Op 6 november mocht een select groepje op bezoek bij staatssecretaris Klijnsma om in te spreken op het armoedebeleid van het kabinet en om plannen te maken over wat de staatssecretaris met het maatschappelijk middenveld samen kan doen. Hub Crijns vertegenwoordigde op de bijeenkomst vier netwerken: de Raad van Kerken in Nederland, de werkgroep Arme Kant van Nederland/EVA, de Sociale Alliantie en SchuldHulpMaatje. Uit zijn verslag enkele punten (voor andere punten die aan de Staatssecretaris zijn voorgelegd: klik hier).
Bureaucratie en te strenge regels
In aansluiting op de presentatie van het onderzoek Armoede in Nederland 2013 op 31 oktober signaleerde Hub Crijns dat de kerken een toenemend aantal hulpvragen ontvangen. De kerken hebben de ervaring dat de bureaucratie te ingewikkeld is, de wachttijden te lang, de drempels te hoog, de regels te streng. Vooral laaggeletterden en mensen die weinig kennis hebben van computers hebben grote moeite om te voldoen aan de vele regels. Maak de toegangen tot de sociale zekerheid simpel!
Steeds meer mensen vallen tussen wal en schip en hebben urgente noden doordat ze geen inkomen hebben, geen woning, geen eten, onvoldoende kleding. In het hele land blijkt daarom een grote interesse te bestaan in het oprichten van noodfondsen. Soms door de kerken alleen, soms met oudere noodfondsen in de buurt en soms met de burgerlijke gemeente samen. Sommige wethouders geven over hun bijdragen aan noodfondsen als argumentatie dat ze van het Rijk sommige zaken rond zorgplicht en opvang van mensen niet meer mogen doen. Dus steken ze middelen in noodfondsen om zo de opvang, hulp of zorg toch mogelijk te maken. Het is eigenlijk een rode kaart voor de zorgplicht van de overheid voor de burgers dat additionele middelen nodig zijn!
Fraudewet gehekeld
Uit de kerken komen ook steeds meer noodsignalen over de gevolgen van de ‘Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid sociale zekerheidswetgeving’ ofwel de ‘Fraudewet’. Sociale dienst en inspecties kunnen huisbezoek bij mensen afdwingen zonder voorafgaande aankondiging en kunnen zonder toestemming van de burgers de woning betreden en doorzoeken. Bij verdachten van andere ‘vergrijpen’ is tenminste nog een huiszoekingsbevel nodig en zijn mensen onschuldig tot het tegendeel is bewezen. Het is van de zotte dat mensen bij wet gezien worden als fraudeurs en criminelen, tenzij ze via hun gedrag laten zien dat ze dat niet zijn. De bewijslast voor het niet frauderen ligt geheel bij de burger, waardoor burgerlijke gemeenten veel te veel dwang en drang kunnen toepassen. Medewerkers van sociale diensten klagen dat ze regels moeten toepassen die zo streng zijn dat mensen erdoor eerder in het moeras van de schulden geduwd worden dan daaruit gered.
Vrijwilligers en schulden
Vanuit SchuldHulpMaatje is het voorstel gedaan om lokaal financiële middelen beschikbaar te stellen aan gemeenten om initiatieven te ondersteunen die zorgen voor betrouwbare en hoogwaardige lokale schuldhulp door vrijwilligers. Die financiële ondersteuning is mogelijk via de uitbreiding van de Wet werk en bijstand. De beschikbaarstelling zou bijvoorbeeld kunnen verlopen via de bijzondere bijstand budgetlijn. De landelijke overheid definieert binnen de bijzondere bijstand een speciaal beleidsveld schuldhulp vrijwilligerswerk voor de gemeenten. De financiering voor dit doel is te realiseren zoals ook de financiering van bijvoorbeeld bewindvoering vanuit de bijzondere bijstand gerealiseerd wordt voor cliënten, die geen middelen hebben. Als er voor gemeenten ook de resultaatsverplichting voor de aanwending van het gehele schuldhulp budget in de wet wordt vastgelegd, wordt efficiency geborgd en een stimulans voor publiek-private aanpak gecreëerd.
WWB, andere wetten en Participatiewet
Ter sprake kwam de Wet Maatregelen Werk en Bijstand en enkele andere wetten, het ontwerp voor de participatiewet en de tegenprestatieverplichting. Gesproken werd over de vrijwilligheid en keuzevrijheid van cliënten. Als iemand niet wil of als een gemeente daar anders over denkt, dan komen de dwang en drangregels van de Fraudewet in werking en moet iemand verplicht iets gaan doen op straffe van verlies van de uitkering. De kwestie van de keuzevrijheid werd beklemtoond door meerdere organisaties, terwijl de verplichting vooral door de VNG en staatssecretaris werd ingebracht.
Armoede en kinderen
Er waren veel organisaties aanwezig die zich bezighouden met armoede en kinderen.Zij willen een Armoedepact sluiten om in 2014 samen meer aandacht te gaan geven aan armoede en kinderen en een samen actie daartegen te ondernemen. Hub Crijns stelde voor om samen te werken met Bekende Nederlanders zodat de activiteiten met een campagne naar buiten gebracht kunnen worden.
Tenslotte
Klijnsma stelde aan het einde van de hearing voor om met deze groep regelmatig verder te overleggen. Ze vroeg ieder om intensief wat men weet of wil naar voren te brengen bij alle partijen in de Tweede Kamer. “Schrijf ook je punten naar de gemeenteraden en sluit lokaal pacten om alle partijen van gemeenteraden en College B&W met punten te benaderen. Bouw aan presentatie van gezamenlijk anti-armoedebeleid en integraal beleid.”
foto: Staatssecretaris Jetta Klijnsma