In Engelstalige landen is de mystery worshipper een redelijk vertrouwd fenomeen. Maar in Nederland kennen we de anonieme bezoeker amper. Michael Harvey riep tijdens de studiedag over Kerkproeverij kerken in Nederland op om zelf het initiatief te nemen en een dergelijke gast een keer uit te nodigen tussen nu en 10 (9) september, wanneer de zondag van de uitnodigingen in Nederland wordt gehouden. Hij voorspelde een heilzaam en wellicht ook verrassend resultaat.
Alsof het blad Laetare, het tijdschrift voor liturgie en kerkmuziek, vooraf inzage in het script van Harvey heeft gehad, zo lijkt het. Want de jongste uitgave introduceert een nieuwe rubriek. U raadt het: die van een mystery worshipper.
Wat levert zo’n benadering nu op? De redactie laat een vrouw van 53 jaar als anonieme gast een bezoek brengen aan een kerk naar keuze, in dit geval de protestantse Maranathakerk in Den Haag. Ze heeft een aantal vragen bij zich, waarop ze voorafgaand, tijdens en na de dienst een antwoord formuleert. Het gaat om vragen als:
Hoe beschrijf je de sfeer vóór de dienst?
Wat zijn de openingszinnen?
Uit welke bundel wordt gezongen?
Welke muziekinstrumenten worden gebruikt?
Is de dienst formeel of….?
Hoe lang duurde de preek precies?
Welk cijfer geef je de preek?
In een notendop
Bij welk onderdeel voelde je je in de hemel?
Wat gebeurde er na de dienst?
Reden om niet terug te komen?
Reden om weer te gaan?
Het mooiste moment in of buiten de dienst
Om te voorkomen dat de ervaringen vaag blijven is er een apart kadertje toegevoegd ‘Langs de meetlat’. Daarop keren zaken terug als:
sfeer (rapportcijfer tussen ‘ons-kent-ons’ en ‘warm welkom’)
muziek (rapportcijfer tussen ‘kromme tenen’ en ‘zalig’)
preek (rapportcijfer tussen ‘nietszeggend’ en ‘inspirerend’)
verzorging (rapportcijfer tussen ‘rommelig’ en ‘gelikt’)
mystagogie (rapportcijfer tussen ‘niet verheffend’ en ‘hemels’)
opnieuw gaan (rapportcijfer tussen ‘één keer is genoeg’ en ‘beslist elke zondag’)
Laetare is een blad dat geïnteresseerd is in liturgie. Dus gaan de vragen over dat thema. Als je meer wilt weten over gastvrijheid en uitnodigingshouding diep je vragen uit als: Hoe gaan mensen met je om voorafgaand aan de dienst, leggen ze je uit wat er speelt in de liturgie, voel je je opgenomen in de gemeenschap? Natuurlijk moet je met enige barmhartigheid schrijven en is enige zelfrelativering ook voor de gast niet verkeerd. Het artikel in Laetare laat dat zien aan het einde als er gevraagd wordt naar het mooiste moment in of buiten de dienst. De auteur schrijft: ‘Terwijl ik mijn fiets van het slot haal, spelen er drie kinderen buiten op het gras. Een van de meisjes wil mij een kunstje met / op haar skateboard laten zien. Maar op het gras is dat heel lastig. De andere twee willen ook iets voordoen. We kletsen nog even en dan stap ik op de fiets. Het meisje zegt vrolijk: ‘Tot volgende week’.
Michael Harvey staat zo’n soort beoordeling voor ogen, maar dan toegespitst op de gastvrijheid van de gemeente. In hoeverre is de gemeente een uitnodigende gemeente? De ervaring kan worden omgezet in een rapportage in een kerkdienst of een kerkblad / parochieblad. En dat kan meehelpen mensen te motiveren om mee te doen op 9 of 10 september om een zondag van de invitaties te hebben, een kerkproeverij. Mits natuurlijk de mystery worshipper de kunst van het enthousiasmeren verstaat.