Leden van het kabinet ontdekken de mogelijkheden van de kerkelijke kansel. Liefst twee leden van het huidige kabinet bestijgen in november de kansel van een protestantse kerk in Den Haag. Premier Mark Rutte bestijgt zondag 6 november de kansel van de Duinzichtkerk in Den Haag. En drie weken later is het de beurt aan Lilianne Ploumen om voor te gaan in de Kloosterkerk op een steenworp afstand van het Haagse Binnenhof.
Het kerkbestuur vroeg Rutte eerder dit jaar en Rutte – die zelf in de wijk woont – zou meteen enthousiast hebben gereageerd. Volgens een zegsman van de kerk wilde hij zich graag laten inspireren door oud-politici als Piet-Hein Donner (vice-voorzitter Raad van State), die in het verleden ook zo’n gastoptreden verzorgde.
Kerk in Den Haag, het kerkblad van Den Haag, bericht over het aanstormend kanseltalent. Rutte staat ingeschreven als lid bij de Protestantse Kerk. Hij komt uit een hervormd gezin. Zijn grootvader was ouderling in de Nieuwe Badkapel op Scheveningen, ter ere van wie hij in juli de honderdjarige jubileumviering van de kerk bijwoonde.
Het kerkblad citeert het Reformatorisch Dagblad, die Mark Rutte eerder vroeg naar zijn kerkelijke betrokkenheid. Rutte zei toen: ‘Ik ga weliswaar niet elke zondag naar de kerk, maar ik vind het wel belangrijk om met die dingen bezig te zijn. Ik heb dat meegekregen vanuit mijn opvoeding. Daar ben ik dankbaar voor, zij het dat ik weleens twijfel of God bestaat. Het geloof blijft een worsteling voor mij’.
Ds. Jakob Korf begeleidt de dienst. Het Nederlands Dagblad vreog hem of hij niet bang is voor een politieke inkleuring ten dienste van de VVD. Korf meent dat die risico’s niet zo groot zijn. Hij zegt in het Algemeen Dagblad: ‘In het geloof hebben we geen helden, iedereen is geroepen’. Mark Rutte vertelde over zijn geloofsbeleving in het tv-programma Zomergasten. Hij bezoekt af en toe een kerk. Op Prinsjesdag was hij bij voorbeeld present tijdens de multireligieuze viering in de Grote Kerk.
De Haagse emeritus predikant zal de liederen uitkiezen bij het thema dat Rutte nog moet aanreiken. ‘Ik zal een gezang laten zingen voor hen die ons regeren’, zegt de predikant in het dagblad.
Ook de Haagse Kloosterkerk nodigt leken uit op de kansel. In de maand november opent men zelfs tot viermaal toe de kansel voor niet-theologen. Op 6 november – concurrerend als je het zo mag zeggen met Rutte – staat Marc Dullaert op het preekrooster. Dullaert is rooms-katholiek. Hij was tot voor kort de eerste nationale kinderombudsman. Hij heeft zijn thema voor de dienst al wel bekend gemaakt. Ht zal gaan over het onderwerp: Wat kunnen volwassenen leren van kindervredesprijswinnaars? Op 13 november komt Jan Willem de Vriend, chef-dirigent van het Orkest van het Oosten. Op 20 november is de beurt aan Petra Stienen, publiciste over het Midden-Oosten en op 27 november is er opnieuw een politicus: Lilianne Ploumen, minister van ontwikkeilngssamenwerking.
Het idee dat leken de prediking mogen verzorgen in protestantse kerken is relatief nieuw. De kerkorde van de PKN gaat er in formele zin van uit, dat mensen met een theologische deskundigheid de diensten leiden en dat ze als taak de uitleg en de toepassing van de schriften hebben. De kerkorde schrijft daarover: ‘De eredienst wordt geleid door hen die daartoe in de orde van de kerk zijn aangewezen. De inrichting van de eredienst wordt vastgesteld door de kerkenraad met inachtneming van de bijzondere verantwoordelijkheid van de voorgangers en hen die zorgdragen voor de kerkmuziek’. Door gebruik te maken van uitzonderingsartikelen is het echter mogelijk om een bijzonder karakter te geven aan kerkdiensten.
Ds. Abeltje Hoogenkamp maakte daar enkele jaren geleden gebruik van, toen zij als stadspredikante van de Protestantse Kerk in Amsterdam het idee van een preek van de leek lanceerde. Op de website is nog de toelichting te vinden, die ze daarbij gaf. Ze stelde: ‘Vroeger waren dominees opiniemakers, die rol is nu overgenomen door columnisten, cabaretiers, schrijvers, journalisten, politici en wetenschappers. Zij ontmaskeren, houden de boel bij elkaar en zeggen hoe het zit’. Ze noemt het spannend om mensen met ‘bewezen preekpotentie’ te vragen een kansel in een kerk te beklimmen. Niet om een lezing te houden, maar om voor één keer de beproefde vorm van een kerkdienst te volgen. Om te zingen, te lezen, te bidden en te collecteren. ‘De spraakmakende mensen die meedoen aan het project worden niet gekozen om hun geloofsovertuiging of kerkelijkheid’, aldus de website van preek van de leek, ‘maar omdat ze zich op een onverwachte en dappere manier in het publieke debat mengen’.