Het was een pijnlijk dilemma waarover Frans Zoer en Matthias Brand van het Noëlhuis in Amsterdam vertelden. Het Noëlhuis (www.noelhuis.nl) vangt vluchtelingen op en kan 15-18 mensen herbergen. Maar steeds nieuwe noodgevallen dienen zich aan. Natuurlijk: ook in de kapel kunnen mensen slapen, en op de grond in de keuken. Maar er moet kwaliteit van leven blijven, en ook bij meer mensen is de opvang eindig. Bovendien is het Noëlhuis streng: ieder die wordt opgevangen moet zelf actief met zijn toekomst bezig zijn. Is dat niet het geval of wordt de vluchteling definitief illegaal verklaard, dan wordt de betrokkenen gevraagd te vertrekken. Nooit op straat gezet, altijd ergens heen. Maar toch: het ‘Wat gij deze vreemdeling gedaan hebt, hebt gij mij gedaan….’ blijft door de hoofden gaan. ‘Geen mens illegaal?’ Lijkt ons beleid niet teveel op dat van de overheid?
Dit soort pijnlijke dilemma’s waar mensen die zich inzetten voor de opvang van vluchtelingen regelmatig mee te maken hebben, kwam aan de orde tijdens een workshop op de werkdag Vluchtelingen van de projectgroep Vluchtelingen van de Raad van Kerken op 2 november in de Bergkerk in Amersfoort. Ook Sanne Vergoossen van de Stichting Jongerenhuis uit Eindhoven (www.jongerenhuiseindhoven.nl) die vluchtelingen en studenten samen laat wonen en leven, Mariëtte Mensink (www.wereldvrouwenhuis.nl) die meewerkt aan de opvang van vrouwelijke vluchtelingen, en Frieda Koopman van de Wonne in Almelo (www.dewonnealmelo.nl)vertelden erover. Allemaal helpen ze de ongedocumenteerden die ze opvangen om te werken aan hun toekomst, waar dan ook. Dat is mooi en belangrijk werk, dat echter ook veel pijn geeft, bij alle betrokkenen, want er zijn in allerlei opzichten grenzen. Zijn de kerken daarin bondgenoot?
Adviezen aan de overheid
Na de opening van de werkdag door de voorzitter van de projectgroep Vluchtelingen, Jan van der Kolk, volgde een informatief en betrokken verhaal van Hans Sondaal van de Adviescommissie Vreemdelingenzaken (www.acvz.org), die adviezen opstelt voor de regering en signaleringen doet m.b.t. het vluchtelingenbeleid. Enkele van die adviezen werden toegelicht, alsmede de manier waarop de overheid ze oppakt. Dat leverde geen zonnig beeld op. Uiteraard werd ook ingegaan op de klacht die de PKN indiende bij het Europees Comité voor Sociale Rechten, vanwege de weigering van de Nederlandse overheid om mensen zonder de juiste papieren onderdak, voedsel en kleding te verschaffen. Die klacht is onlangs ontvankelijk verklaard en gaat nu behandeld worden. Er worden zo gaten geschoten in de koppelingswet, die de toegang tot basisbehoeften afhankelijk maakt van iemands status. Maar ook nu is de reactie vanuit de regering -vriendelijk gezegd- niet bemoedigend.
In de workshops spraken de deelnemers vervolgens over verschillende onderwerpen: de noodopvang (zoals hierboven genoemd), de klacht van de PKN, ontwikkelingen in het beleid en de situatie rond de vreemdelingendetentie.
Inzet van de kerken
De middagsessie werd geopend door Mardjan Seighali van de Stichting UAF (www.uaf.nl), het fonds dat hoger opgeleide vluchtelingen bij hun studie helpt. De inbreng van de kerken in het politieke debat is hard nodig, stelde zij, want dat debat is veel te kortademig. Ze bood kerken steun aan in de vorm van het vertellen van verhalen van vluchtelingen die door de mogelijkheden die zij kregen nu onze samenleving met hun persoon en werk verrijken.
Vervolgens gingen vertegenwoordigers van de kerken in gesprek met de zaal, onder leiding van de voorzitter van de Raad van Kerken, Henk van Hout. Zij wezen onder meer op de speciale mogelijkheden die kerken hebben als het gaat om hulp aan vluchtelingen. Paul The van SKIN, zelf arbeidsmigrant, vertelde over de pastorale zorg voor vluchtelingen door migrantenkerken. Arjan Plaisier over de klacht over het Nederlandse beleid die via de Europese kerken kon worden ingediend. Arend van de Venis wees op het internationale karakter van het Leger des Heils, waardoor contact onderhouden kan worden met mensen die teruggekeerd zijn naar hun vaderland. Victor Scheffers van Justitia et Pax haalde de woorden van de paus aan, die sprak over de globalisering van de onverschilligheid waar het gaat over de positie van vluchtelingen. Justitia en Pax doet veel aan lobby, o.a. inzake de vreemdelingendetentie, en Scheffers sprak harde woorden over het beleid van de zittende regering, die grote woorden spreekt over het mensenrechtenbeleid van andere landen, maar kritiek op eigen handelen naast zich neer legt. Kerkleiders zouden zich vaker publiekelijk moeten uitspreken. Arend van de Venis riep kerken op om locale en landelijke politici persoonlijk aan te spreken.
Vrijwilligerswerk
Het programma werd af en toe onderbroken door een bijzondere bijdrage van Mustafa, vluchteling en rapper. Alle sprekers op de werkdag spraken hun grote bewondering uit over het vele werk dat door vrijwilligers – voor een deel aanwezig in de Bergkerk – in de kerken gedaan wordt ten bate van vluchtelingen. Zonder vrijwilligers is hulp aan vluchtelingen niet mogelijk. Jan van der Kolk, die na een korte en indringende viering, een slotwoord sprak, wees erop dat veel organisaties moeten bezuinigen. Daardoor is de inzet van vrijwilligers belangrijker dan ooit. Hij riep een ieder op hieraan mee te werken.
Foto’s (van boven naar beneden):
Frans Zoer van het Noëlhuis;
Mardjan Seighali van de Stichting UAF
Forumdiscussie met vertegenwoordigers van de kerken. Van links naar rechts: Paul The, Arjen Plaisier, Arend van de Venis en Victor Scheffers
Rapper Mustafa
Lezing Hans Sondaal: klik hier