Yosé Höhne-Sparborth, lid van de Raad van Kerken, is op dit moment in Irak. Ze vertelt hieronder over haar ervaringen.
Veerkracht in een volk, kan dat? Het is de vraag waarover aartsbisschop Yousif Thomas Mirkis van Kirkuk de komende tijd af en toe een lezing moet houden. ‘Resilience’ heet dat. Het is een vakterm waaronder psychologen waarnemen dat sommige mensen telkens sterker terugkomen uit een zwaar trauma dat ze doormaken. Het vooronderstelt bepaalde speciale eigenschappen waaronder: een sterk vermogen de eigen emoties te reguleren en er niet in te blijven hangen.
De eigen emoties reguleren en er niet in gaan hangen. Zo zou het pastorale plan kunnen luiden van de Chaldeeuws katholieke kerk, met bijvoorbeeld patriarch Sako te Bagdad en bisschop Mirkis te Kirkuk.36 Jaar is het nu, dat het Iraakse volk wordt achtervolgd door oorlogen, dodelijke embargo’s, oorlogen, zogenaamde ‘bevrijdingen’ die de laatste rest orde wegvagen, aanslagen, bombardementen, vluchtelingen, IS en dus een hele regio tegelijk op de vlucht. En nu een bankroete staat. De volgende stroom vluchtelingen op komst, als de slag om Mosul echt begint.
Veerkracht. Resilience. Dat is wat het meeste getraind is in de Irakis die nog in Irak zijn. Met de hulp van Allah, via zijn profeet Mohammed (moslims) of via zijn Zoon Jezus (christenen). December 2015 zag ik de enorme vooruitgang in hoe vluchtelingen werden opgevangen: inmiddels wat beter onderkomen. Alle kinderen alweer in scholen ondergebracht, nieuwe scholen begonnen daartoe. Bisschop Mirkis bood intussen onderdak aan 400 studenten vluchtelingen, mannen en vrouwen, Arabieren en Koerden, moslims en christenen, Jezidi’s… en de regering van Kirkuk laat hen gratis studeren. Samenwerken.
Nu, drie maanden later, is de kleine kliniek een verdieping rijker: daar komt tandartshulp voor de vluchtelingen, gratis net als de artsenhulp. 52 artsen en specialisten, moslims en christenen, onbezoldigd voor de vluchtelingen van Kirkuk. Elke vrijdag vijftig, zestig consulten.
En nu vraagt zuster Jumna, dominicanes me: ‘Zie je verandering tussen december en nu?’ Ik kijk haar vragend aan, heb ik haar goed verstaan? In drie maanden, verandering zien terwijl ik hier echt maar heel even langsren met een camera?… ‘Ja, een vooruitgang. Klein, maar belangrijk’. Ze kijkt me met glanzende ogen hoopvol aan.
Ik weet niet waar ze op doelt. ‘De mensen’, zegt ze. ‘De mensen beginnen langzaam samen te werken. Ook de christelijke vluchtelingen gaan nu meedoen, samen met de moslims om de situatie leefbaar te maken. Ze verliezen een beentje hun angst voor moslims’.
Zuster Jumna werkt nu al jaren in Kirkuk, waar samenwerken heel gewoon is: een multiculturele stad sinds vele eeuwen, vier hoofdculturen die elkaar verdragen: Arabieren, Koerden, Armeniers en Turkmenen. Zuster Jumna komt oorspronkelijk uit Caracosh, de Ninive vlakte, waar 20 maanden geleden overnacht enkele dorpen en steden tegelijk op de vlucht sloegen. Haar hele familie zit nu in Kirkuk, gevlucht. Zij weet, dat in Caracosh samenwerking niet gewoon was. De hele stad was nagenoeg christen, zoals veel dorpen ook. Andere dorpen nagenoeg moslim. En daar kwam IS overheen, dus de vluchtelingen leven van de angst voor moslims. ‘Blijven hangen in Goede Vrijdag: lijden, vervolging, dood’.
En nu: Pasen! ‘Ze beginnen samen te werken. Dat is bevrijdend. Dat zal hoop mogelijk maken’.
Yosé Höhne-Sparborth
Foto’s:
1. Zuster Jumna met vluchtelingen
2. zuster Madeleine, zuster Safa (secretaresse van de bisschop), adjunctdirectrice en twee moslimleraressen
3. bisschop Mirkis bij de opening van de rooms-katholieke kleuterschool in Sikanian, bij Kirkuk, en moeder van moslimleerling op de rug