Kerken moeten afzien van provincialisme, sectarisme, racisme en claims van exclusiviteit. Dat wordt in een recente uitgave van Christianity Today naar voren gebracht. Mark Dever schrijft daarover in het tijdschrift, naar aanleiding van de verschijning van het boek ‘The Church: One, Holy, Catholic and Apostolic’ (P&R Publicity).
‘De universaliteit van de kerk is één van de grote zegeningen uit het evangelie’, aldus de senior pastor van de Baptistengemeente in Washington. ‘De Bijbel biedt ons een groots schilderij van wat de kerk is, en hoe de kerk er aan deze kant van het Koninkrijk behoort uit te zien. De katholiciteit van de kerk gaat in tegen vier grote problemen van onze kerken tegenwoordig’. De auteur benoemt vervolgens de betekenis van de éne, apostolische, katholieke kerk. Hij benadrukt de universaliteit, iets wat je vaker leest bij hoogkerkelijke anglicanen en rooms-katholieken dan bij meer laagkerkelijke baptisten. Hij geeft daarbij een uitwerking van het provincialisme, sectarisme, racisme en de claims van exclusiviteit. Hieronder een weergave, wellicht werpt het licht op onze eigen gedachten over oecumene.
Provincialisme
‘Onze tradities wortelen soms minder in het evangelie dan zou moeten. Ze weerspiegelen vaak de eigenaardigheden van ons eigen land, onze eigen denominatie en onze persoonlijke voorkeuren en gaan voorbij aan de geest van Galaten 3: 26-28.
De universele kerk beantwoordt niet aan de roeping van een aardse pastor, noch die in Rome, noch die van elders. De universele kerk is aanwezig in alle culturen, en beperkt zich niet tot een enkele. Het evangelie bewijst zijn kracht als christenen in verschillende culturen geloven, preken en hetzelfde evangelie omarmen.
Het helpt als je af en toe reist. We ontdekken de verschillende facetten van christelijk leven en denken door het bezoeken van christenen in andere regio’s en landen. Je begrijpt je eigen cultuur het beste als je ook een tijdje in een andere cultuur leeft. Je ontdekt daardoor dat bepaalde vanzelfsprekendheden ontbreken bij anderen. Je laat makkelijker vragen toe zoals: ‘Is dit een juiste manier, een zuiver antwoord?’ Soms heb je een goede keus gemaakt, maar vaak zijn er alternatieven. Door contacten met christenen uit andere culturen en tradities ontdekken we de essentie van ons geloof en we zien in wat meer een eigen uitdrukkingswijze daarvan is’.
Sectarisme
‘Vanuit mijn eigen congregationalistische perspectief zijn denominaties vaak para-kerkelijk georganiseerd, ze zijn op een speciale dienst gericht. Zelfs kerken met een presbyteriaanse of episcopale achtergrond erkennen dat hun eigen kenmerken niet altijd op één lijn liggen met die van andere kerken. De verschillen tussen de kerken mogen daarom nooit leiden tot een ultieme verwijdering, omdat we allemaal hetzelfde geloof belijden in dezelfde Heer.
Denominaties zijn zinvol, zolang ze geen onbarmhartige en scheidende geest verspreiden, en christenen de mogelijkheid laten om te arbeiden in het koninkrijk. De zaken die ons als christenen verbinden moeten altijd van hogere waarde worden geacht dan de zaken die ons scheiden’.
Racisme
‘Het universele karakter van de ware kerk daagt het raciale onderscheid uit dat we kunnen zien in kerken. God moge de historische Kaukasische gemeenten vergeven voor de marginalisering van christenen op basis van de verschillende huidskleuren. Witte kerken zouden er goed aan doen te leren van de geschiedenis van de Afrikaans Amerikaanse kerk. In de eerste kerken mochten zwarte christenen leiderschap uitoefenen en beslissingen nemen. Uit bescheiden financiële middelen hebben ze grote kerken en denominaties gebouwd.
De raciale verdeeldheid van gemeenten beschadigen de kerk en haar missie. Wat kunnen we dan doen om de katholiciteit van het evangelie beter te laten zien?
De grote Anglicaanse prediker en theoloog Charles Bridges geeft een uitstekend voorbeeld: ‘De kerk is de spiegel die de glans van het goddelijke karakter reflecteert. Het is het grote toneel, waarop de perfectie van de Heer getoond wordt aan het universum’.
God, als triniteit, is eenheid in verscheidenheid: Hij is de ene, eeuwige God die bestaat in drie verschillende personen – Vader, Zoon en Heilige Geest. Deze perfecte God is niet wit. Hij is niet zwart. Hij heeft geen andere kleur huid. Als beelddragers weerspiegelen alle mensen de schepper God. En als kerk weerspiegelen we de eenheid van de triniteit, speciaal in onze verscheidenheid.
Het kan zijn dat we ons om praktische redenen onderscheiden van elkaar, bijvoorbeeld gebaseerd op het verschil in taal. Maar laten we voorkomen dat we de kerk om andere culturele redenen van elkaar scheiden. Het evangelie wordt krachtig getoond als groepen van mensen zich verenigen in liefde, en zeker als het mensen betreft die voorheen een zekere animositeit naar elkaar aan de dag legden’.
Exclusiviteit
‘Het is juist en loffelijk als diensten zich qua evangelisatie en scholing richten op een bepaalde groep, bijvoorbeeld studenten, zakenlieden, moeders van jonge kinderen, skaters, militairen enzovoort. Christenen kunnen het evangelie daardoor vaak toegankelijk en relevant maken op een persoonlijke manier naar de specifieke groep toe. Veel parakerkelijke diensten doen dat. Maar zodra de hele gemeente zich gaat richten op een specifieke niche of groep, zodat anderen aan de zijlijn komen te staan, gaat de universaliteit van de kerk verloren. Het evangelie is voor ieder persoon, en onze gemeenten moeten dat zo goed mogelijk weerspiegelen.
Op die manier zijn we er zeker van dat Gods soevereiniteit verschillende gemeenten zal gebruiken om zijn werk tot stand te brengen. We moeten daarom de gemeenten nooit verder toespitsen dan dat wat God zou willen. Het evangelie wordt veel meer verheerlijkt wanner onze kerken er naar streven om de volle breedte van mensen te omvatten die Christus wil redden in zijn genade. Christus kiest zich levende stenen uit om deel uit te maken van zijn kerk (1 Petrus 2: 4-9). Dat is niet onze taak.
Elke tijd en overal, iedereen, onafhankelijk van etnische identiteit of sociale status, kan men vergeving ontvangen van zonden en zich toevertrouwen aan de ene en enige Heer, Jezus Christus. Dat is de ware katholieke leerstelling van de ware katholieke kerk’.
(fragment geparafraseerd uit het Engels en verschenen onder de titel ‘A Gospel for Everyone’ uit Christianity Today, een periodiek wat al jaren op de lijst staat van de Raad van Kerken als bladen met één van de snelst groeiende Twitter-accounts. Daarover op een later tijdstip een exclusief gesprek).
Foto: illustratie in Christianity Today.