Elise Kant is voor Kerkinactie en ICCO in Busan. Ze heeft een workshop geleid over homoseksualiteit. Een bij uitstek delicaat onderwerp binnen veel kerken. Ze doet haar verhaal hieronder.
En wat is je reactie op de workshop? ” Ik krijg een microfoon voorgehouden maar ik kan niks zeggen. Dikke tranen rollen over mijn wangen. Ik ben sprakeloos. Wat zeg je na iets zo moois, zo puurs en zo empowering, zo kwetsbaar en krachtig tegelijk.
De dag begint rondom het thema eenheid. Toespraken waarvan de complexiteit van eenheid in de kerk centraal staat. Boeiend, maar ik mis iets, al kan ik het niet benoemen, of komt het omdat ik toch wel zenuwachtig ben voor de middag? Eenheid, gaat tegelijk over diversiteit, over elkaar niet verstaan, en de zoektocht naar het wel begrijpen.
Tussen de middag bespreken Judith en ik de zaal opstelling, en hoe we rijen zullen laten omdraaien als ze in buzz groepjes moeten overleggen. Hoe naïef waren we toen. De zaal loopt voller en voller. In plaats van de normale 80 stoelen hebben we er al 100 maar de mensen blijven binnenstromen tot 150. Mensen zitten tussen de rijen, staan achterin. Na afloop hoor ik hoe er minstens 40 mensen zijn weggestuurd omdat het echt vol was.
En voor die volle zaal mag ik de workshop openen. Joris Vercammen, de aartsbisschop van Utrecht van de Oud-Katholieke Kerk begint met een gebed en vraag om zegen over de workshop. Ik heet de mensen welkom en vertel dan waarom we als ICCO en Kerk in Actie dit doen, en over onze ervaringen met dialoog. Over onze workshop en hoe daar het wonder gebeurde van mensen die gingen luisteren in plaats van praten. Hun zachtheid vonden in plaats van hun oordeel. Het is stil, er wordt geboeid geluisterd en ik voel de eagerness van mensen.
Judith, op haar eigen prachtige wijze, leidt mensen in het gesprek over stapstenen over een dialoog. Als mensen mogen buzzen, nu maar met hun buurman of vrouw, want stoelen draaien zit er niet in, beginnen ze al voor ze weten wat de opdracht is. En op dat moment voel ik dat het gaat lukken, dat het gaat werken, dat net als toen in Utrecht hier iets groters aan het werk is, dat de Geest hier waait. Ik heb er geen andere woorden voor.
Als mensen even later weer collectief luisteren gebeurt er iets wat normaal alleen in films gebeurt. Kim uit Zuid Korea, een transgender (iemand die zich in een verkeerd lichaam gevangen voelt) vertelt haar verhaal. Haar worsteling omdat de kerk haar vertelde dat ze duivels was. Hoe alleen ze zich voelde, ook omdat haar familie het niet kon accepteren. En hoe ze nu een kerk heeft gevonden waar ze wel welkom is. Ze roept op tegen discriminatie. En als ze gaat zitten, een traan wegveegt, barst om zoveel moed, zoveel kwetsbaarheid, een applaus los. En er staat iemand op, en nog iemand en nog iemand tot bijna de hele zaal haar een staande ovatie geeft. Op dat moment weet ik dat wat er verder ook gebeurt deze workshop niet meer stuk kan. Omdat dit is wat we wilden bereiken, dit is een safe space, dit is wat nodig is om het gesprek op gang te brengen, alleen als we zo kwetsbaar zijn, wat onze gedachten en gevoelens ook zijn, dan kunnen we beginnen aan een gesprek over wat we samen kunnen doen.
Ben is een dominee uit Nigeria die de zaal meeneemt in zijn strijd in zijn eigen kerk. Hij is hetero, getrouwd, vader, theoloog, dominee en zijn kerk verfoeit homosexualiteit. Maar hij gaat het gesprek aan, de dialoog, en verandert structuren van binnenuit. De zaal luistert, geniet. Dan komt Floran uit Roemenië. Zijn verhaal is broos en kwetsbaar. In Rusland en andere voormalig Oostblok landen is het gesprek met de kerk zo zwaar, zo moeilijk dat hij het moeilijk vindt om in de dialoog te blijven geloven. En dan Pumzilla van Inerella, een netwerk van pastors met aids. Een prachtvrouw, de dynamiek is aanstekelijk en warm. We moeten niet alleen over homosexualiteit praten, maar over sex. Homo’s groeien niet aan bomen, ze zijn geboren, en daarvoor was er ook sex nodig! Mijn hoofd heeft spiritualiteit nodig en ons lichaam sexualiteit. Ze pakt de zaal in met haar oproep die vervlecht is met de onze: Maak veilige plekken voor zit soort gesprekken, ga op zoek naar wat je verbindt in plaats van wat je deelt en zet je dan samen in tegengeweld tegenhomo’ s. De zaal reageert, en als de buzz gesprekjes weer beginnen, weet ik het zeker, hier gebeurt iets waar we alleen maar van konden dromen. Dit is groter dan wij. Niet alleen omdat het netwerk van christelijke homo’s zich onmiddellijk inzette om de enorme toeloop in goede banen te leiden, niet alleen omdat collega’s uit Zweden zich in hadden gespannen om veel mensen naar de workshop te krijgen. Niet alleen omdat het niet minder dan een wonder is dat de sprekers op het laatste moment eigenlijk uit de hemel kwamen vallen. Niet alleen omdat Joris Vercammen een link legde met de Wereldraad zoals geen ander dat kan. Niet alleen omdat ICCO / Kerk in Actie dit mocht doen van de Wereldraad. Niet alleen omdat we als ICCO / Kerk in Actie all meer dan 10 jaar samenwerken met IAM. En niet omdat dit een unieke manier van samenwerken tussen ons en IAM was, een zoals het moet zijn, elk vanuit je eigen kracht en mogelijkheden en niet het Noorden in de lead met een plekje voor een partner. Zelfs niet omdat Judith een briljant facilitator is.
Maar omdat dit allemaal samenkwam. En ik heb er echt geen andere woorden voor: dan voel je de Geest waaien. ‘The Holy Spirit was right there’, zegt een van de vele mensen die met ons hun vreugde over de workshop komt delen.
Tranen rollen over mijn wangen. We hebben iets gedaan met zijn allen dat groter en mooier is dan wij. We hebben een veilige plek gecreëerd en mensen voelen zich gezien en gehoord.
De krant, de radio, de wereldraad journalisten, ze willen allemaal een interview, maar nog uren later ben ik eigenlijk sprakeloos.
God of life, lead us to justice and peace.
Vandaag gebeurde het
Vandaag was het even waar.
Eigenlijk zouden we nu moeten zingen wat we vanmorgen zongen met de broeders van Taizé: Ubi caritas et amor, Deo ibi est… Dat voelden we.
Waar zorg en liefde samenkomt, daar is God. En door alle verschillen heen hebben mensen dat vandaag mogen ervaren. De tranen zitten nog steeds hoog, maar wow.. Hier zit een dankbaar mens in Busan.
Elise Kant
Foto’s:
Elise Kant (rechts) met Judith
Joris Vercammen