Het aanroepen van de Eeuwige met Gij en U is soms zo vanzelfsprekend geworden, dat we nauwelijks stilstaan bij de betekenis ervan. Wat gebeurt er in onze beleving als we God aanroepen met Je en Jij? Kerken en tradities kijken hier op verschillende manieren tegenaan.
De projectgroep Vieren heeft zich tijdens een vergadering op 15 september bezonnen op het gebruik van het persoonlijk voornaamwoord in de liturgie. Willem Blonk, cantor-organist uit de protestantse kerk van Rotterdam, bracht een tekst in, waar twee versies van psalm 130 naast elkaar stonden. Het gaat om tekst van Margryt Poortstra op muziek van Bram Stellingwerf.
De iets formelere versie luidt:
Gij hoort mijn donkerste geheimen,
en toch leidt Gij me naar het daglicht.
Niemand luistert echt. Gij wel?
Ook als ik mijn diepste duisternis laat zien, dan nog?
Ik wil niet altijd zo zijn, niet opgesloten in mijn eigen kerker,
op de bodem van de put.
Hoort U mij? Ik roep om genade.
Wast U me schoon? Mag ik opnieuw beginnen?
Geeft U mij een kans?
Als je deze tekst in de jij-vorm zingt, komt het anders over. De tekst luidt:
Jij hoort mijn donkerste geheimen
en toch leid jij me naar het daglicht.
Niemand luistert echt. Jij wel?
Ook als ik mijn diepste duisternis laat zien, dan nog?
Ik wil niet altijd zo zijn, niet opgesloten in mijn eigen kerker,
op de bodem van de put.
Hoor Je mij? Ik roep om genade.
Was Jij me schoon? Mag ik opnieuw beginnen?
Geef Je mij een kans?
De projectgroep Vieren belichtte de aanspreekvorm van God vanuit verschillende tradities en taalgroepen. Terwijl sommige kerken ‘U’ gebruiken als teken van respect, wordt in de Syrisch-Orthodoxe traditie God altijd aangesproken met ‘jij’. Samoil Dogan, priester van de Syrisch-orthodoxe kerk, lichtte toe: ‘God is nabij, hij is je vriend en zo spreken wij hem ook aan’.
Naast het aspect van afstand en nabijheid, is er ook gesproken over vertrouwelijkheid en wat je ‘raakt’. Terwijl dit geheel persoonlijke overwegingen zijn, is het ook interessant om te kijken wat de bezwaren zijn van kerken om teksten met ‘Je’ of ‘Jij’ als aanspreekvorm van God, op te nemen in de liturgie. In de regel sluit een meer formeel taalgebruik aan bij een Godsbeeld waarin men het respect voor de heiligheid van God tot uitdrukking wil brengen.
Ter vergadering was ook wel duidelijk, dat het verschil maakt welke taal men spreekt. In het Engels klinkt al gauw het ‘You’ voor zowel bekenden als mensen die men vousvoyeert. Ten zuiden van de grote rivieren is het ‘Gij’ heel gebruikelijk in de vertrouwelijke omgang, waar men boven de grote rivieren dat juist als oude vorm van ‘U’ verstaat.
Opvallend is de keus van het Duitse Bijbelgenootschap om in de recent uitgebrachte Lutherbijbel op diverse plaatsen te kiezen voor klassieke tekst. Het Nederlands Bijbelgenootschap heeft juist deze week aangekondigd dat ook de revisie van de Nieuwe Bijbelvertaling zal worden ingezet met meer eerbiedskapitalen dan lezers gewend zijn in de vertaling die in 2004 naar buiten is gebracht.
We zijn benieuwd hoe lezers van dit bericht denken over het gebruik van ‘je’ en ‘jij’ in de liturgie als aanspreekvorm van God. Daarom gaat de poll op deze pagina over dat thema. Als je/u het leuk vindt, kan je meedoen.