Hoe krijg je beleidsinitiatieven die hoger in de kerkelijke structuur worden gestart op een goede manier ook bij het grondvlak aan de orde? Daarover ging het op een bepaald moment in de plenaire Raad van Kerken bij de bespreking van de exhortatie Amoris Laetitia, een rooms-katholiek schrijven van de paus over het gezin, op 8 juni.
Mgr. Hans van den Hende, referent voor de oecumene, had uitleg gegeven bij de exhortatie. Hij liet zien hoe er sinds het Tweede Vaticaans Concilie een regelmatige lijn is ontstaan van bisschoppelijke synoden, die de paus adviseren over een thema, die ook de onderlinge collegialiteit uitdrukken en die de uitwisseling van ervaringen mogelijk maakt. Bij Vaticanum twee waren er nog 2500 bisschoppen, nu is het aantal wereldwijd gestegen tot 5000, dus je moet met representaties werken wil het hanteerbaar zijn Van den Hende is zelf deelnemer geweest van de bischoppenbijeenkomst in 2008 over het Woord van God en die persoonlijke ervaring maakte het mogelijk een paar doorkijkjes achter de schermen te geven. Over de spreektijd die men krijgt, de manier waarop daarmee wordt omgegaan, de ‘veilingklok’ die de spreektijd afbakent, de schrijfcommissie die de paus terzijde staat, over gasten die van buitenaf inspreken en meer van dat soort zaken.
Het thema van het gezin is nu twee keer aan de orde geweest in een document volgende op de bisschoppenconferentie in 1980 getiteld Familiaris Consortio en het nu aan de orde zijnde Amoris Laetitia, resultaat van twee bisschoppenconferenties over dat thema. Het eerste document heeft een canonieke inslag, het laatste document is meer vanuit de moraaltheologie geschreven. Het laatste document is ook veel dikker. Je moet het niet in een keer uitlezen, maar rustig op je in laten werken. De kern zit volgens de paus in de hoofdstukken 4 en 5 (‘Liefde in het huwelijk’ en ‘Vruchtbare liefde’), pastores zullen zich erg bij 6 thuis voelen (‘Enkele pastorale perspectieven’) en hoofdstuk 8 (‘Begeleiding, onderscheiding, integreren van zwakmheid’) moet je beslist ook lezen, aldus Van den Hende bij de toelichting.
Er kwam vanuit de Raad op diverse punten herkenning. De aandacht voor geweld tegen vrouwen werd genoemd, de pastorale benadering van gescheiden mensen en het belang dat je zaken moet kunnen bespreken met je pastor; al zal dat laatste in een cultuur als Latijns Amerika weer anders liggen dan in een meer westerse setting.
De Raad sprak verder over de meerjarenbegroting. Verreweg de meeste kerken slagen er in om de bestaande bijdrage te handhaven met een inflatiecorrectie naar de toekomst toe. Waar dat niet lukt, zet het ook direct de toch al kwetsbare begroting onder druk. Dat resulteert in een tekort van 70.000 euro op een termijn van vijf jaar bij onveranderd beleid. De Raad heeft toestemming gegeven om deurcollectes te organiseren in de lidkerken door gebruik te maken van de inzet van de locale raden. Samen met eventuele fondsen die bijspringen moet dat het tekort aanvullen. In 2019 zal er opnieuw gekeken worden of de doelstellingen zijn gehaald, anders moet het beleid verder worden bijgesteld. Om inzet voor fondswerving verder mogelijk te maken zal de raad bestaande werkgroepen op meer afstand van de Raad laten functioneren. Het beleidsplan en de daarbij behorende meerjarenbegroting gaan naar de lidkerken ter consideratie en daarna moet het geheel na de zomer worden vastgesteld.
De Raad heeft in formele zin afscheid genomen van dr. Arjan Plaisier. Hij sprak in een afscheidsmoment over Efeziërs 4, over eenheid en over diverse taken waarmee de gemeente gediend kunnen worden, van evangelist en leraar en apostel. Het is alsof God de gemeente een grote keus geeft aan instrumenten en dat we de eenheid niet op een visie op het ambt mogen laten stranden, legde Plaisier uit. Maar, zo voegde hij vergoelijkend toe, misschien spreek ik nu te veel als protestant.
In de Raad presenteerde Kees Nieuwerth van de Quakers het boek ‘Geloven en Werken’. Daarin staan teksten die twee jaar in de Quakers meelopen, dan worden bijgesteld en daarna verder verspreid worden voor gebruik in de kerken. Je zou het een meditatie boek kunnen noemen. Een willekeurig citaat (pag. 183, waar het gaat over overwegingen en vragen voor kinderen): ‘Quakers geloven dat je met oorlog en geweld geen ruzies tussen mensen kunt oplossen, maar er alleen mensen mee pijn doet. Quakers proberen hun discussies af te ronden zonder wapens en zonder woorden die kwetsen. Zij geloven dat vrede begint bij ieder van ons’.
Foto’s:
1. Mgr. Hans van den Hende leidde de exhortatie in.
2. Drs. Dirk Gudde overhandigt dr. Arjan Plaisier de Raadskaars bij zijn afscheid.
3. Ir. Kees Nieuwerth laat de nieuwe Quaker-bundel zien.