Elk jaar is ze er: de dochter van een agrarisch ondernemer op de kleine begraafplaats van het dorp in de Achterhoek. Ik zag haar groeien en nu staat ze daar als volwassen vrouw met een grote bos vergeet-mij-nieten in haar handen. Zorgvuldig legt ze de bloemen neer bij het herdenkingsmonument voor oorlogsslachtoffers. Iedereen weet hoe er vlak voor de bevrijding dorpsgenoten gedood zijn of later op hun akkers de dood vonden door granaten. Rode tulpen markeren hun graven deze dagen.
We staan stil bij alle mensen die door geweld om komen: we willen hen niet vergeten en niet vergeten hoe zinloos geweld is. Daar passen de hemelsblauwe vergeet-mij-nieten bij. Overal in tuinen en de natuur laten ze deze dagen hun bescheiden bloemetjes zijn. Het zijn bij uitstek de bloemen rond 4 en 5 mei, de dagen van gedenken en vieren.
Volgens een legende was Adam vergeten de bloem een naam te geven. In een stil gebed, vroeg de mens toen aan God dat alsnog te doen. Die schrok ervan dat deze kleine bloemen over het hoofd waren gezien en gaf hen de naam vergeet-mij-niet opdat geen mens hen en al die andere onaanzienlijken op aarde zou vergeten. Het hemelse blauw straalt.
Als u op zoek bent naar passende schikken met bloemen van het seizoen in de paastijd, kijk dan op www.symbolischschikken.nl. Er is een nieuwe serie geplaatst rond de namen van de zondagen in deze tijd.
Tini Brugge
Groene websites van de Raad van Kerken
Voor mensen die verder materiaal voor de dodenherdenking zoeken, geven we hieronder de tekst van Psalm 43 weer (NBV) en een gebed door Yosé Höhne – Sparborth, lid van de Raad van Kerken, geschreven voor de dodenherdenking. Haar gebed zal te zijner tijd ook opgenomen worden, zo is de bedoeling, in een bundel die voor september 2014 gepland staat in het kader van het beschikbaar komen van het materiaal voor de week van gebed 2015. De bundel heeft de werktitel ‘Eén druppel jou’.
De Raad van Kerken in Dordrecht heeft enkele jaren geleden voor het eerst een oproep gedaan om de dodenherdenking invulling te geven met psalm 43, het gedicht de achttien doden en het volkslied. Hans Berrevoets, voorzitter van het platform Raad van Kerken Dordrecht, heeft in de pers aangegeven psalm 43 bij uitstek geschikt te vinden als tekst voor 2014, omdat de dodenherdenking dit jaar valt op een zondag.
Psalm 43:
Verschaf mij recht, o God,
vecht voor mijn zaak.
Bescherm mij tegen
een liefdeloos volk, vol list en bedrog.
U bent toch mijn God, mijn toevlucht,
waarom wijst u mij af,
waarom ga ik gehuld in het zwart,
door de vijand geplaagd?
Zend uw licht en uw waarheid,
laten zij mij geleiden
en brengen naar uw heilige berg,
naar de plaats waar u woont.
Dan zal ik naderen tot het altaar van God,
tot God, mijn hoogste vreugde.
Dan zal ik u loven bij de lier,
God, mijn God.
Wat ben je bedroefd, mijn ziel,
en onrustig in mij.
Vestig je hoop op God,
eens zal ik hem weer loven,
mijn God die mij ziet en redt.
Psalm 43 ontleend aan de versie van Ida Gerhardt en Marie van der Zeyde uit Gezangen voor de Liturgie.
Mijn ziel lijdt dorst naar God, naar God die leven is;
wanneer mag ik opgaan, dat ik voor God verschijn?
Voor ogen wil ik zien, uitschreien wat mij kwelt,
hoe eens ik in de stoet vooraanging naar Gods huis,
als jubelend zong de dank, aanzwol het feestgedruis.
Uw waarheid zend, u licht, en zij gaan voor mij uit,
geleiden mij naar ginds, uw heilige berg –
tot aan de woningen waar Gij zijt.
Ik voor Gods altaar treed, God, mijn geluk,
mijn feest- en U met harpspel loof,
God, die mijn God wilt zijn.
Gebed, met enige vrijheid ontleend aan tekst van Yosé Höhne – Sparborth
Eeuwige God,
Aanwezige Die ons gezegd heeft:
Ik zal er zijn.
U had de ellende van Uw volk gezien.
U daalde af om dat volk weg te leiden uit de slavernij
En Mozes moest het maar doen.
Eeuwige, Aanwezige, zo bent U onder ons:
Mensen die U handen en voeten geven,
Mensen die afstraling zijn van Uw liefde.
(Wij gedenken, wij treuren,
Om de velen die geen veilige plek kregen,
Die niet beschermd werden
Tegen machten van onmenselijke duisternis.)
Treurend, gedenkend, staan we voor U:
Zijn wij, als geloofsgemeenschappen,
Zijn wij, als plaatsgenoten,
Zijn wij, als Nederlanders
Mensen geworden die ruimte bieden,
Veiligheid, bescherming, vrijheid
Aan hen die dat bij ons zoeken?
Eeuwige, Aanwezige,
Met pijn bekennen we:
U roept tot ons, U smeekt ons
In al die wanhopige gezichten,
Vluchtelingen, migranten, illegaal gemaakt tussen ons,
Maar wij hebben U niet herkend.
Eeuwige, Aanwezige, U die roept tot ons,
U Die ons smeekt in al die gezichten,
Maak dat wij een samenleving worden,
Die Uw roepen verhoort,
Een samenleving die zich laat zenden
Om veiligheid te garanderen
Aan wie dat nodig hebben.
Amen
Verklaring van joden, moslims en raad van kerken in het kader van de dodenherdenking:
Tijdens de Nationale Herdenking herdenken wij Nederlanders of de vluchtelingen die woonden in het Koninkrijk der Nederlanden, welke in de Tweede Wereldoorlog zijn vermoord, gesneuveld en gestorven, waarbij Joden, Sinti en Roma als slachtoffers van de genocide expliciet worden genoemd. Wij herdenken de slachtoffers, niet de daders.
Ook gedenken wij Nederlanders die na de Tweede Wereldoorlog het leven lieten in oorlogssituaties en bij vredesmissies.