Yosé Höhne – Sparborth, lid van de Raad van Kerken namens de rooms-katholieke Basisbeweging, is enkele maanden in Irak. Ze vertelt hieronder over haar ervaringen met de oecumene en over de grenzen. Waarom het als rooms-katholieken soms makkelijker samenwerkt met moslims dan met protestanten. Een persoonlijke indruk.
Interreligie en oecumene in Irak
Tweede Kerstdag.
Terwijl ik zit te werken op mijn kamer, klinkt de preek van de imam uit ‘onze’ moskee luid, lang en driftig. Ik word er nieuwsgierig van: wat zou hij er zo intens in willen hameren bij zijn mensen? Bij het middageten blijft onze kok Sami staan en vertelt lachend het een en ander. Bisschop Mirkis vertelt het me. Sami kon ook de preek horen van de imam terwijl hij kookte. Hij vertelt glunderend, dat de imam sprak over zijn bezoek op eerste Kerstdag aan bisschop Mirkis, en dat die had gesproken over dat ze als christenen leven om te vergeven, verzoend te zijn. Vrede, dat is het Kerstfeest. God, die afdaalt naar de aarde opdat er vrede zal zijn. Wel, de imam hield zijn gelovigen driftig voor dat ze zouden moeten zijn als de christenen, vergeven, verzoenen. Dat is wat Irak nodig heeft. ‘Schrijf dat maar naar Nederland’, draagt Mirkis me op. Bij deze.
Oecumene en interreligie heeft hier in dit land van woestijn en olie en eeuwenlange doortrekkende karavanen, alle kanten op, voor handel of voor oorlog of beide, een grilliger gestalte dan in Nederland. In Nederland spelen we in ieder geval, dat het allemaal wel helder is. Kanalen en dijken bepalen voor ons de grens tussen waar je wel en niet kunt overleven. Helderheid, weten waar we aan toe zijn, daar houden we van. Dan kunnen we elkaar ook mogen.
Hier verloopt het grilliger. Wat grepen:
– Vanmorgen was er een sekte op bezoek. Kakai. Broeders, betekent dat. Ze beschouwen zich niet als moslims, ze haten de moslims. De moslims vervolgen hen want beschouwen hen als ketters. (Mirkis en ik besluiten samen, dat ze dus wel historisch gesproken een moslimachtergrond zullen hebben…). Deze Kakai kwam de groeten brengen van een broer van Mirkis, waarmee hij bevriend is. Kakai belijden een mengvorm van christendom, jodendom en islam. Een kleine minderheid, die nu door Da’ish zeer bedreigd wordt.
– Gister kwamen we te spreken op omgaan met Het Boek. Mirkis: ‘Wij katholieken zijn niet zo van het boek, wij hebben ook veel traditie die we van belang vinden. We zijn goed in het ruimte geven aan volksdevoties die oude wortels hebben, uit oudere of andere culturen stammen. Het leven in al zijn variaties krijgt ruimte bij ons. De moslims zijn anders, die houden strikt aan Het Boek. Ze zijn dogmatisch, veel meer dan wij. Dat kan soms onbarmhartig maken. De protestanten zijn ook van Het Boek, die lijken in veel opzichten op de moslims’.
– 22 december was er een retraitedag in huis, waarvoor alle pastors van Kirkuk waren uitgenodigd. ‘Niet de protestanten, alleen de aostolische kerken”. De protestanten kennen niet de rechte lijn van successie tenslotte.
– Op 23 december brachten de drie huisgenoten Bisschop Mirkis, Abouna Stephan en Abouna Qais een verzoeningsbezoek aan de pastor van de Presbyteriaanse kerk. Oude Presbyteriaanse kerk. Sinds de inval van de Amerikanen in 2003 en de vele Amerikaanse missionarissen met geld in hun kielzog, zijn er wel 23 nieuwe ‘presbyteriaanse’ kerken ontstaan in Irak. ‘Bij die protestanten kan iedereen een kerk beginnen’, aldus onze Kirkukse bisschop. Maar dat verzoe-ningsbezoek dus. Zijn voorganger, toen nog bisschop Sako, heeft vijf jaar geleden een keer alle kerkleiders uitgenodigd in zijn kathedraal. Iemand had voor alle kerken een kaars aangestoken, en Sako blies er een aantal uit, van enkele protestante kerken. ‘Die horen niet bij ons’, had hij gezegd. Er waren mensen weggelopen. Die belediging moest worden bijgelegd. Weer in de woorden van Mirkis: ‘Ik heb hem gezegd dat we samen broeders kunnen zijn. We kunnen ook samen vrienden zijn. Maar we kunnen niet samen pastor zijn, de theologie is te anders’.
– Ook hier: wat te veel op elkaar lijkt, verdraagt elkaar niet? Gemakkelijker je theologie delen met een imam dan met een presbyter? De imam behoeft geen ‘apostoliciteit’ . De presbyter mist de ‘apostoliciteit’. Bij mijn weten hebben noch Jezus noch de apostelen priesters gewijd. Maar de eenheid zal nog lang blijven struikelen over de apostoliciteit. Misschien ooit, als Gods Dochter op aarde verschijnt?
Foto’s:
Mirkis bekleed met apostolische successie, gaat de kerk binnen voor de kerstnachtdienst.
De kok Sami met schort in de keuken kan de preek uit de moskee volgen.