Het is nog donker als de technici aankomen in Maassluis en bij de Immanuëlkerk de lichten opbouwen, de pakweg zeven camera’s installeren en de regiekamer inrichten. Als de schemer definitief kiest voor het licht melden zich ook de kerkgangers. Ze wapperen met hun toegangskaarten. ‘U dient om 8.30 uur aanwezig te zijn’, staat er op. En dat zijn ze dan ook, ruimschoots.
‘Het lijkt wel kerst’, klinkt het in de lange rij heilsbegerigen die op straat en in de hal wachten op het moment dat de deuren van de kerk opengaan. Op dat moment wordt de hele dienst al een keer doorgelopen. De uitzending van de Week van Gebed is live op televisie, dus kans op een tweede opname is er niet.
Als de deuren openzwenken is het net een mierennest. Binnen de kortste keren heeft zich de kerkzaal in de ronding om het podium heen gevuld. Er gaan leaflets rond met informatie over de week van gebed de komende week. Iedere dag is er een gebedsviering in Maassluis, iedere avond om 19.30 uur in een andere kerk. In die zin sluit de tv-registratie uit de gemeente van Feike Asma, Abraham Kuijper en Maarten ’t Hart naadloos aan bij de honderden andere plaatsen in Nederland waar men de week van gebed met een viering kracht bij zet. De bijeenkomst is geen uitzondering, maar past in een breder locaal frame.
Na het leaflet volgt er een zoutstaafje. ‘Ik weet niet wat u er mee moet’, zegt de kerkganger die het aanreikt, ‘maar er is er ook één voor u’. En dan begint het oefenen van een paar liederen die misschien minder bekend zijn. Ondertussen projecteert de beamer de tekst; ‘maar dat zal straks niet meer zo zijn’, waarschuwt de producer. Er volgen nog een paar praktische aanwijzingen. ‘Kijk niet rechtstreeks in de camera’. En: ‘Laat ook zien dat u er zin in hebt. Het is toch prachtig om met elkaar te zingen, vindt u niet?’
En dan klinkt het signaal in het oortje van de producer. Het begint. ‘Dit is een morgen als ooit de eerste’, klinkt het op een Keltische volksmelodie, al zullen veel mensen vooral aan Neil Diamond denken. Ds. Gerhard Messelink, gereformeerd vrijgemaakt, komt op het podium en opent de samenkomst. Gevolgd door samenzang. En dan mogen de kinderen van het koor Wonderwijs. Ze worden even onderbroken door een gesprekje op het podium. Of de kinderen weten wat ‘volgen’ is. En dan gaat het weer verder met de kinderzang. ‘Spring in de lucht’. Twee leidster staan er voor en doen de bewegingen voor.
Ds. Gerrit van Dijk, protestant en voorzitter van het platform van kerken in Maassluis, verzorgt de twee schriftlezingen. Matteüs 5 en 1 Petrus 2. Hij heeft voor de Bijbel in Gewone Taal gekozen en kiest er voor niet achter de lessenaar te gaan staan, maar in alle kwetsbaarheid midden op het podium. Bij de preek die volgt, doet hij hetzelfde. Het geeft een heel direct contact. Hij zei blij te zijn met het thema. ‘Het woord is aan jou’. Echt iets voor een dominee om als vrijbrief te gebruiken voor een verhaal. Maar bij de voorbereidingen realiseerde hij zich vrij snel dat het woord onmiddellijk doorgegeven moest worden aan elk van de mensen in de kerk. ‘Jij vertegenwoordigt God’. ‘Misschien heeft iemand je wel eens ‘zoutzak’ genoemd, in deze context is dat een compliment’. Religie wordt soms in een negatieve context geplaatst, vertelt Gerrit van Dijk, religie kan potentieel ook gevaarlijk zijn. Zo kan ook een theelepeltje gevaarlijk zijn, legde Herman Finkers uit. Het is maar net hoe je de religie zichtbaar maakt en wat je er mee doet.
Er is veel muziek in de dienst. Na de overdenking is er een soliste en een duo. ‘Die op de viool, dat is iemand van onze kerk’. ‘Welke kerk is dat?’ ‘De Nederlands-gereformeerde Kerk’, klinkt het vriendelijk. De rooms-katholieke pastor Marianne Paalvast verzorgt de gebeden. En aan het einde van de dienst gaan de twee pastores die in de liturgie een rol speelden naast Gerhard Messelink staan, ze bekrachtigen de zegen.
Als het zoemen van de camera’s voorbij is en de televisiekijker van Maassluis naar Sneek is geswitcht, legt Gerrit van Dijk uit waar de collecte voor bestemd is. Er is een slotlied onder begeleiding van de versterkte brassband van het Leger des Heils en er is koffie. ‘Is de dienst representatief voor hoe het anders hier gaat?’ ‘Ja’, zegt een jong gemeentelid, ‘al is het natuurlijk wel een ander gevoel met de camera’s erbij’. ‘Ik ben benieuwd hoe het op televisie er uit ziet’, zegt een ouder gemeentelid, ‘zouden ze het nog een keer herhalen denkt u?’ ‘Dat weet ik niet’, zegt een ander, ‘maar je kunt toch via ‘Uitzending gemist’ kijken?’ ‘Ik weet niet hoe dat werkt’, zegt de oudere. ‘Dan zouden ze van de diakonie dat nog eens moeten uitleggen’.
De toevallige bezoeker die de kerk verlaat en nog even naar het centrum loopt, ziet voor de ingang in de verte de Groote Kerk. ‘Had de dienst daar niet moeten plaatsvinden?’ ‘Dat zou wat minder voor de hand liggend zijn’, zegt een bereidwillige Maassluizenaar, ‘de Gereformeerde Bond in de Groote Kerk doet wel voorzichtig mee met de oecumene, maar heeft nog niet zo’n lange betrokkenheid; de Immanuëlkerk is daar representatief voor’. Dichtbij de kerk staat een zwart standbeeld met een niet te groot afgebeelde man. Abraham Kuijper. Staatsman, emancipator en kerkleider. Het is ook de volgorde die op de sokkel staat.
In het verlengde is de Christelijk-Gereformeerde Kerk zichtbaar en de Groote Kerk. Bij beide kerken is een plakkaat opgehangen van de Week van Gebed. Bij de Groote Kerk zijn ze nog druk bezig. Ds. Jan van Belzen uit Delft gaat er voor. Door de muren heen klinkt stevige orgelmuziek, gevolgd door gemeentezang. ‘Abba, Vader, U alleen, U behoor ik toe’.
Foto’s:
1. Camera’s op tenminste zeven posities in een mooi gevulde kerk
2. De regiekamer
3. Ds. Gerrit van Dijk (links) en Dorina Nauta – de Groot (coördinator vanuit MissieNederland)
4. Het kinderkoor
5. Voor het scherpe oog: het zoutstaafje onder de liturgie
6. Twee leden van het Leger des Heils