Op 13 juli plaatste de Israëlisch-Nederlandse beeldende kunstenaar Joseph Semah (Bagdad 1948) zijn installatie ‘Reis in de tijd’ in de Nieuwe Kerk te Amsterdam. De grote thema’s daarbij zijn Luther en de reformatie. Het manifest van Semah, dat hij als antwoord schreef op Luthers 95 stellingen en eerder aan de deuren van de Nieuwe Kerk spijkerde, lag op de grond aan de voeten van een vrouw met een haas.
Wie vandaag een goed gesprek wil hebben, kan niet om de oude teksten heen. Semah roept op tot bewustwording. Zelf verbeeldde de kunstenaar, samen met een christelijk geestelijke, een poging tot een goed gesprek. Daar klonk vioolspel bij. Het gesprek werd echter overstemd door iemand die door een megafoon citaten uit Luthers antisemitische ‘Von den Juden und ihre Lügen’ (1543) liep te tetteren. Op een andere plaats werd geschaakt op een oude kaart van Palestina met schaakstukken van tefillin (Joodse gebedsdoosjes). Ook liepen er mensen door de kerk te schreeuwen met dobbelsteenachtige dozen op het hoofd, of waren het borden voor de kop?
Te midden van de chaos fietste iemand, schijnbaar doelloos, door de kerk. Twee wielen hebben samen 72 spaken. In de kabbalistiek heeft God, in al zijn wijsheid, 72 namen. Semah schrijft aan Luther de symboliek van het paasei toe.
Op een lange vergadertafel op schragen (een stille verwijzing naar de oprichting van de Wereldraad van Kerken in 1948 te Amsterdam), was eerst ijverig gewerkt op naaimachines.
In 95 gaten werden op de tafel later 95 eieren geplaatst. Maar in diezelfde gaten werd ook 5000 meter draad verbonden, de verbeelde omtrek van Jeruzalem in de tijd van Jezus, of de binnenstad van Amsterdam. Het deed denken aan de Joodse ‘eroev chatserot’, de omtrek van de stad waarbinnen ook tijdens de sjabbat goederen vervoerd mogen worden. De aanwezigen werden uitgenodigd er zelf aan te trekken en vele draden bewogen zich vanaf de vergadertafel met de 95 eieren de kerk in. Je mag je waarheid verkondigen zoals je wilt, maar houd het Godsvolk in ere en gaaf.
Er zijn verschillende activiteiten aan de expositie verbonden. Op 30 juli kan men de kunstenaar Joseph Semah bij zijn installatie ontmoeten en vragen stellen. Op 6 augustus brengt het Corona Ensemble een programma vol vijftiende- en zestiende-eeuwse muziek. En op 13 augustus is er een gesprek met ds. Rikko Voorberg, bekend van de PopUpKerk. De expositie is tot 27 augustus te zien.
Jurjen Zeilstra, lid van de beraadgroep Geloven en Kerkelijke Gemeenschap