‘Waarom spreken ze in Europa ze veel over vervolgde christenen in het Midden Oosten en dreigen ze daarbij het totaalbeeld niet uit het oog te verliezen? Waarom nu? Wie heeft daar belang bij? Het is niet waar op deze wijze!’
Jacques Mourad, Syrisch monnik van de gemeenschap Mar Mousa bij Damascus, met Paolo Dall’Oglio samen stichter van die gemeenschap, zegt het met stevige stem. Hij wil wel erkennen dat de Koptische kerk in Egypte het erg moeilijk heeft. Hij wil ook erkennen dat er in de geschiedenis zeer benauwende momenten waren voor christenen. Maar hij wil wel de geschiedenis recht doen, en hij vindt het hard nodig dat we die geschiedenis herlezen. ‘Bijna alle vervolgingen waren reacties op ‘vreemden van buiten’, vaak ook nog zichzelf ‘christelijk’ noemende naties die over ons heen walsten. En niet zelden gingen christelijke leiders hier, en vooral de handelaren onder hen, met die vreemden samenwerken. Die collaboratie werd hen door moslims niet altijd in dank afgenomen. Zonder die koloniale achtergrond te overwegen krijg je een vertekend beeld van onze samenleving. Wij leven al 14 eeuwen met moslims samen, en doorgaans waren we goede buren’.
Jacques Mourad heeft recht van spreken. Zijn medebroeder Paolo is al 3 jaar in handen van ISIS, men weet niets over hem. Hijzelf werd verleden jaar mei door ISIS gevangen genomen, en in november weer vrijgelaten.
Over ISIS zelf zijn hij en zijn medebroeder Jens Petzold die ik beiden in Suleymania tref, helder: ‘Het zijn criminelen, maar bombarderen is niet de manier; daarbij worden vooral onze eigen mensen gedood. Het is geen staat, geen leger, er zou politiemacht moeten worden ingezet om hen aan te pakken. Bovendien, Assad is nog veel crimineler. Die is het grootste probleem. Assad doodt burgers zonder onderscheid. Hij wil het hele land, en als dat niet kan laat hij het hele land vernietigen’.
Toch aarzelen beiden als het gaat om de westerse bombardementen. ‘Hoeveel geweld nog? Hoeveel gedode burgers? Die van Saoedi-Arabië zijn niet beter, maar het westen speelt er vrienden mee. Deze omvang van vernietiging heeft nog nooit tot vrede geleid.
Assad doodt iedereen als het moet. Beiden stoort de selectieve verontwaardiging. Christenen worden niet anders benaderd dan vele andere groepen in de samenleving. Ze krijgen de kans om weg te trekken, of om te blijven onder bepaalde condities. Ze maken bittere omstandigheden mee, zoals vele anderen. Maar Jezidi’s en Sjiieten maken nog ergere behandelingen mee, die worden meteen gedood door ISIS, hun vrouwen worden slaaf gemaakt. Soennieten worden gedood als ze zich verzetten tegen de opgelegde regels. Mensen worden zomaar onthoofd als men voorbeelden wil stellen. Het meededogen zou zich op alle bevolkingsgroepen moeten richten en met name op de meest getroffen groepen’.
Beiden, evenals aartsbisschop Yousif Thomas MIrkis of Patriarch Sako pleiten voor open en intense samenwerking met moslims daar waar het nog niet gebeurt. Dat er onder de vluchtelingen uit de christelijke dorpen veel zijn die moslims haten, is hen een diepe pastorale zorg. Daaraan zullen ze veel aandacht moeten geven, wil een toekomst van gezamenlijke vrede weer denkbaar zijn. Vrede doe je sámen, en verzoenen doe je met vijanden. ‘Als we die weg niet gaan, moeten we ophouden ons christen te noemen’. Mourad is daar helder over, net als Mirkis.
En dan zijn er berichten van schietpartijen aan de Turks-Syrische grens. Mourad: ‘Erdogan is net zo erg als Assad. Wellicht nog erger, als dat denkbaar is. Hij steunt ISIS, dus nu sticht hij enkel verwarring. Erdogan is zeer gevaarlijk in dit gebied. ‘Gülen? Nooit van gehoord!’ Mirkis wel: ‘Erdogan en Gülen waren heel dikke vrienden. Wat is daar gebeurd? De Gülenbeweging is voor dialoog, Erdogan niet’.
En dan spreek ik bij een eerste communiefeestje Marianna, 12 jaar, uit Bagdad. Sinds een jaar zit ze op een Gülenschool. Véél leuker dan de eerdere school. ‘En ik ben de eerste en enige christen daar. Ze doen echt hun best dat ik me op mijn gemak voel. Het is heel fijn’.
Bij de kathedraal van Kirkuk is een nieuwe Lourdesgrot geplaatst. Patriarch Sako komt ervoor over om hem in te wijden, de kerk is voller dan met Kerstmis. De theologische betekenis van deze grot, behalve de volksvroomheid? Mirkis: ‘Ik heb hem laten bouwen vanwege de moslims. Zij houden ook veel van Maria. Deze grot staat buiten de kerk, vlak bij de straat. Moslimvrouwen kunnen er komen bidden als ze willen, ze hoeven dan de kerk niet in. Voor sommigen ligt dat nu een beetje moeilijk namelijk. Dus maken we de drempel lager’.
‘Nee, natuurlijk niet om te bekeren! Ik ben tegen proselitisme! Een dominicanes ging in een van de studentenhuizen godsdienstles geven. Ik heb het haar verboden. Daar laat ik jezidi’s, christenen en moslims samenwonen omdat we echt weer moeten leren samenleven. Je mag niemand pogen te bekeren. Die vrouwen zouden in hun familie geïsoleerd raken, en in dit gebied heb je je familie hard nodig als veilige mantel. Je mag ze zoiets niet aandoen!’
Yosé Höhne-Sparborth is voor de 7de maal in Irak, eerder mede door de rvk gezonden. Utrechtse geloofsgemeenschappen zijn nu een band aan het opbouwen met Kirkuk/Suleymania.