Van de circa 265 internationale kerken in Rotterdam maakt een substantieel deel gebruik van de Nederlandse taal. Dat blijkt uit een inventarisatie, die de SKIN-kerken in Rotterdam hebben gepubliceerd in een ‘Gids voor Christelijke Internationale Gemeenschappen in Rotterdam.
Wie de kerken optelt die alfabetisch staan genoemd, komt op 265; wat de registratie betreft meldden zich 153 kerkelijke gemeenschappen. Hoe men ook telt: wie het boek doorbladert, realiseert zich dat Rotterdam met recht een grote stad is waarin allochtonen de meerderheid van de bevolking vormen.
De gids geeft een overzicht van de gebruikte talen in de kerkdiensten. Daaruit blijkt dat 38 procent (101 gemeenten) de Nederlandse taal als voertaal hanteren. Daarna is het Engels het meest populair (19 procent) en ook het Papiamentu (15 gemeenten), het Spaans (13 gemeenten) en het Portugees (10 gemeenten) wordt regelmatig gebruikt.
Het is de tweede keer dat de SKIN-kerken uit de Maasstad met een gids komen waarin alle adressen en achtergronden zijn opgenomen van de internationale kerken, voorheen vaak migrantenkerken genoemd. Ds. Robert Calvert van de Schotse Kerk nam in 2007 als eerste het initiatief om een inventarisatie te maken. Nu, een decennium later, heeft de gids een update gekregen.
De eerste inventarisatie vormde een doorbraak, omdat in één oogopslag duidelijk was hoeveel kerken er wel niet zijn in Rotterdam. Vanaf dat moment is ook de naam veranderd. Men sprak niet meer over migrantenkerken, maar over internationale kerken. ‘Deze term vinden velen prettiger omdat zij inclusiever is’, aldus de gids. ‘De veranderde terminologie is tevens het gevolg van verdergaande integratie: veel kerken hebben leden met verschillende nationalisteiten die soms al decennia in Rotterdam wonen, en zij voelen zich dan ook primair Rotterdammer’, zegt Madelon Grant, directeur van SKIN-Rotterdam. Een overzicht maakt duidelijk dat er circa 55 kerken zijn waar er sprake is van 1 of 2 nationaliteiten; circa 53 kerken hebben 3 tot 5 nationaliteiten, circa 20 5 tot 10 nationaliteiten, en een stuk of acht kerken tellen meer dan 10 nationaliteiten, soms wel oplopend tot 40.
De meeste kerken zijn vrij bescheiden van omvang. Zo’n 33 kerken tellen tussen de 25 en 50 personen; 23 kerken tussen de 50 en 100 personen en circa 20 kerken tussen de 100 en 150. Incidenteel komt het voor dat er sprake is van meer dan 1000 personen, terwijl er ook altijd nog zo’n 15 kerken zijn waar minder dan 25 personen bij elkaar komen.
Meest populair zijn de Evangelie-gemeenten (40 procent), maar ook rooms-katholieken (29 procent), protestanten (25 procent) en orthodoxen (7 procent) zijn representatief aanwezig.
Ds. Robert Calvert maakte in 2007 al onderscheid tussen drie groepen: 1) cultureel-historische kerken, dat zijn traditionele, soms eeuwenoude kerken die sinds bepaalde tijd ook in Rotterdam een vestiging hebben, denk o.a. aan Orthodoxe, Katholieke of Anglicaanse kerken. 2) autochtone-ondernemende kerken, dat zijn kerken met autochtone leiding die wel een etnische en cultureel gemengde samenstelling hebben. 3) nieuw-missionaire kerken, vaak met een evangelisch of pinksterachtig karakter.
De gids telt 216 pagina’s en is als gewijzigde, tweede druk te verkrijgen bij SKIN-Rotterdam.
Figuur: De illustratie laat in vlakken zien hoe populair verschillende talen zijn. Het grootste vlak (donkerblauw) gebruikt Nederlands, dan volgt het Engels (bruin) en als derde is de rubriek ‘overig’ ingekleurd, een verzamelgroep van 36 talen. De volgorde in gebruikte talen is:
1) Nederlands 101 kerken
2) Engels 49 kerken
3) Papiamentu 15 kerken
4) Spaans 13 kerken
5) Frans 11 kerken
6) Portugees 10 kerken
7) Cingala 9 kerken
8) Indonesisch 7 kerken
9) Surinaams 5 kerken
10) Amhaars 4 kerken
11) Arabisch 4 kerken
12) Mandarijn 4 kerken
13) Tagalog 3 kerken
14) Bulgaars 2 kerken
15) Ge’ez 2 kerken
16) Hindi 2 kerken
17) Hongaars 2 kerken
18) Kantonees 2 kerken
19) Maleis 2 kerken
20) Tigrynia 2 kerken
En vervolgens zijn er 16 talen, die in één kerk worden gehanteerd, namelijk: Deens, Duits, Fins, Grieks, Kaapverdiaans, Kerkslavisch, Koerdisch, Kroatisch, Noors, Pools, Punjabi, Russisch, Servisch, Twi, Urdu, Zweeds.