Sinds er enige jaren geleden consternatie was over de deelname van prinses Juliana aan de eucharistie doet het koninklijk huis niet meer mee met de feitelijke viering van het sacrament in diensten met een oecumenisch karakter. Prinses Beatrix bleef dan ook zitten tijdens de eucharistie zaterdag bij het 125-jarig jubileum van de Unie van Utrecht. Ook orthodoxen en rooms-katholieken zijn terughoudend als het gaat om open eucharistie. Bij andere kerken ligt dat soepeler; diverse kerkelijke leiders van protestanten en anglicanen reageerden bij voorbeeld wel op de hartelijke uitnodiging om te participeren.
De prinses toonde zich overigens volop betrokken bij andere onderdelen van de liturgie. Toen er bijvoorbeeld vijf kinderen uit diverse landen binnenkwamen om de voorbeden te verzorgen, knikte zij hen vriendelijk en bemoedigend toe. De liturgie was hoog-liturgisch en stijlvol op een manier die je van oud-katholieken mag verwachten. De geloofsbelijdenis – het Niceum – werd in het Latijn gezongen. Er waren vele responsies. De dienst had toch al een internationaal karakter door de aanwezigheid van talloze buitenlandse gasten; één van hen, mgr. dr. Harald Rein, bisschop van de oud-katholieke kerk in Zwitserland, mocht de meditatie verzorgen. Hij noemde de oud-katholieken ‘een pionierskerk in de oecumene’. Hij wees op de toename van contacten binnen de Unie van Utrecht met onder andere autonome katholieke kerken, zoals de Kerk van de Mariavieten in Polen, de kerk van Zweden, de Mar Thoma-Kerk in India en de onafhankelijke kerk van de Filipijnen.
Rein formuleerde ook een wens voor groei in de bestaande full-communionschap met de Anglicanen. ‘In verband met de bestaande kerkelijke gemeenschap met de Anglicaanse Kerk en de migratie op het vaste land van Europa, kan men zich afvragen, of de bestaande kerkelijke gemeenschap alleen maar kerkpolitieke lippendienst is, of dat hieraan ook kerk-structurele gevolgen verbonden moeten worden’.
Bij het gedragen decorum hoorden drie processies die zich voltrokken in de volledig gevulde Domkerk. Alle participanten hadden daarvoor hun liturgische kleren aangetrokken en dat varieerde van paarse tinten in de kleding van mgr. Hans van den Hende tot de zwarte toga bij protestanten, het wit van veel oud-katholieken en het uniform van majoor Jeanne van Hal
De Oud-Katholieke Kerk had ’s ochtends voorafgaand aan de eucharistie in de Domkerk een symposium georganiseerd. Dr. Matthijs Ploeger ging in op de oorsprong van de Oud-Katholieke Kerk. Hij maakte duidelijk dat er bij de ondertekening door de bisschoppen sprake was van diverse stromingen die bij elkaar kwamen. Sommige kerken, zoals die van Nederland, worden geleid door de bisschop. Anderen hebben bijvoorbeeld meer verantwoordelijkheden bij een synode neergelegd. Wat de Oud-Katholieken evenwel verenigt is gevoeligheid voor liturgie en het benoemen van persoonlijke verantwoordelijkheid van de gelovigen.
Met diverse videofilmpjes reageerden prominenten van over de hele wereld. Justin Welby, aartsbisschop van Canterbury, noemde de oecumene als het rijden op een fiets. Als je te weinig vaart maakt, val je om. Dr. Guy Liagre, algemeen secretaris van de CEC, ging in op de katholiciteit van de kerken en maakte een vergelijking met de liefde voor zijn vrouw. ‘Mijn liefde voor mijn vrouw is volledig, maar daarmee kan je niet zeggen dat alle liefde opgaat aan mijn vrouw, er is ook liefde voor anderen’; op een soortgelijke manier is er ook katholiciteit buiten bepaalde kerken te vinden, betoogde hij. Op een vraag van ds. Karin van den Broeke van de PKN of er naast apostoliciteit ook niet gekeken moet worden naar zaken als Schrift en liturgie, antwoordde bisschop dr. Hans van den Hende dat er inderdaad sprake is van én …. én.
Diverse sprekers waardeerden de brugfunctie die de Oud-Katholieken regelmatig plegen te vervullen. De rooms-katholieke Koch sprak van verbinding tussen bisschop enerzijds en synodaliteit anderzijds. De patriarch van Constantinopel waardeerde de brug tussen West en Oost. En Gibaut van Faith and Order sprak van van verbinding tussen conservatief en liberaal. Hielke Wolters van de Wereldraad noemde de Oud-Katholieke Kerk een kerk die ‘veel meer bijdraagt aan de oecumene dan de omvang doet vermoeden’. Mgr. Joris Vercammen sloot het ochtenddeel of met een korte toespraak. Hij typeerde zijn kerk als open voor moderniteit en uitnodigend.
Foto’s:
1. Buitenlandse orthodoxe gasten op weg naar de Domkerk
2. Links bisschop Harald Rein (Zwitserland), rechts bisschop Andrej (Servië)
3. Dr. Guy Liagre voor de deelnemers aan het symposium
4. Majoor Jeanne van Hal (Leger des Heils) en Yosé Höhne-Sparborth (Basisbeweging)
5. Bisschop Hans van den Hende (links, RKK Rotterdam) gaat even naar buiten voor een entre-nous