De Raad van Kerken en MissieNederland spannen zich dit jaar extra in om leerlingen in het basisonderwijs te betrekken bij het thema gebed. Het is de bedoeling dat de week van gebed 2016 niet alleen plaatsvindt in kerken en bij mensen thuis, maar ook op school. Om te kijken hoe reëel die vraag is, keken we in een spiksplinternieuw boek voor het basisonderwijs, waarin het vak ‘geestelijke stromingen’ toegankelijk wordt gemaakt.
Eerst iets over dat boek, want daar zit een verhaaltje achter. Het is geschreven door twee mensen Marleen Boon-Jansen en Jos van Remundt. En met Jos van Remundt onderhoudt de Raad van Kerken een bijzondere relatie. Hij geeft bij de openbare pabo van Saxion Deventer het vak levensbeschouwing. Ieder jaar komt hij met een groep toekomstige leraren naar Amersfoort en dan wordt er onder leiding van Jos van Remundt en Jaap van der Linden (ambassadeur bij de Raad) een tocht gemaakt langs diverse kerken, een moskee, een synagoge en de Raad van Kerken. Doel van de pelgrimage is de gevoeligheid ontwikkelen voor de mogelijkheden van levensbeschouwing bij docenten en via hen bij de kinderen op de basisschool.
De samenwerking bestaat al enkele jaren en ieder jaar overhandigt Jos als een soort bedankje een boek aan de Raad van Kerken. Dit jaar overhandigde hij het boek ‘Geestelijke stromingen geven’, een boek wat hij al enkele jaren achtereen had aangekondigd en wat nu daadwerkelijk via uitgever Van Gorcum op de markt is gebracht. De jonge docenten hebben voorin iets vriendelijks geschreven voor Jaap van der Linden die de tocht begeleidt. In het boek krijgen docenten van het basisonderwijs een professionele handreiking om kinderen van groep 1 tot groep 8 te helpen bij het doceren van het vak levensbeschouwing. Het is bij uitstek geschikt voor algemene scholen.
Jos van Remundt schrijft in een inleiding: ‘Door gebruik te maken van dit boek, kun je als leerkracht jouw leerlingen kennis laten maken met verhalen, symbolen en rituelen van uiteenlopende geestelijke stromingen, door de ogen van een ander. Door de wat fragmentarische benadering’, vervolgt hij, ‘van de geestelijke stromingen aan de hand van zes levensvragen, zijn de dwarsverbindingen tussen de verschillende stromingen beter te tonen en te laten beleven’. Zo zal het zijn. Als buitenstaander verbaas je je vooral over de brede oriëntatie van de auteur en zijn vermogen om informatie en didactiek met elkaar te verbinden. Ook handig voor mensen die in kerken levensbeschouwing doceren.
De Raad van Kerken is dit jaar – we begonnen er mee – extra bezig met de mogelijkheden om het gebed te introduceren op basisscholen. En dus bladerden we nieuwsgierig in deze moderne, algemene inleiding op levensbeschouwing voor het basisonderwijs. Zou Jos van Remundt daar ook aan gedacht hebben? En jawel. Hoe hadden we er aan kunnen twijfelen.
In het regelmatige contact merken we al dat er ook bij studenten van een algemene opleiding geen schroom is als je bij een bureau van de Raad van Kerken een lunch aanbiedt en voordat men zich tegoed mag doen aan de spijs eerst – in lijn met de gewoonten van het huis – hardop een gebed uitspreekt. En Jos van Remundt legt in zijn boek uit hoe je dat op alle soorten van basisscholen kunt doen. We nemen zijn instructie hieronder over.
Gebed
Mensen die geloven in een God ‘praten’ ook met hun God. Dit noemen ze bidden. De Bijbel noemt geen specifieke plaats, vorm of houding waarin dit moet gebeuren. De joden bidden vaak staande, met de handen omhoog. Christenen bidden vaak met gevouwen handen en de ogen gesloten. Moslims bidden achtereenvolgens in verschillende houdingen: staand, zittend, geknield. Bidden kan zowel hardop als in jezelf.
Er zijn vier soorten gebeden:
* bidden voor anderen
* bidden om te bedanken
* bidden omdat men kwaad is
* bidden om gewoon iets te vertellen
Bidden ervaren
Bouw: Alle bouwen (Jos van Remundt gebruikt deze term als je het thema kan behandelen in groep 1 t/m 8).
Doel: De leerlingen
* kennen verschillende vormen en soorten gebeden en hebben ze samen beleefd.
* hebben hun eigen gebed geschreven.
Stap 1: Voorbewerken
Praktijkvoorbeeld: De leerkracht gaat voor in gebed. ‘Dit is een vorm van bidden’.
Stap 2: Semantiseren
Praktijkvoorbeeld:
Uitleggen: ‘Bidden kan op veel manieren’.
Uitbeelden: De leerkracht toont verschillende foto’s van biddende mensen: een christen, een jood, een moslim, een hindoe, een boeddhist. De leerkracht legt uit hoe en waar die verschillende gelovigen hun gebed uitvoeren.
Uitbreiden: De leerkracht legt uit welke soort gebeden er zijn: bidden voor anderen, om te bedanken, dat men kwaad is, om iets te vertellen.
Stap 3: Consolideren
Praktijkvoorbeeld:
Leerlingen van verschillende geestelijke stromingen mogen hun eigen manier van bidden voordoen in de klas. Dit kan natuurlijk alleen als deze leerlingen zich hier veilig bij voelen. Vraag aan de leerlingen niet ‘hoe gaat dat bij jullie’, maar ‘hoe gaat dat bij jou’. Een leerling kan antwoord geven op een eigen situatie, dit geldt zeker niet voor een hele stroming!
Stap 4: Controleren
Praktijkvoorbeeld:
De leerlingen mogen hun eigen gebed schrijven.
Als gezegd: Het boek ‘Geestelijke stromingen geven’ van Jos van Remundt en Marleen Boon-Jansen is uitgegeven door Koninklijke Van Gorcum en men kan het bemachtigen via de boekhandel. Het telt 228 pagina’s en is – te doen gebruikelijk voor educatieve boeken – in fullcolour uitgevoerd.
Illustraties: Overgenomen uit de bundel van Jos van Remundt en Marleen Boon-Jansen, de illustraties zijn van Charlotte Bruijn.