jaren negentig van de vorige eeuw. Ook dat was een initiatief van de Wereldraad en maakte in de kerken veel positieve actie los. We moeten wel de feiten nuchter onder ogen zien, zo werd opgemerkt, in de jaren negentig was er een veel groter potentieel aan kerkvolk dat met dat conciliair proces aan het werk ging. En toch, de Pelgrimage wint terrein in de kerken. Het slaat aan in studentengemeenten. Probeer het, was een oproep ter vergadering, ga niet te veel discussiëren, maak in je woonplaats een gezamenlijke wandeling van kerk naar kerk en vertel elkaar wat je beweegt om bezig te zijn met je geloof en in de kerk; de vindplaats van geloof, hoop en liefde. Kees Nieuwerth, secretaris van de Taakgroep, herinnerde eraan dat de kerken in Azië, Afrika en Latijns-Amerika, de kerken in de ‘rijke’ wereld hebben gevraagd om in het kader van deze pelgrimage niet alleen kleine stappen te maken, maar ook te werken aan gerechtigheid en vrede. Geert van Dartel, vertegenwoordiger van de Rooms-Katholieke Kerk had de Rechte Bijbel meegenomen, een bijbel met 650 teksten en bijbelstudies over recht en gerechtigheid. Dat brengt deelnemers aan de Pelgrimage terug bij de wortels. De Raad was het er wel mee eens dat het de moeite waard is om een grotere inspanning te plegen om kerken meer te betrekken bij de Pelgrimage, hoe klein de stappoen ook zijn, maar, was ook een opmerking die op instemming kon rekenen, wees je bewust dat niet al die inspanning rond zo’n Pelgrimage ook beklijft.
Na de liturgie begint de dienst van de kerk
Ook was er tijd voor studie over het discipelschap. De Raad boog zich over de brochure ‘Geroepen leerling te zijn’ een publicatie die verscheen naar aanleiding van de oecumenische Wereldzendingsconferentie eerder dit jaar in Tanzania. Nynke Dijkstra-Algra, staffunctionaris missionair werk en beleidssecretaris scriba Protestantse Kerk in Nederland (PKN), leidde de bespreking in. Zij vertelde dat het begrip discipelschap in de PKN met verschillende beelden is omgeven. Voornaamste is toch wel dat discipelschap leert dat gelovigen en mensen van de kerk er nooit zijn; we blijven onderweg, we blijven leren; leren door Christus na te volgen. Verschillende afgevaardigden naar de Raad herkenden de grote behoefte bij gelovigen aan zekerheid omtrent het geloof. Van de kerken mag verwacht worden om aan te geven dat het geloof niet vastligt. Discipelschap, zo werd verwoord, is niet altijd de mouwen opstropen maar ook bidden, weten dat als de liturgie is afgelopen de dienst van de kerk begint. Zorg als kerk dat je de balans vindt tussen ‘comfort’, de troostende bevestigende werking van religie, en ‘challenge’, de uitdagende functie van religie die oproept tot verandering, omkeer en vernieuwing.
De kerk: een veilige plek
De Raad stemde verder in met de tekst voor een brief waarin misbruik in de kerk aan de orde wordt gesteld. Het is niet voor het eerst dat de Raad van Kerken zich daar over zal uitlaten. In 2014 publiceerde de Raad de brief ‘De kerk: een veilige plek’. Op die brief wordt nu verder gebouwd. Kerken zullen worden opgeroepen de preventie van misbruik te verbeteren en elkaar als kerken op die preventie te bevragen en elkaar te steunen. De brief zal in het vroege voorjaar van 2019 verschijnen.