De Nieuwe Kerk in Amsterdam is voor de oecumenische beweging een bijzondere kerk. Het godshuis op de Dam was immers het hart van waaruit ooit de Wereldraad van Kerken in 1948 het levenslicht zag. Hier vond de eerste avondmaalsviering bij de oprichting plaats waar leden van een groot deel van de kerken aan deelnamen. ‘Een groot deel’, want van een ruimhartige eucharistische gastvrijheid was geen sprake. Sindsdien is het aantal kerken dat ook andere dan de eigen leden uitnodigt aan het avondmaal deel te nemen overigens alleen maar toegenomen.
De Nieuwe Kerk is geen kerkgebouw meer in die zin dat er een gemeente of parochie wekelijks een eredienst verzorgt. Je zou het beter een museum kunnen noemen, waar je voor een paar euro een kijkje kunt nemen en waar wisselende exposities de aandacht vragen. Tot 9 april is er een uitwerking van El Greco’s Pentecostés te zien. En als je met de directie praat, en de vragen van de achterkant van de tentoonstelling stelt krijg je dezelfde aandachtspunten die je bij andere musea kunt vernemen, zoals bij de Hermitage. Het gaat over verzekeringen, over publicatierechten, over aansluiten bij interesses van het publiek. Dat soort zaken. Als je voor El Greco staat zegt Paul Mosterd, adjunct-directeur: ‘Ik had nog liever ontspiegeld glas gehad’.
Bij de Nieuwe Kerk realiseren ze zich, dat het zinvol is de uitwerking van cultuur steeds weer te verbinden met de identiteit en de geschiedenis van het gebouw. Dezelfde Paul Mosterd vertelt dan ook met de trots die een president-kerkrentmeester niet zou misstaan dat het orgel van de Nieuwe Kerk helemaal gerenoveerd is en dat er binnenkort weer dagelijks om twaalf uur concerten te beluisteren zijn.
De komende tijd loopt het programma van de Nieuwe Kerk toevallig of niet toevallig parallel aan dat van de gezamenlijke kerken in Nederland. Deze zomer is er bijzondere aandacht voor de oprichting van de Wereldraad van Kerken in 1948 in Amsterdam. Allerlei gebouwen in de hoofdstad speelden bij die oprichting een rol: het Concertgebouw, diverse kerken waar werkgroepen vergaderden en natuurlijk de Nieuwe Kerk. Diverse lustra zijn in de achterliggende jaren juist in die Nieuwe Kerk gevierd en de directie geeft dan ook vanaf 11 juli aandacht aan dat verleden. De Raad van Kerken voert overleg of de Nieuwe Kerk ook partner zou kunnen zijn in de coalitie die in 2018 de Young Pilgrimage omtvangt. Dit najaar geeft de Nieuwe Kerk aandacht aan drie voormannen van de wereldvrede: Martin Luther King, Mahatma Ghandi en Nelson Mandela. Een betere visualisering van wat in raadskringen heet: ‘de pelgrimage van gerechtigheid en vrede’ is eigenlijk niet denkbaar.
Deze zomer combineert De Nieuwe Kerk bijna-70-jaar Wereldraad met 500 jaar Reformatie. De kunstenaar Joseph Semah gaat werken vanuit een lege tafel, waar mensen in gesprek raken en de essentie van dat gesprek interpreteert hij weer in een kunstuiting. Hoe het precies wordt, zal blijken als mensen deze zomer de kerk aan de Dam binnenlopen. De Nieuwe Kerk noemt het een ‘artistieke interventie ontwikkelen’.
Foto’s:
Boven Karin van den Broeke en Jurjen Zeilstra op de rug gezien voor het meesterwerk van El Greco; zij verkenden de mogelijkheden tot samenwerking vanuit de kerken met de Amsterdamse cultuurkerk.
Onder: El Greco’s werk over Pinksteren, dat tot 9 april centraal staat in de Nieuwe Kerk.