Met spatten water op de wang kwam Jan Wessels zaterdag de kerk binnen. Toch regende het niet. Hij was één van de dragers die een blok ijs van de ene kerk naar de andere hadden getild. Als betrof het de tabernakel en was het volk Israël nog steeds op reis door de woestijn. Zo zag het er stoer uit, met voorop twee draaggroepen en daarachter een lange stoet van ongeveer tweehonderd mensen die volgden. Op de ene baar de ark van Noach in verkleinde replica, op de andere een blok ijs. De ark hield zich goed. Maar het laat zich raden, het ijs werd gaandeweg de tocht door de Domstad steeds kleiner. Beide kleinoden stonden symbool voor de boodschap dat de regeringen in december bindende afspraken moeten maken tijdens de klimaattop in Parijs.
Reinier van den Berg had in de Domkerk met passie duidelijk gemaakt hoe hoog het water inmiddels is gestegen en bij menigeen is het tot aan de lippen gekomen. Sinds 1979 is inmiddels al tweederde van de Noordpool weggesmolten. Zo’n 95 procent van de gletsjers legt het loodje. Het zeewater stijg in één mensenleven met bijna een halve meter. Of Nederland het droog zal houden is nog maar de vraag. Wel is duidelijk dat tenminste vier miljoen mensen uit de Nijldelta als klimaatvluchteling het heil elders zal moeten zoeken. ‘Wat we nu meemaken met de stroom vluchtelingen is nog maar het allereerste begin’, profeteerde de weerman.
Reinier van den Berg noemde vijf mogelijkheden om de ramp die zich aan het voltrekken is niet groter te laten worden. Hij riep op bij grote reizen de ecologische voetafdruk te compenseren met concrete herbeplantingen van groen. Verder moet het mogelijk zijn minder fossiele brandstoffen te verbruiken, meer alternatieve energiebronnen aan te spreken, meer producten in kringloop te gebruiken en vanuit ecojustice recht te doen aan internationale verhoudingen.
Reinier van den Berg uitte grote zorg bij de snelheid waarmee de veranderingen zich voltrekken. De vijftien warmste jaren die ooit zijn gemeten zijn van na 1998. Het afgelopen maar was warmer dan ooit. En dat record zal helaas opnieuw sneuvelen, zei Reinier van den Berg.
In diverse kerken kwamen kerkleiders uit verschillende tradities aan het woord. Karin van den Broeke verbond de duurzaamheid met de gerechtigheid, twee thema’s die in haar jeugd nog wel eens tegenover elkaar werden uitgespeeld, maar nu volop in één adem werden genoemd. Gerard de Korte sprak in de Catharinakerk over de pauselijke encycliek Laudato si. Hij haalde de integrale ecologie naar voren. En Joris Vercammen legde in de Gertrudiskerk een verbinding tussen liturgie en klimaat. Een eucharistische levenshouding, zo zei hij, heeft er weet van dat het leven een geschenk is. Leven in eucharistie staat daarmee tegenover consumptisme.
In een panelgesprek in de Jacobikerk kwamen de maatschappelijke organisaties aan het woord. Of de overheid misschien te veel aan de leiband liep van het bedrijfsleven, wilde gespreksleider Christiaan Hogenhuis van Oikos weten. Faiza Oulahsen van Greenpeace herkende zich wel in de stelling. Overheid en bedrijfsleven zien fossiele brandstoffen nog steeds als de basis van de economie, poneerde zij. Dennis van Berkel van Urgenda was voorzichtiger. We vinden het allemaal moeilijk anders te denken, zei hij, we hebben een psychologisch mechanisme in onszelf om dat soort zaken te ontkennen. Het is te groot voor ons om te bevatten, reageerde ook Martine Vonk die op het Saxion met studenten werkt. Zowel vanuit KerkinActie als vanuit Cordaid werden er allerlei voorbeelden van hulp genoemd die duidelijk maakten dat een mentale verandering mede draagvlak kan krijgen door in kleine projecten te beginnen.
Een liturgische viering rondde de tocht langs vijf kerken af. Daarin was onder meer een belofte opgenomen om Gods schepping te beschermen en te helen. Een fragment daaruit:
Wij zijn hier bijeen om ons verbond met God en met elkaar te vernieuwen in Jezus Christus, onze Heer. Wij zijn gekomen om een bijdrage te leveren aan de bescherming van Gods schepping.
Wij zijn gekomen als volgelingen van Jezus, om onze verbondenheid met elkaar uit te spreken en de belofte uit te spreken en de belofte ons uit te spreken ons in te zetten tegen onrecht en armoede.
Foto’s:
1. Ontvangst bij de Domkerk met muziek bij ijs
2. Het ijs werd als een zichtbaar symbool op een draagbaar meegenomen.
3. Ook de ark ging als symbool mee op de schouders
4. Een anecdotische speech met een ernstige ondertoon voor de Pieterkerk
5. Vier kerkofficials op een rij: (v.l.n.r.) Kees Nieuwerth, Joris Vercammen, Gerard de Korte en Karin van den Broeke
6. Reinier van den Berg in de Domkerk
7. Eén van de resultaten van het symbolisch schikken van Charlotte Kwak, deze opstelling stond in de Jacobikerk, waarin de bezoeker werd uitgenodigd om zelf op stap te gaan als pelgrim voor duurzaamheid.