Dirk Gudde, 48 jaar, pastoraal werker in het bisdom Rotterdam, voormalig wethouder ruimtelijke ordening in Zeist, voorheen onder meer beleidsmedewerker van de Rooms-Katholieke bisschoppenconferentie, is de nieuwe voorzitter van de Raad van Kerken in Nederland. Radio-Kik in Amersfoort maakte nader kennis met hem.
Waar begint uw liefde voor de kerk?
Ik kom oorspronkelijk uit Haarlem. Daar waren we ook betrokken bij de kerk. We woonden in een flat. We keken uit op een bouwplaats waar een nieuwe kerk werd gebouwd. Ik heb als kleuter de kerk gebouwd zien worden. We gingen er later elke week naar toe. Ik werd actief als misdienaar, als lector, en in de parochievergadering. Zo was ik van jongs af aan vertrouwd met de kerk.
Bent u altijd kerkelijk betrokken geweest, of zijn er ook andere perioden waarin het contact losser was?
Ik denk dat ieder ook wel van die minder betrokken periodes heeft. Ik heb dat ook wel gekend. Zeker toen ik in de puberteit zat. Dan hadden we ’s ochtends op school een eucharistieviering. En dan merkte ik dat ik de enige jongere was die daar kwam. Dat was wel eens moeilijk. Toen ik 17 jaar was ben ik mee geweest naar een Europese ontmoeting van jongeren, georganiseerd door de Taizé-gemeenschap. Daar waren 40.000 leeftijdgenoten van me. Dat heeft me goed gedaan. Ik besefte, dat het zo gek nog niet was om bij een kerk te horen. Ik was erbij in Keulen. En later in Barcelona. Die bezoeken hebben me geholpen.
Wanneer kreeg u voor eerst met oecumene te maken?
Er was bij ons in Haarlem samenwerking van de rooms-katholieke parochie met de protestantse gemeenten. We hadden samen een jongerengespreksgroep. Daar ging ik naar toe en dan hadden we het ook regelmatig over de verschillend tussen de kerken en hoe we elkaar beter zouden kunnen begrijpen.
Ook toen ik theologie studeerde speelde oecumene als vak, en in de praktijk van het samen vieren, een grote rol.
De Rooms-Katholieke is al tientallen jaren heel actief in het zoeken van de oecumenische dialoog met andere kerken. Ik voel me vanuit mijn eigen kerk gesteund om verschillende kerken meer samen te brengen.
Hoe bidt u en waarvoor bidt u?
Bidden heeft veel verschillende vormen. Er is eigenlijk niet één vaste vorm. Het gebed wil eigenlijk zeggen dat je de nabijheid van God voelt. Dat kan in de stilte. Dat kan door goed te luisteren. Dat kan door zelf iets te stamelen. Ik voel me thuis bij oude teksten, maar soms ook bij nieuwe. En ik vind het ook prettig om gewoon een tijdje stil te zitten in de kerk.. Ik zit vaak in de trein, vooral op tijden dat het niet druk is. Daar heb ik ook momenten van gebed en meditatie. Ook uit het raam kijken kan heel bezinnend zijn.
Ik bid ook best vaak voor de kerk. De kerk heeft het nodig. Ik bid in het bijzonder dat de kerk open mag zijn voor mensen die het niet zo precies weten. Ik denk dat de kerk daarin nog wel iets kan leren. Gastvrijheid kan laten zien. Dat is iets waar ik voor bid. En ik bid voor de eenheid. Kerken zijn geneigd eerst naar de eigen problemen te kijken, maar er moet ook openheid blijven voor contacten met andere kerken.
Wat betekent de eucharistie voor u? En wat emotioneert u in een viering?
Een eucharistieviering is bijzonder. We zijn dan bezig met het delen van brood en wijn. We herkennen Jezus daarin. Je komt in eucharistie heel dichtbij Jezus. Ik word geëmotioneerd als ik emotie bij anderen zie. En ik raak geëmotioneerd als ik merk dat de verhalen opnieuw gebeuren; het verhaal van Pasen, dat Jezus is opgestaan; en het verhaal van Pinksteren, de Geest die werkt. Als mensen die het niet meer zien zitten, weer kracht krijgen. Als bijvoorbeeld een kind op school na jaren niet vooruit te zijn gegaan weer opleeft en stappen vooruit maakt. Of als iemand weer moed krijgt en levenslust na een periode van rouw. Dat is Pasen en Pinksteren in deze tijd’.
De kerken hebben in Lima de verschillende aspecten van de eucharistie op een rijtje gezet. Mij spreekt bijvoorbeeld de betekenis aan van de eucharistie als maaltijd van het koninkrijk. Jezus liet het koninkrijk zien, bracht het zelfs. Hij gaf zichzelf aan de mensen. We vieren dus in de eucharistie dat God bij ons is gekomen en tegelijk drukken we ons verlangen uit naar Hem. Het Koninkrijk is aangebroken, en het moet nog waargemaakt worden.
Ds. Karin van den Broeke heeft onlangs bij de opening van het academisch jaar van de PTHU gezegd, dat de oecumene het tij mee heeft. Zou u in het verlengde van haar opmerking durven spreken over een oecumenische lente?
Ja, ik vind ‘lente’ wel een mooi woord om de ontwikkelingen in de oecumene te typeren. De lente wijst op iets wat zich langzaam ontvouwt. Ik zie dat ook wel gebeuren. De kerken waren stevige instituties, maar in deze tijd móeten de kerken wel opener worden naar elkaar en naar de samenleving.
In hoeverre zijn de kerken bij actuele zaken betrokken, zoals bijvoorbeeld de opvang van vluchtelingen?
Het kan niet anders of je bent daar bij betrokken. De kranten staan er bol van. Kerkmensen leven daarin mee. Ik denk dat we vanuit de kerken met onze netwerken goed overleggen hoe we het beste iets kunnen betekenen voor mensen die op de vlucht zijn.
Een ander thema is dat van vrede. Hoe actueel is vrede voor Nederland?
Helaas is de vrede allerminst vanzelfsprekend. Er is oorlogsgeweld. En er is ook niet-vrede op een andere manier. Met onderdrukking en discriminatie. Vrede is meer dan geen oorlog. Het gaat bij vrede om harmonie.
Een van de belangrijkste taken voor de kerken is op dit moment het zoeken van het gesprek met mensen van een andere religie. In Nederland gaat het dan om het gesprek met de islam. We moeten moslims niet als tegenstanders zien. Maar het contact met hen blijven opzoeken.
Nieuw-wij heeft gesuggereerd dat we in Nederland de theologie nieuw zouden moeten uitvinden. Bent u het daarmee eens?
Je moet inderdaad zeggen, dat de traditie je kan opsluiten en star kan zijn. Maar het heeft volgens mij weinig zin de theologie nieuw uit te vinden. Taizé dacht iets nieuws te bedenken en sommigen vinden ook die vormen inmiddels weer traditioneel. Men gebruikt toch weer ikonen. Je grijpt altijd weer terug op traditie. Tegelijk is het wel een grote uitdaging om in deze tijd met nieuwe woorden en gebruiken te komen.
Je ziet dat gebeuren in The Passion: Kerken zoeken er naar een andere vorm om de boodschap over te brengen. En toch gaat het over hetzelfde evangelie van Jezus Christus. Die boodschap brengen in deze tijd, en op verschillende plaatsen: daar gaat het om. Het zou prachtig zijn als we dat als kerken samen doen’.
Er is ook een korte trailer gemaakt op YouTube met Dirk Gudde, waar u hem kunt zien. Klik https://www.youtube.com/watch?v=Yb6d9Vi0-nc.
Wilt u het vraaggesprek in zijn geheel horen, dat radio KIK (Kerk in Keistad) met hem voerde: klik hieronder.