In mei 2011 ondertekende een groot aantal lidkerken van de Raad van Kerken, de “Kerkelijke verklaring tegen geweld tegen homoseksuelen” (www.idohanederland.nl). Van geweld tegen homoseksuelen is in toenemende mate sprake. De situatie in veel Oost-Europese landen is wat dat betreft zorgelijk. Tatjana Lehatkova, een jonge christelijke activiste voor de rechten van homoseksuelen, biseksuelen en transgenders, getuigde hiervan op een bijeenkomst in Amsterdam op 10 december. Dirk Gudde, voorzitter van de Beraadgroep Samenlevingsvragen, woonde namens de Raad deze bijeenkomst bij.
Op uitnodiging van COC Nederland en LCC Plus Projecten (de gezamenlijke projecten van verschillende christelijke LHBT-organisaties*) vertelde Tatjana Lehatkova over de situatie in Rusland. Een 25-tal mensen waren aanwezig: vertegenwoordigers van de Europese koepel van LHBT-organisaties, de Raad van Kerken Amsterdam, bestuursleden van lid-organisaties, het COC en een vertegenwoordiger van het ministerie van OWC. Na de presentatie gingen de aanwezigen met elkaar in gesprek. De bijeenkomst werd ingeleid met een korte video – gemaakt door een groep van het Europees Forum van Christelijke LHBT-groepen – met krachtige getuigenissen waarin de problematiek van christelijke LHBT’ers naar voren komt: “Hear Me Out – A new dialogue between religion, sexual orientation and gender identity”, http://vimeo.com/80076013)
Tatjana Lehatkova is christen en lesbisch en woont en werkt in Sint Petersburg, geen gemakkelijke combinatie. Christelijke LHBT’ers hebben met dubbele discriminatie te kampen. De samenleving accepteert hen niet en ook in de kerk kunnen zij niet terecht met hun ervaringen en vragen. Ook onder niet-christelijke LHBT’ers vinden zij soms geen gehoor, omdat deze vaak geen begrip hebben voor de religieuze keuzes die christelijke LHBT’ers maken.
Russisch-Orthodoxe kerk
Tatjana presenteerde haar werk voor de organisatie Nuntiare et Recreare. Deze organisatie komt op voor de sociale rechten van homoseksuelen in Rusland en steunt christelijke LHBT’ers. Zij probeert ook (tot nog toe vergeefs) gesprekken aan te gaan met de Russisch –Orthodoxe Kerk.
Er is sprake van geweld tegen homoseksuelen en soms roepen zelfs kerkelijke leiders op tot haat en geweld, met als reden: “het verdedigen van traditionele Russische waarden”. Een van de missies van Lehatkova is de mensen te laten begrijpen dat niet homofobie, maar respect en tolerantie traditionele Russische waarden zijn. Aan de andere kant probeert de organisatie ook meer begrip te krijgen voor religie binnen de LHBT-wereld.
Directe steun vanuit het westen voor de LHBT-activisten in Rusland is moeilijk. Het zou koren op de molen zijn van degenen die homoseksualiteit als “westerse import” willen presenteren. Wel worden er bijvoorbeeld – ook vanuit het internationale project van LCC Plus – trainingen gegeven in Oost-Europa.
Een forumdiscussie was er met Heleen de Boer (Europees Forum van Christelijke LHBT-groepen), Louise Smits (idem), Koen van Dijk (COC Nederland) en Wester Meijdam (Ministerie OCW) over de manier waarop we elkaar kunnen ondersteunen. In de moeilijke situatie in Rusland zijn er ook tekens van hoop: mensen durven vaker uit te komen voor hun geaardheid, soms wordt er op scholen openlijk gedebatteerd over homoseksualiteit, en af en toe geven mensen in de Russische regering er blijk van niet homofoob te zijn.
Internationale netwerken
Internationale netwerken zijn heel belangrijk voor het ondersteunen van de strijd van (christelijke) LHBT-groepen in Rusland en andere Oost-Europese landen. Zo is er hulp die door Europese organisaties geboden wordt bij professionalisering van groepen in Oost-Europa. Ook vanuit het ministerie van OCW worden projecten ondersteund die zich specifiek richten op het ondersteunen van de strijd van christelijke LHBT-organisaties.
Met het onderwerp aan de slag?
Wat zouden lokale Raden van Kerken of kerkelijke gemeenschappen in Nederland kunnen doen om Christelijke LHBT’ers in Oost-Europa te ondersteunen? Het LKP, de koepel van Christelijke LHBT-organisaties is graag bereid kerken die met het onderwerp bezig willen gaan op weg te helpen met voorlichting en ideeën. Een idee zou kunnen zijn dat kerken die zustergemeenschappen hebben in Oost-Europa proberen met deze gemeenten in gesprek te raken over de bijvoorbeeld de betekenis van begrippen als naastenliefde en veiligheid in de kerk in relatie tot homoseksualiteit.
Websites
De website van het LKP is www.lkp-web.nl. LCC Plus projecten is te vinden op www.lccprojecten.nl.
De Organisatie van Tatjana Lehatkova heeft ook een website: www.nuntiare.org (meest Russisch, enkele pagina’s onder de knop “English”).
Het webadres van het Europese Forum is: www.euroforumlgbtchristians.eu. Een korte video over het werk van het forum is te vinden onder www.youtube.com/watch?v=DO3-D98C_DQ&feature=player_embedded
* LHBT staat voor lesbisch, homoseksueel, biseksueel en transgender.
Foto boven: Tatjana Lehatkova