Na een schietincident in een kerk komen er bij het bureau van de Raad van Kerken vragen binnen omtrent de veiligheid van kerkgebouwen. Het bureau verwijst naar aandachtspunten die het CIO (Interkerkelijk Contact in Overheidszaken) vorig jaar heeft opgesteld over het thema ‘Kerk en Veiligheid’.
Er is geen reden om aan te nemen, dat kerken directe risico’s lopen. Toch is het wel verstandig als gemeenten – afhankelijk van de plaatselijke situatie – maatregelen treffen die de veiligheid van de gemeenten vergroten. Voortdurend moet daarin de balans worden gezocht tussen vertrouwen en verantwoordelijkheid nemen, tussen gastvrijheid en waakzaamheid.
Het is raadzaam dat gemeenten een veiligheidsplan opstellen, zo stelt het CIO. Dit plan zou een aanvulling kunnen zijn op reeds bestaande veiligheidsmaatregelen, zoals bijvoorbeeld rond brandveiligheid.
Het belangrijkste is dat gemeenten binnen de kerkenraad iemand verantwoordelijk maken voor het thema veiligheid. Hij/zij kan contact leggen met de wijkagent en informatie inwinnen bij gemeenteleden die verstand hebben van dit onderwerp. Denk aan mensen die werken bij de politie, als beveiliger etc.
Deze persoon is er verantwoordelijk voor dat het thema veiligheid in het vizier blijft. Hij/zij maakt een inventarisatie van mogelijke bedreigingen en risico’s. Denk aan de zwakke plekken van het kerkgebouw en/of hiaten in organisatorische processen. Eventueel kunnen er alvast eenvoudige maatregelen getroffen worden, zoals bijvoorbeeld het plaatsen van bewakingscamera’s en/of een noodknop waarmee hulpdiensten worden gealarmeerd.
Het is goed als het onderwerp Veiligheid regelmatig terugkomt op de agenda van de kerkenraad.
Ongeveer een jaar geleden heeft het CIO de volgende factsheet naar buiten gebracht:
Kerk en veiligheid. Factsheet wat te doen?
Beleg veiligheid organisatorisch
• Maak iemand verantwoordelijk voor veiligheid binnen het bestuur van uw kerk. Op die manier blijft veiligheid onder de aandacht.
• Maak een heldere rol- en taakverdeling.
• Maak een sleutelplan voor de (kerk)gebouwen.
• Eventueel kunnen gemeenteleden die werkzaam zijn bij politie, beveiligingsorganisatie etc. hierbij helpen.
Maak een risico-inventarisatie van gebouw en omgeving
• Maak zelf/of laat een inventarisatie maken aan de hand van scneario’s (verward persoon, aanslag, bedreigingen etc.) van wat de kerk (gebouwen en gemeenschap) kan bedreigen.
• Ga vervolgens na wat dit betekent voor het kerkgebouw of mensen en waar de zwakke plekken zitten.
• Neem eventueel maatregelen (gebouw- organisatorische veiligheid, elektronische hulpmiddelen) om veiligheidsrisico’s te verkleinen. Ook de omgeving van het gebouw speelt een grote rol bij gelegenheidsdaders (van bijvoorbeeld vandalisme).
• Betrek relevante partners bij het proces (burgerlijke gemeente, politie). Laat hen een advies geven over (voorgenomen) fysieke maatregelen.
• Herhaal dit proces eens in de zoveel tijd.
Contact met relevante partners
• Zoek contact met relevante partners en bespreek welke rol ieder heeft op het gebied van veiligheid. Hierbij valt te denken aan de burgerlijke gemeente, politie (wijkagent) en andere kerkelijke instellingen in de omgeving.
• Maak daarbij afspraken in welke gevallen er contact is. Dit kan bijvoorbeeld ook het delen van de evenementenkalender zijn.
Bereid voor op incidenten
• Maak een draaiboek voor eventuele incidenten in het kerkgebouw. Een heldere rol- en taakverdeling is essentieel. (ontruiming, communicatie doelwit nabij, lockdown aanslag elders)
• Kerkgebouw kan ook een ontmoetingsplek zijn na een aanslag elders.
• Zorg voor bereikbaarheidsnummers, ook buiten kantoortijden.
• Zorg dat er (bestuurs)leden zijn die een EHBO/BHV-cursus hebben gevolgd.
• Maak een ontruimingsplan en beoefen deze.
• Bereid communicatieboodschappen voor, zowel voor interne als externe (met bv. andere religieuze gemeenschappen) communicatie.
Tijdens de dienst
• Een welkomstcomité voorafgaand diensten bij de ingang kan eventuele ‘ongewenste’ gasten herkennen en eventueel aanspreken.
• Zorg dat er duidelijkheid is over het deurbeleid. Zijn deze gesloten? Of juist niet. Als de achterdeur open is, heeft een welkomstcomité minder nut.
• Verdachte situatie / incident tijdens de dienst, zie de factsheets op crisis.n.