Misschien moet je wel klein zijn als land om op eenvoudige wijze persoonlijke toegang tot politici en andere sleutelfiguren in de samenleving te hebben. In ieder geval ontbreekt het ds. Aled Edwards niet aan contacten. De secretaris-generaal van de Raad van Kerken in Wales was afgelopen week gastheer van zijn Europese collegae en vertegenwoordigers van de CEC (Europese Kerkenconferentie). Het is gebruikelijk dat deze mensen elkaar één keer per jaar ontmoeten en het beleid in de diverse landen met elkaar afstemmen. Tegelijk biedt zo’n ontmoeting het ontvangende land de gelegenheid om zich te presenteren. En daar is in Wales afgelopen week goed gebruik van gemaakt.
Aled Edwards is dan ook van mening dat er alle reden is om de lijnen met het vaste land in Europa te verstevigen. Want met de voor hem onvoorstelbare brexit op komst is het zaak de communicatiekanalen goed open te houden. Zowel om jonge mensen een kans te bieden elders in Europa ervaring op te doen. Maar ook om een goede afzetmarkt te hebben. En wat Edwards betreft zijn vluchtelingen in zijn smaldeel van het Verenigd Koninkrijk hartelijk welkom.
Maar goed het begint allemaal met een goed netwerk; en dat heeft Aled. Wie kan hem nazeggen dat hij een dag voor de verkiezingen de premier weet te strikken voor een gesprek met vertegenwoordigers van buitenlandse kerken? Aled had het geregeld en wist de regeringsleider te verleiden tot nadere tekst en uitleg over de goede relaties met Europa. En wie kan zeggen, zoals Aled dat wel kan, dat hij drie jaar een van de drie directeuren was (noem het lid van de raad van toezicht) van het grootste rugbystadion van het land, het Millenniumstadion in Cardiff? Aled had de opdracht in zijn portefeuille en staat op talloze publicaties van het stadion met de toevoeging ‘ds.’ bij zijn naam.
Misschien is het aardig om op die twee bijzondere vormen van netwerk samen terug te blikken. Wales is een land met ruim drie miljoen inwoners; mensen kennen elkaar en nemen de tijd voor elkaar. En dat merk je bij de kerk. De kerk, al in dit deel van de wereld te vinden vanaf de tweede, derde eeuw, heeft een haast vanzelfsprekende ingang bij de overheid. En toen half mei de voormalige eerste minster Rhodri Morgan overleed op de leeftijd van 77 jaar, werd Edwards gevraagd om de uitvaart te leiden, hoewel Morgan zich niet direct kerkelijk noemde. De uitvaartplechtigheid werd dan ook niet vanuit een kerk georganiseerd, maar vanuit het fraaie, relatief nieuwe parlementsgebouw met het zicht op de haven van Cardiff. Edwards dankte het verzoek om de bijeenkomst te leiden aan zijn openheid voor alle richtingen in het trotse land met de eigen taal, waarbij als vanzelfsprekend allerlei onderdelen in het Welsh wordt uitgesproken, waarvan al in 1588 een complete bijbelvertaling verscheen, toevalligerwijs ook gemaakt door een zekere Morgan, nog voordat er sprake was van een Engelse vertaling.
Aled Edwards had voor de ontmoeting met de gasten uit Europa geregeld, dat Carwyn Jones, de huidige minister-president, langs zou komen. De afspraak dateerde al van lang geleden. Toen was nog niet duidelijk dat het Verenigd Koninkrijk juist in dezelfde week naar de stembus zou moeten gaan. Aled zat dan ook behoorlijk in de rats of de ‘prime-minister’ wel zou komen. Maar zijn vrees was ongegrond. Stipt op tijd stapte Carwyn Jones St. Michaels binnen waar de vertegenwoordigers van Europese kerken bijeen waren.
Je hoefde Carwyn Jones weinig te vragen, want met het grootste gemak rijgde hij de mooiste oneliners aan elkaar. Hij maakte de bezoekers duidelijk dat May weliswaar aanstuurde op een harde brexit, maar dat het wat hem betreft hoogstens een afscheid met een fluwelen handschoen zou moeten zijn. In zijn motivatie was hij overigens opmerkelijk economisch gericht. Hij maakte duidelijk dat Wales de goudpotten nodig heeft die aan het einde van de regenboog liggen die EU heet. Zestig procent van de export, vooral landbouwproducten, gaat naar de EU. Van Engeland heeft men weinig te verwachten. Op kritische momenten kiezen de Engelsen voor zichzelf en stemmen ze Wales en de belangen van het westelijk deel van het Verenigd Koninkrijk weg. Het eerste slachtoffer was de organisatie van het Common Games Sportspektakel, vertelde Aled. Zonder geld van de EU kan je zoiets niet organiseren in een weinig kapitaalkrachtige omgeving.
De critici van de EU, meent de minister-president, kijken te nostalgisch naar het verleden, naar de periode van voor 1972, toen het Verenigd Koninkrijk nog buiten de EEG stond. De verhoudingen zijn sindsdien veranderd. Toen al ging het Verenigd Koninkrijk meedoen in de samenwerking die uiteindelijk leidde tot de ene markt, waarvan sprake is. De politieke verhoudingen zijn sinds 1972 behoorlijk veranderd in het Verenigd Koninkrijk zelf: Er is geen sprake meer van een uniestaat zoals je de verhoudingen destijds kon typeren, maar van subnationaliteit. Wales en Schotland hebben veel meer eigen verantwoordelijkheid gekregen; al is men defensie en buitenlands beleid onder één paraplu blijven behartigen. Men zal dus na de brexit niet kunnen terugkeren naar oude verhoudingen, maar moet ook de verhouding tussen Ierland, Schotland en Wales helemaal opnieuw doordenken.
Hoewel Jones zeer economisch analyseerde en de indruk wekte dat de EU vooral financieel aantrekkelijk is voor Wales, noemde hij ook meer ideële motieven om nauwe contacten met Europa te blijven onderhouden. Zo staat hem het antivreemdelingenbeleid van May niet aan. ‘Uiteindelijk zijn we allemaal migranten in Wales. Velen kwamen eerder uit Ierland. Anderen zijn recent binnengekomen vanuit Somalië of Jemen. Maar tegen het einde van de dag hebben we allemaal vanuit een verschillende achtergrond een plek gevonden in Wales’. Zowel Aled Edwards als Carwyn Jones benadrukken de aanhang die Labour heeft juist bij jonge mensen. ‘Het is niet zinvol jonge intelligente Europeanen in Wales te vervangen voor mensen uit Wales die al met pensioen zijn. En het is ook vol risico’s als je jonge inwoners van Wales geen kans biedt in een van de 27 andere EU-landen werkervaring te laten opdoen’. ‘De vrijheid van beweging begint met de vrijheid elders te werken’, aldus de minister-president.
De vertrouwelijke omgang van kerk en staat wekte bij enkele bezoekers, en zeker ook vanuit Nederlands perspectief gezien, honger naar meer informatie. Op de vraag wat hij van de kerken verwacht, zei Jones, dat de kerken allereerst kunnen zorgen voor onderlinge tolerantie. Een tweede punt is dat kerken kunnen helpen om uit te kijken boven de waan van de dag en de lange termijndoelen in de gaten houden.
Zoals Aled makkelijk contact heeft met de politici, zo onderhoudt hij ook bijzondere banden met de sportwereld. Er was begin deze eeuw een advertentie uitgegaan van het Millennium Stadion. Men wilde drie wijze mensen in de directie die het algemeen belang vertegenwoordigden. Tenslotte had men het nieuwe stadion bewust midden in de stad Cardiff gebouwd, en niet zoals in vele andere steden, aan de rand van de metropool met het idee dat men makkelijk met de auto moest kunnen parkeren. Cardiff had gekozen voor een centrum in het hart van the city; een plaats waar niet alleen rugby kan worden gespeeld, maar ook voetbal, en ook concerten kunnen worden gehouden, waarbij men het grootste dak van Europa afsluit, zodat de bassen volledig ten goede komen aan de oren van de betalende bezoekers. Aled solliciteerde voor de klus die je overigens pro Deo doet. En tot zijn eigen verbazing kreeg hij de verantwoordelijkheid. Zijn ervaring met minderheden hielp hem door de procedure heen. Aled is namelijk betrokken bij allerlei opvangwerk van vluchtelingen en helpt onder meer taalcursussen te organiseren. Iemand met zo’n staat van dienst kan goed het gemeenschappelijk belang vertegenwoordigen, zo dachten de autoriteiten. Zo kan het voorkomen dat er aankondigingen zijn van wedstrijden waarop de namen van de directie staan en bij één van de drie zijn de letters rev. toegevoegd: reverent, dominee.
De naam van Aled is inmiddels op talloze documenten terechtgekomen. Veel inhoudelijks mag hij er niet over zeggen. Want juist de zakelijke deals genieten een zekere vertrouwelijkheid. ‘Als dominee en priester ben je gewend aan geheimhouding’, zei één van de bezoekers, ‘dus dat moet geen probleem zijn’.
Foto’s:
1. Eén van de affiches waarmee men bezoekers trekt.
2. Ds. Aled Edwards in een pose, die aan Johannes de Doper doet denken.
3. Heikki Huttunen, de secretaris-generaal van de Europese Kerkenconferentie, maakt een foto in de kleedkamer van het Welshe rugbyteam.
4. Het Millenniumstadion (nog bekend van de Champions League finale tussen Real Madrid en Juventus) van de buitenkant; eigenlijk heet het stadion: het Principality Stadion.
5. De diverse werkers van landelijke Raden van Kerken komen het stadion binnen.
6. Ds. Edwards links naast de premier van Wales
7. Carwyn Jones meer close-up.
8. En natuurlijk werd er na afloop van het gesprek een foto genomen (het was tenslotte verkiezingstijd) met links afgebeeld naast Jones de secretaris-generaal van de Duitse ACK / Raad van Kerken en rechts van hem respectievelijk secretarissen van Hongarije, Tsjechië en Ierland.