Ds. Karin van den Broeke is op dit moment in Japan bij de herdenkingen in Hiroshima en Nagasaki. Ze geeft haar indrukken weer in onderstaande bijdrage.
Kraanvogels heten ons welkom
Als we in Hiroshima uit de trein stappen, worden we welkom geheten met bordjes waarop origami-kraanvogels te vinden zijn. Ze bepalen ons ogenblikkelijk bij het meisje Sadako Sasaki, dat twee jaar oud was toen de bom op Hiroshima viel. Zij en haar familie waren ver genoeg weg om te blijven leven, al werd hun huis volledig opgeblazen. Dankbaar en blij waren ze dat ze overleefden. Negen jaar later werd Sadako ziek. Ze bleek leukemie te hebben en kreeg te horen dat ze nog drie maanden, tot maximaal een jaar, te leven zou hebben. In de dagen dat ze zich realiseert dat ze niet lang meer te leven zal hebben, herinnert ze zich hoe haar moeder ooit vertelde over papieren kraanvogels. ‘Als je er 1000 vouwt, zal je wens vervuld worden.’ Sadako had vanaf dat moment een missie. Ze vouwde er meer dan 1000. Zelf zou ze niet meer beter worden, maar ze wenste een wereld in vrede waarin nooit meer kernwapens gebruikt zouden worden. Na haar dood begonnen haar vriendjes en vriendinnetjes van school haar wens verder te dragen, door meer en meer kraanvogels te vouwen. Nu heeft Hiroshima een kindermonument, waarop een meisje staat dat kraanvogels de wereld instuurt. En rond de herdenking van 70 jaar Hiroshima zien we volop kinderen, volwassenen en ouderen rondlopen die gevouwen kraanvogels als teken van hoop met zich meedragen.
Voor de Wereldraad van Kerken maak ik deel uit van een delegatie die de herdenkingen van de bombardementen in Hiroshima en in Nagasaki bijwoont. Eén van de laatste kansen om nog overlevenden te spreken. Hibakusha heten zij in Japan. Mensen die niet direct door één van de bommen getroffen werden, maar wel met de straling te maken kregen en daar de diep ingrijpende gevolgen van merkten. Het wordt een bezoek dat meer is dan zomaar een interessante historische trip. Alle vragen over vrede en veiligheid hangen er direct mee samen. De Wereldraad van Kerken kiest ervoor om met een delegatie aanwezig te zijn bij de herdenking van de bombardementen, omdat zij ook zelf graag praktisch vormgeeft aan de pilgrimage of justice and peace waar ze kerken wereldwijd toe oproept. Dit bezoek aan Japan past in dat kader. Als we in Nederland, uitgenodigd door de Raad van Kerken en Pax, op 20 september een Walk of Peace door Den Haag maken, zal dat voor mij een logisch vervolg op dit bezoek zijn.
Op 15 augustus is het 70 jaar geleden dat er definitief een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog doordat de Amerikanen Little Boy op Hiroshima en Fat Man op Nagasaki wierpen. Deze bombardementen maakten een eind aan een verschrikkelijke oorlog. Tegelijkertijd werd pas langzamerhand het effect van deze bommen duidelijk. De hibakusha (overlevenden) getuigen er tot op de dag van vandaag van. Mensen die zich op voldoende afstand van de bommen bevonden om te overleven, maar die wel in aanraking kwamen met straling, raakten afgrijselijk verwond en misvormd. Jaren later nog ontwikkelden mensen die op nog grotere afstand leefden of kinderen van vrouwen die zwanger waren in de tijd van de bombardementen ernstige vormen van kanker of misvormingen. Velen van hen leidden een eenzaam bestaan, omdat op hun uiterlijk ook in de eigen samenleving met afschuw gereageerd werd. Het motiveert hen tot op de dag van vandaag om zich in te zetten voor een wereld waarin nooit mee kernwapens gebruikt zullen worden. ‘De grofheid van het middel wordt door geen enkel doel gerechtvaardigd’, stellen zij. Een oproep waar de Wereldraad van Kerken zich volledig voor in wil zetten.
Twee kaarsen nam ik mee vanuit Nederland. De oecumenekaarsen van de Raad van Kerken. Eén voor Hiroshima, één voor Nagasaki. Teken van verbondenheid. Ons christelijke symbool van hoop. Ik zal ze aanbieden in het vertrouwen dat uiteindelijk het laatste woord niet aan de dood is.
Karin van den Broeke
lid van het Centrale Comité van de Wereldraad van Kerken
preses van de Generale Synode van de Protestantse Kerk in Nederland