Er zijn nogal wat gemeentes die er een website op na houden waar je compleet verdwaalt. Zeker als je hoort bij de groep van mensen die weinig thuis zijn op internet kan het een heidens karwei zijn om te navigeren tussen burgerservices en promotie naar de plek waar je met je financiële schulden te rade kunt gaan. Eigenlijk zou iedere gemeente op de frontpage een button moeten hebben ‘Ik heb schulden’. ‘Maak een notitie der Belgen, zeggen we dan’.
Dat was één van de praktische tips die woensdag naar voren kwamen tijdens een expertmeeting over de gemeenteraadsverkiezingen. Mensen uit de politiek, schuldhulpmaatje, vrede voor de stad, samen-010 en de Pauluskerk waren voor de gelegenheid naar Amersfoort gekomen om samen met mensen van KerkinActie, Knooppunt Kerken en Armoede, MissieNederland en Raad van Kerken te overleggen. Het geheel leidt tot een reeks van adviezen die diaconieën en plaatselijke raden van kerken kunnen inzetten om in te spelen op de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart 2018.
Het is broodnodig om in te spelen op de gemeentelijke politiek, want met de decentralisatie van de WMO, de gemeentelijke herindelingen en de verwarring bij de vakbonden zijn de belangen van de onderkant van de samenleving behoorlijk op drift geraakt in Nederland. ‘De overheid hanteert begrippen als ‘zelfredzaamheid’, maar denkt daarbij aan de afgestudeerde HBO-er, die uitstekend is om zijn eigen belangen te dienen, maar de problemen waar wij bij schuldhulpmaatje voor staan gaan over een hele andere categorie van mensen. Je merkt het al aan het jargon. De overheid heeft het over ‘cliënten’. Wij hebben het gewoon over ‘hulpvragers’’, aldus één van de experts.
Je zou de gemeenteraden moeten aanzetten tot een meer integrale aanpak van de armoedeproblematiek. Wijkteams moeten die rol van regisseur gaan pakken, maar op veel plaatsen lukt dat nog niet. Veel contacten tussen overheid en burgers zijn gebaseerd op wantrouwen. Om misbruik van voorzieningen te voorkomen hanteert de overheid een zee van regels. En dat werkt blokkerend naar de doelgroep, die in vele gevallen niet tot de pennelikkers behoort en niet gewend is aan het jargon dat in de ambtenarij wordt gehanteerd.
Overigens waren de experts het er tegelijk wel over eens, dat je als kerken moet zoeken naar samenwerking met de overheid. Het heeft weinig zin om je al te zeer als criticaster te profileren. Beter is het samen te zoeken naar een weg, waar de onderkant van de samenleving baat bij heeft. En als je merkt dat ambtenaren en politici weinig kennis hebben van de onderkant kan je proberen hen in contact te brengen met mensen om wie het gaat. ‘Het is mijn ervaring dat 9 van de 10 politici uit de betere wijken komt en eigenlijk weinig weet heeft van de schuldenlast en de problemen bij mensen die niet goed rond kunnen komen’, aldus een van de informanten.
Er kwamen overigens ook voorbeelden aan de orde van gemeenten waar adequaat wordt ingespeeld op de problemen. In Ridderkerk heeft men bijvoorbeeld de jaarlijkse verplichting om opnieuw ontheffingen van gemeentelijke voorzieningen te vragen afgeschaft. Men gaat uit van de goede trouw en de vereenvoudiging van procedures. Tegelijk is het nog geen ultieme situatie in Ridderkerk, want men houdt jaarlijks geld over in de armoedepot en men is er nog trots op ook…..
De expertgroep brainstormde op mogelijke activiteiten die kerken kunnen opzetten in de verkiezingsperiode. Een voor de hand liggende betrokkenheid zou de organisatie kunnen zijn van een debat. Daar kunnen vragen aan de orde komen als: ‘Wat is uw visie op de armoedebestrijding? Is er in onze gemeente over vier jaar nog een voedselbank nodig?’ Iemand anders deed de suggestie om een prijsvraag aan te kondigen, waarbij de verschillende verkiezingsprogramma’s in competitie gaan en een ranking ontvangen voor de armoedeparagraaf. Als je daar wat publiciteit mee verbindt, kan het helpen om de armoede steviger in de programma’s van de coalitie te krijgen. Het is belangrijk dat raden van kerken en diaconieën de plaatselijke armoedebarometer gebruiken. En je kan YouTube-filmpjes maken waarin mensen aan het woord komen, die de onderkant van de samenleving kennen.
Verschillende mensen benadrukten dat je niet alleen naar de politiek jezelf bekend moet maken als kerken, maar dat je ook intern een toerustende taak hebt om gemeenteleden gevoeligheid aan te reiken voor arme mensen. Predikanten en priesters kunnen daar in de toerusting en homilie op inspelen. Belangrijk is het dat kerken werken aan duurzame relaties met politici. ‘Ik volg altijd de commissievergaderingen van sociale zaken bij de gemeenteraad’, zei iemand, ‘de mensen kennen me en laatst kreeg ik zelfs even het woord om ter vergadering inbreng te hebben’.
Foto’s:
Vier van de experts die de kerken hebben bijgepraat over mogelijkheden in te spelen op de verkiezingen, respectievelijk: Martin Verhoeve, Alexander Borst, Bouwen Mooldijk en Tjeerd de Boer.