De orthodoxe kerken weten elkaar steeds beter te vinden. ‘Er komt licht in de tunnel’, zo zei metropoliet Athenagoras in de plenaire vergadering van de Raad van Kerken, woensdag 17 februari. Liefst veertien leiders van autocephale kerken zullen elkaar in juni ontmoeten, elk vergezeld van 24 bisschoppen. Daarmee krijgt de orthodoxie een steeds meer gemeenschappelijk gezicht. Ze zullen de samenwerking eind mei toelichten tijdens een bijeenkomst aan de Vrije Universiteit. Woensdag spraken orthodoxe en oriëntaals-orthodoxe kerken met elkaar in de Domstad, nadat diverse bisschoppen eerst de Raadsvergadering hadden bijgewoond.
In het gesprek met de Raad ging het onder meer over de ervaringen als minderheid in West-Europa en de verschillen qua beleving met de orthodoxe kerken in Oost-Europa, waar men de meerderheid vormt. In Oost-Europa ontbreekt het vaak aan oecumenisch besef, gaf Athenagoras toe. Dat is spijtig, zeker als men ziet dat ook daar de secularisatie oprukt.
De orthodoxe minderheden in West-Europa kunnen een verbinding maken tussen die meerderheidskerken en de oecumenische beweging. Ze zorgen onder meer voor liturgische teksten in de locale taal. Zo dragen ze bij aan de integratie van mensen in de locale samenleving. En zeker de helft van de orthodoxe mensen in West-Europa sluit een gemengd huwelijk met iemand van een andere kerk. Ook op die manier leert men met de oecumene omgaan.
De metropoliet uit België, de eerste bisschop die in België zelf geboren is, om precies te zijn in Gent, vertelde dat de orthodoxe kerk in de Benelux zich inmiddels georganiseerd heeft onder zijn leiding. Men komt twee keer per jaar samen. Er zijn zo’n tien parochies.
Het contact van de orthodoxen met de lage landen dateert al van de vijftiende, zestiende eeuw. Lucaris, ook wel de protestantse patriarch genoemd, in Constantinopel had al contact met het Nederlandse protestantisme en stuurde drie studenten naar Leiden om zich te bekwamen in hun vak. In 1753 werd er een parochie gesticht in Amsterdam, waar prinses Anna Palowna deel van uitmaakte. In 1760 was er in de gemeente een liturgie beschikbaar van Johannes Chrysostomos in het Nederlands. Daarvan zijn destijds duizend exemplaren gedrukt en verspreid. Nederland liep daarin voor op andere prominente landen, zoals Engeland.
De patriarch van Constantinopel heeft meegeholpen de organisatie van Faith and Order uit te bouwen tot uiteindelijk de Wereldraad in 1948. Voor Athenagoras staat 7 december 1965 met gouden letters in de agenda geschreven. Op die dag hebben de Orthodoxe Kerk en de Rooms-Katholieke Kerk officieel over en weer de banvloeken ingetrokken. Ook daarna hebben de geestelijke leiders van Rome en Constantinopel elkaar regelmatig ontmoet.
Athenagoras toonde zich in de vergadering positief over de campagne voor de blijvende aanwezigheid van christenen in Syrië en Irak. Hij wees er op, dat er kort na het begin van de oorlog, al een ontmoeting was van orthodoxe leiders uit steden als Alexandrië, Antiochië, Jeruzalem, Griekenland en ook Cyprus. Hij toonde zijn empathie met de vluchtelingen die onder erbarmelijke omstandigheden in Griekenland aankomen.
Bisschop Arsenious van de Koptische Kerk vertelde in de plenaire Raad dat de Koptische Kerk bezig is het klooster in de buurt van Doetinchem op te knappen. Men wil het monastieke leven volgens de Koptische traditie oppakken.
Bisschop Polycarpus van de Syrisch-Orthodoxe Kerk meldde in de Raad dat zijn kerk onlangs in Salzburg een christelijk seminarie heeft helpen oprichten. Men kan zich er bekwamen in zaken als liturgie en liturgische muziek. Er zijn docenten vanuit heel Europa. De nieuwe mogelijkheden zijn van belang voor de ontwikkeling van het oosterse christendom.
Foto’s:
1. Mgr. Joris Vercammen van de Oud-Katholieke Kerk en mgr. Athenagoras Pechstadt van de Orthodoxe Kerk
2. Mgr. Ted Hoogenboom (rooms-katholiek), daarachter ds. Jannie Nijwening (doopsgezind), dan Vader Yousab (kopten) en mr. Jan Albert Visscher (penningmeester van de Raad)
3. Vader Hildo Bos, van de Orthodoxe Kerk, die de liturgische opening, op orthodoxe leest geschoeid, verzorgde in de kapel.