We zullen moeten erkennen dat Nederland uit drie culturen bestaat en dat de islam er een onderdeel van is. Het gaat om een gevoel van eigenaarschap. En wij als moslims zullen verantwoordelijkheden op ons moeten nemen. We moeten van ons laten horen. Woorden van die strekking sprak imam Yassin Elforkani zondag 18 januari tijdens een interreligieuze ontmoeting in Noordwijk.
De bijeenkomst was georganiseerd door locale religieuze organisaties in het dorp Noordwijk. Het ging over ‘vrede’. Het landelijke Caïro-overleg participeerde, gelet op het belang elkaar te ontmoeten kort na de moorden in Parijs. De toon was eenduidig: We laten ons niet tegen elkaar uitspelen.
De mensen waren zeer betrokken. ‘Hoe ziet u de vrijheid van meningsuiting in relatie tot het respect voor godsdiensten’, wilde iemand weten. ‘Het gaat er om dat je steeds blijft discussiëren’, zei rabbijn Menno ten Brink, ‘het komt ons niet toe te oordelen. Dat is aan de rechters. We moeten goed opletten waar we de grenzen leggen’. ‘En er is nog iets’, vervolgde hij. ‘Ik heb een boek met de titel The day God laughed. Dat herinnert me er aan dat we ook de humor van dingen moeten blijven zien. Al is dat meer een humor van binnenuit, want niet alle humor van anderen is humor’. Imam Yassin beaamde het belang van humor. Tegelijk voelde hij de pointe van de vragensteller wel aan. ‘Ik ben ook wel eens verdrietig als ik zie hoeveel tekeningen er over de profeet worden gepubliceerd. Soms lukt het me echt niet om er nog om te lachen. Waar ligt dan de grens van de vrijheid van meningsuiting. We zullen het kompas samen moeten hervinden’.
De (joodse) voorzitter van de Raad van Kerken in Rotterdam reageerde ook. Hij herinnerde aan verschillende momenten uit het verleden waarin christenen het voor joden hadden opgenomen toen de vraag speelde naar een toneelstuk van Fasbinder in 1989 en naar een moment toen joden en christenen samen het opnamen voor moslims toen de film Fitna uitkwam. Hij noemde als kenmerk voor een democratie de zorgvuldigheid waarmee men als minderheid in de bres springt voor een ander.
Rabbijn Menno ten Brink hield een inleiding vanuit joodse optiek. Hij legde uit dat ‘sjaloom’ meer is dan vrede, het gaat om perfectie. Het staat tegenover ‘milkama’ (oorlog), wat ook verwijst naar het brood dat men kan eten. Sommige oorlogen moet men voeren uit lijfsbehoud. Maar dat is iets anders dan iemand die vindt dat hij alleen zelf de ultieme waarheid heeft. Dat leidt tot extremisme. Het gevaar bestaat dan dat mensen roepen ‘Moslims hebben het gedaan’. Een extremist heeft als handicap dat hij niet van het eigen leven houdt, en daarom ook niet van anderen kan houden.
Ds. Janneke Nijboer legde uit hoe voor haar het motto van leven bestaat uit het bouwen van bruggen. Ze voelde zich persoonlijk aangesproken toen de terroristen riepen: ‘Allah is groot’. Ze had zich geërgerd aan hen, omdat ze juist van christenen in Indonesië heeft geleerd dat ze de God van de Bijbel ook aanspreken als Allah. Dus de terroristen schreeuwden ook de naam van mijn God, legde Janneke Nijboer uit. Ze zei verder dat ze van de Joden heeft geleerd, hoezeer God een mysterie is. ‘Zelfs de man met wie ik getrouwd ben is een raadsel voor me. Het verschil is me heilig. ‘Het zijn juist de anderen die me inspireren’, aldus ds. Janneke Nijboer.
Imam Yassin citeerde enkele teksten uit de Koran, onder meer de plaats waar staat dat moslims met respect moeten omgaan met joden en christenen. En de tekst, dat je andere goden niet mag uitschelden, omdat je er dan de oorzaak van kunt zijn dat ook jouw god wordt uitgescholden. Yassin vertelde geschokt te zijn door het verschil tussen theorie en praktijk. Eén ding is voor hem duidelijk: We moeten niet wegkijken. ‘Interpretaties die barbaars zijn moeten we verwerpen’. Niemand kan ook pretenderen dat hij de absolute waarheid in pacht heeft. ‘U en ik, wij zijn de sleutel’. Nog eenmaal citeerde Yassin de koran: ‘Wij hebben u geschapen, zegt Allah, uit mensen, uit verschillende volkeren om elkaar te leren kennen’.
Voorafgaand aan de bijdragen vanuit de godsdiensten hield de burgemeester van Noordwijk een inleiding en de ambassadeur uit Marokko. Hanneke Gelderblom, Hassam Cherkaoumi en Klaas van der Kamp staken een kaars aan bij het begin van de samenkomst en lieten een vredeswens horen.
Foto’s:
1. Derwish dansen
2. Imam Yassin in het midden
3. Rabbijn Menno ten Brink rechts
4. Ds. Janneke Nijboer rechts
5. Jonge bezoekers
6. Een zaalimpressie