Tini Brugge bezocht het Missiehuis in Steyl en vertelt over de inspiratie die ze daar heeft opgedaan om groen een plek te geven bij kerk en klooster.
Het Missiehuis in Steyl (het klooster St. Michaël van de congregatie voor het Goddelijk Woord) zet zich in voor de ontwikkeling van gerechtigheid, vrede en behoud van de schepping, het stimuleren van respect tussen volkeren, culturen en religies, de bevrijding van armoede en onmenselijke structuren.
Het klooster St. Michaël is thans het zogenaamde moederhuis van de missionarissen van Steyl. Deze congregatie werd in 1875 gesticht door de Duitse priester Arnold Janssen en kreeg de naam : gezelschap voor het Goddelijk Woord (SVD- Societas Verbi Divini).
Vandaag de daag zijn meer dan 10.000 vrouwen en mannen in meer dan 70 landen actief om – in woord en daad- die universele liefde van God te delen en zichtbaar te maken.
In Steyl zijn gasten van harte welkom om zomaar te logeren of deel te nemen aan een van de programma’s- op de maat van de seizoenen- om voor jezelf die Goddelijke liefde als bron van leven te ervaren of op het spoor te komen (zie www.steyl.eu.)
Duitse inspiratie
De gasprijs was vroeger laag. Rond 1980 werd de econoom van de congregatie zich bewust van de eigen verantwoordelijkheid om de energiekosten te drukken, mede aangestoken door de groene beweging in Duitsland en de technische mogelijkheden die daar reeds ontwikkeld waren. De congregatie heeft veel contacten in Duitsland. Om politieke redenen is het Moederhuis in Nederland gesticht en uitgebouwd. Het ligt op een steenworp afstand van Duitsland.
De econoom van de congregatie in het Missiehuis, inspireert broeder K.H. Lotz, die het hoofd van de eigen technische dienst is, op zoek te gaan naar meer duurzame oplossingen. Hij vertelt mij over de ommekeer en de vernieuwing in denken en doen. Inmiddels is Richard Heijnen, sinds 20 jaar in dienst van de congregatie bij de technische dienst. Hij vertelt over de nieuwste aanpassingen en de plannen voor de toekomst.
Zijn eigen inspiratie is de zorg voor die toekomst: een leven op een mooie, gezonde aarde voor zijn kinderen en kleinkinderen.
De inspiratie voor de zorg voor de schepping van deze congregatie is ook gekoppeld aan hun zorg voor de armen elders op deze wereld. Het terugdringen van energiekosten hier, is een vorm van meeleven met de schaarste elders op de wereld.
Dat bleek ook uit het initiatief om het kerstdiner in 2013 voor alle bewoners en medewerkers van he klooster te versoberen en het uitgespaarde geld over te maken aan de missiepost van hen in een gebied dat getroffen was door een aardbeving. Op deze wijze kon het rechtstreeks gebruikt worden om de eerste nood te lenigen.
Warmtepomp en houtkachel
Dit idee uit Duitsland bracht een grote besparing met zich mee: het water van de verwarmingsketels wordt niet meer op minimaal 90 graden gebracht, maar op 40-60 graden. De warmtepomp zelf werkt op elektriciteit. Een voorstel tot het plaatsen van zonnepanelen op de daken aan de Maas-zijde is afgewezen vanwege het monumentale karakter van de gebouwen, het onderhoud (vrijhouden van blad en stof) en de esthetische aspecten.
Het warmwater wordt voorverwarmd tot ca. 50-60 graden door een houtkachel. Deze wordt gestookt met eigen hout uit het bos en het park.
Vloerverwarming en radiotoren
Gekozen is om niet alleen vloerverwarming aan te brengen, maar de radiotoren te handhaven, zodat gasten en bewoners de warmte zelf kunnen reguleren. In de nacht blijft de vloerverwarming aan.
Isolatie
Alle verbouwde kamers van de noordvleugel zijn met een 10cm dikke binnenwand met in het hart steenwol, geïsoleerd. Daardoor veranderde er aan de buitenzijde niets, omdat dit gebouw een monumentale bescherming heeft.
Alle ramen kregen tevens extra dubbelglas aan de binnenzijde.
Water
Om het waterverbruik te verminderen is in alle kranen een waterbesparende percolator aangebracht. Douchekoppen zijn tevens vervangen door waterbesparende koppen.
Verlichting
In de kapel zijn de 20 lampen met 150 Watt vervangen door spaarlampen met warm licht van 27 Watt. In de toekomst zullen zij vervangen worden door LED-lampen van 9 Watt. LED-verlichting is wel reeds aangebracht in vernieuwde noodarmaturen die tevens voor nachtlicht zorgen.
Auto’s
Pastores hebben voor hun werk buiten het klooster een auto. Daarnaast bestaan er zogenaamde deel-auto’s die je kunt gebruiken als je die nodig hebt.
Groen: bijen, bloemen en groenten
De kloostertuinen van het Missiehuis zijn cultureel erfgoed. Eén van de broeders is imker en verzorgt een bijenstal. In de buurt daarvan staan fruitbomen. De honing komt op de kloostertafel.
Broeder Herman, het hoofd van de tuinen, zaait jaarlijks een groot perceel wilde bloemen in. Daarnaast zijn er aanvullend percelen met plukbloemen zoals dahlia’s en ‘edelweiss’ – een Euphorbia soort).
Bij de vleugel van de gasten is aan de Maas-zijde een labyrint aangelegd met buxusstruikjes. Ook de grotten in de tuinen bieden mogelijkheden tot verdieping en inkeer.
Een ander perceel staat ter beschikking van het personeel. De tuinbroeders Herman en Alfons maken het elk jaar weer gered voor het gebruik als moestuin.
In één van de oude kassen met druiven, is pater Georg Pierik begonnen op kleine schaal groenten te kweken, ook in de kweekbakken daarom heen. Een klein deel gaat naar de eigen kloosterkeuken, het merendeel naar medewerkers en gasten.
Jochumhof
Eén van de paters, pater Jochum, die vroeger biologieles gaf aan de jongens die op school (internaat) zaten, nam het initiatief tot de aanleg van een speciale plantentuin met vele inheemse soorten, passend in dat gebied. De biodiversiteit is enorm. Deze heemtuin is inmiddels aangevuld met een kruidentuin. Dit deel van de kloostertuinen wordt beheerd door een aparte stichting en onderhouden door vrijwilligers.
De tekst is ietwat bewerkt en gaat terug op een origineel van Tini Brugge, die daarbij gebruik kon maken van de informatie van br. K.H. Lotz en medewerker Richard Heijnen van de Technische Dienst, Missiehuis St. Michaël in Steyl en br. Roland Scheid, rector.
De website www.groenekerken.nl biedt een omvangrijke praktische handreiking (toolkit) voor energie, inkoopbeleid, groen in en rond de kerk etc.