De bouwstijlen rollen wat over elkaar heen daar waar Zaandam-West overgaat in oud-Koog aan de Zaan. Het zijn vooral nieuwbouwhuisjes van deze tijd. Maar daar midden tussenin is af en toe een houten woning opgetrokken, die herinnert aan de typische stijl van huisjes passend bij de Zaanstreek, waar Verkade en Albert Heijn groot zijn geworden. Aan diezelfde Zaanse Schans staat de Kerk van de Nazarener, pal aan het water, met recht daar tegenover een rokende industrie en even naar het zuiden hoogspanningskabels die de energietoevoer regelen in dit druk bewoonde stukje Nederland.
De Evangelische Omroep had deze kerk uitgekozen om het thema ‘Recht door Zee’ van de Week van Gebed om Eenheid onder de Christenen uit te dragen. De dienst is live uitgezonden zondag 21 januari via NPO-2 en natuurlijk kan men via uitzending gemist alsnog kennis nemen van de vrolijke dienst waar het aan vaart en inspiratie niet ontbrak. De Kerk van de Nazarener heeft voluit geput uit het materiaal dat MissieNederland en Raad van Kerken aanreiken en er tegelijk voor gezorgd dat de eigen inborst van de kerkdienst recht wordt gedaan.
Na een openingslied ‘Laat het feest zijn in de huizen’ zijn eerst de kinderen van de zondagsschool aan de beurt. Zij combineren rapmuziek en dans tot een vrolijk geheel in het nummer ‘Make some noise kids’. De rap klinkt:
‘1, 2, 3, let’s go!
Wij zijn niet te stoppen, NO!
4,5,6, check.
Iedereen staat op z’n plek.
Klaar voor de start, af!
We halen alles uit de kast.
7,8,9,10.
Iedereen doet mee’.
En ook:
‘Hij staat altijd klaar, altijd is Hij daar.
Hij houdt van iedereen
en laat ons nooit alleen’.
De Schriftlezing geeft een combinatie van het verhaal van de uittocht uit Exodus en Jesaja 40, waar sprake is van de terugkeer van de ballingen uit Mesopotamië. De plaatselijke dominee ds. Antonie Holleman en zijn vrouw ds. Wilma Holleman verzorgen beiden een gedeelte van de meditatie. De één gaat in op de theologische lijnen die tussen Exodus, Jesaja en onze tijd zijn te trekken. Hij benoemt de inzet van William Wilberforce, die in zijn leven in de achttiende / negentiende eeuw moest kiezen tussen inzet in de politiek en inzet in de kerk. Uiteindelijk werd het de politiek en is hij één van de drijvende krachten geweest achter de afschaffing van de handel in slaven in het Verenigd Koninkrijk.
Wilma Holleman benoemde de noodzaak om dwingende gedachten los te laten in de omgang met elkaar. Te gemakkelijk laten we ons leiden door de gedachte: ‘Jij mag geen andere overtuiging hebben als ik’. Diezelfde dwingelandij kan je tegenkomen op maatschappelijk terrein. Holleman stelde voor ons te laten bevrijden van die behoefte te controleren en te sturen en de oriëntatie op een al te grote ‘zelfgerichtheid’ los te laten. Het is de Geest van God die daarin kan bemiddelen (Romeinen 8: 14-17).
Als antwoord op een overdenking werd Amazing Grace ingeleid en gezongen. Het lied is door John Newton geschreven, die onder meer werkte in de slavenhandel. Hij bekeerde zich na een hevige storm op zee, waarna hij naast Amazing Grace nog meerdere bekende liederen schreef en als voorganger jarenlang actief was. Het lied krijgt in de context van de week van gebed, waarvoor het materiaal uit de Cariben komt en ingaat op de verwerking van de slavernij, een heel eigen klank: ‘I once was lost, but no wam found. Was blind, but now I see’.
Een bijzonder onderdeel in de viering vormden de beelden van de plaatselijke samenwerking van de kerken en het getuigenis van vier voorgangers uit verschillende kerken hoe het gebedsleven een leven kan veranderen. Nadat de televisiecamera’s waren uitgezet vertelde Wilma Holleman dat er ’s avonds een proeve was van zo’n gezamenlijk oecumenisch gebed. Een week later – zo kondigde zij aan – zouden er ook weer avonddiensten worden gehouden. Eerst bij wijze van experiment om te zien hoe de mensen zouden reageren. En in de ochtenddienst zou er de volgende keer gelegenheid zijn tot dopen en er hadden zich inmiddels zes dopelingen aangemeld.
Wie als toevallige bezoeker de dienst bezoekt, merkt dat er veel jonge mensen in de dienst een plek hebben. Ze zorgen voor de muziek en ze zorgen voor een live-stream van de samenkomsten. ‘Eigenlijk hebben we drie leeftijdsgroepen; waarvoor we op verschillende manieren een programma maken en delen’, zei één van de gemeenteleden na afloop desgevraagd.
De week van gebed wordt ieder jaar georganiseerd door MissieNederland en de Raad van Kerken. De themadienst is enkele jaren niet op de televisie geweest, maar enkele jaren geleden is de Evangelische Omroep bereid gevonden om het thema een plek te geven in de programmering. Er zijn ook wel gesprekken met KRO/NCRV over mogelijkheden het thema in de eucharistievieringen een plek te geven, die zij uitzonden op zondagmorgen. De televisieregistratie heeft een samenbindende werking voor de kerken. Op vele honderden plaatsen organiseren kerken en raden van kerken samenkomsten waar hetzelfde thema een plek krijgt en er speciale aandacht is voor het gebed om eenheid onder de christenen.
De Kerk van de Nazarener is een internationale kerkgemeenschap met een methodistische inslag. De kerk heeft het hoofdkwartier in de USA en is sinds 1967 ook in Nederland vertegenwoordigd. Wereldwijd zijn er zo’n twee miljoen leden; Nederland telt zestien gemeenten die zijn aangesloten bij de Kerk van de Nazarener. Ze zijn vooral in het westen en midden van Nederland te vinden. De kerk is in Nederland (nog) niet aangesloten bij de Raad van Kerken.
Foto’s:
1. Kinderen van de zondagschool zingen en dansen hun rap aan het begin van de dienst.
2. Sjoek Nutma van de EO geeft vooraf inzage in het verloop van de dienst. Hij moedigt de mensen vooral aan om zichzelf te zijn en niet gekunsteld in de camera te kijken.
3. De mensen zoeken voorafgaand aan de dienst een plekje.
4. Achterin de kerk is een heuse rail aangelegd om de camera soepel vanuit verschillende posities in stelling te kunnen brengen; het is een live-uitzending, dus het moet direct goed gaan.
5. Een van de cameralieden wacht af totdat het sein komt dat men live gaat.
6. Het script is te voren goed doorgesproken, er is zelfs een scenario van indikking op het moment dat een ander onderdeel uitloopt en van dat ‘versnel-scenario’ moest ook gebruik worden gemaakt.
7. Ds. Wilma Holleman verzorgde het tweede deel van de verkondiging; haar man ds. Antonie Holleman deed het eerste deel.
8. De Kerk van de Nazarener aan de buitenkant is qua stijl herkenbaar voor de wijk; de oude huisjes zijn nog met hout opgezet, de nieuwe in bakstenen; deze kerk combineert ook beide bouwstijlen en voor de liefhebbers van de Groene Kerk: Er liggen zonnepanelen op het dak.
9. De kerk is verbonden met de wijk en dus pal tegenover de kerk aan de andere kant van het kanaal vind je industrie en rechts zijn de hoogspanningskabels nog zichtbaar, die gewoon over de huizen doorlopen.