Op 11 november 1918 werd om 11.00 uur de wapenstilstand van kracht die al in de vroege ochtend was gesloten om de Eerste Wereldoorlog te beëindigen. De oorlog kostte tussen zestien en twintig miljoen mensen het leven, van wie negen miljoen soldaten. Nog eens het dubbele aantal soldaten werd gewond. Van de aantallen burgerslachtoffers bestaan alleen ruwe schattingen.
In het neutrale Nederland werden in de eerste maanden ongeveer 1 miljoen vluchtelingen opgenomen, vooral uit België, op een bevolking van zes miljoen. De grote verwoestingen werden ons land bespaard. In veel andere landen wordt ‘de Grote Oorlog’ elk jaar herdacht op 11 november: Wapenstilstandsdag. Dit jaar valt deze dag op zondag en hij krijgt bijzondere aandacht, omdat het 100 jaar geleden is dat de wapens zwegen.
In het onderstaand voorstel voor een gebed heeft de Raad van Kerken in Nederland ervoor gekozen om de nadruk te leggen op het gedenken van de slachtoffers van het oorlogsgeweld, toen en nu. De Raad biedt deze tekst aan, in de hoop dat in veel kerkdiensten in Nederland op zondag 11 november aandacht zal zijn voor de herdenking.
Tekst voor gebed in de Nederlandse kerken op zondag 11 november 2018
Barmhartige God,
Vandaag gedenken wij dat 100 jaar geleden een einde kwam aan de Eerste Wereldoorlog. Voor uw aangezicht gedenken wij de miljoenen die stierven, veelal in de bloei van hun leven. Wij gedenken de miljoenen die lichamelijk of geestelijk verminkt hun leven moesten voortzetten. Wij gedenken het lijden van de ontelbare verwoeste gezinnen, het verdriet van wie achterbleven zonder hun geliefden. Wij gedenken de talloze vluchtelingen.
God van vrede en gerechtigheid,
Wij belijden het collectieve falen na de Eerste Wereldoorlog om duurzame vrede te stichten, met nieuw geweld en onrecht als gevolg.
En ook vandaag worden tal van gebieden geteisterd door oorlog. Ook vandaag sterven mensen door geweld, honger en uitputting. Vandaag telt de wereld meer vluchtelingen dan ooit tevoren. Wij belijden onze schuld voor het leed dat wij mensen ook vandaag elkaar aandoen.
Wees de slachtoffers nabij, troost en bemoedig wie hun naasten moeten missen.
God van verzoening,
Ontferm u over ons in ons onvermogen om in vrede te leven.
Leer ons uw weg van vrede en recht, en ga ons daarop voor.
Amen
Van de internationale oecumenische organisaties heeft de Community of Protestant Churches in Europe (CPCE) een voorbede rondgestuurd met achtergrondmateriaal, waarin ook op de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog wordt ingegaan, zoals de veranderde grenzen, de revoluties, de etnische zuiveringen en het ressentiment, die deels nog hun stempel zetten op het Europa van vandaag. Zie http://www.leuenberg.net/press-release/remembrance-future-1918-2018. Er wordt ook aan herinnerd dat in veel landen en dus ook kerken, vooral in Midden- en Oost-Europa maar ook in het Midden-Oosten, de Eerste Wereldoorlog andere beelden oproept dan bij ons, waar de slagvelden in Vlaanderen en Frankrijk centraal staan. Ook de website van de Wereldraad schenkt aandacht aan het het einde van de Eerste Wereldoorlog.
https://www.oikoumene.org/en/press-centre/news/100-years-after-world-war-one-reconciliation-is-key-in-remembrance-says-justin-welby