De Europese Kerkenconferentie (CEC) heeft een nieuwe constitutie. De leden hebben drie dagen lang tot driemaal toe een tekst doorgenomen met 19 artikelen om tot een nieuwe basis van de kerkenconferentie te komen. Daarmee is een belangrijke stap gezet om de Europese kerken een gezonde basis te geven voor de toekomst.
De formulering van een nieuwe grondwet was nodig geworden, nadat in 2009, tijdens de assemblee van Lyon, er fundamentele kritiek was gekomen op het bestaansrecht van de kerkenvergadering. De Europese Kerkenconferentie werd gezien als een bureaucratische instelling, waarvan het bestaansrecht met de Koude Oorlog gelegitimeerd leek, maar waaraan vragen gesteld kunnen worden naar de actuele waarde en naar de betaalbaarheid bij teruglopende inkomsten.
De assemblee was gevoelig voor het besef dat een dergelijke Europese Kerkenconferentie zinvol blijft, om dat het Europese continent met specifieke vragen te maken heeft (denk aan de economische ontwikkeling, aan migratievragen en een afstemmingen tussen oost en west). Daarnaast is het gewenst om naast bij voorbeeld de Europese Bisschoppenconferentie een orgaan te hebben wat afstemming op Europees niveau namens de andere kerken kan verzorgen. De tekst zegt onder meer over de visie (artikel 2): ‘Het is de visie van de CEC, dat de kerken samen zoeken naar verzoening en gezamenlijk getuigenis om te helpen bouwen aan een humaan, bewust sociaal en duurzaam Europa in vrede met zichzelf en zijn buren, waarin mensenrechten en de basiswaarden van vrede, gerechtigheid, vrijheid, participatie en solidariteit voorrang hebben’.
De nieuwe grondwet impliceert een schaalverkleining. Het aantal stemgerechtigde leden van de CEC gaat terug van zo’n 260 naar 200. Het Centraal Comité, in de toekomst Governing Board geheten, gaat eveneens terug van ruim 40 naar 20. Even liep de emotie hoop op, toen de Duitsers en de Engelsen bij de bespreking van dit onderdeel om een besloten zitting vroegen omdat ze geassocieerde leden minder dominant in de vergadering wilden hebben. De vertegenwoordigers van jongerenorganisaties, vrouwenorganisaties en diakonale organen roerden zich namelijk behoorlijk en wilden een eigen positie in de bestuurlijke gremia. Men vreesde groei van de algemene vergadering met nog eens 36 geassocieerde leden, waardoor de verhoudingen scheef zouden te komen liggen. De tekst bleef gehandhaafd, waarbij wel gezocht wordt naar afstemming en deelname aan vergaderingen, maar er geen oprekking van ledentallen mogelijk is. De vertegenwoordiger van EYCE (Europese jongerenorganisatie) kondigde aan in september bij de eigen overlegvergadering te bezien of het zinvol is verbonden te blijven met de CEC.
Een ander emotioneel moment meldde zich, toen de orthodoxen 25 procent van de bestuurszetels claimden en dat in de constitutie wilden vastleggen. ‘Wil je de gesprekken orthodox en evangelisch serieus nemen, dan moet je ons daarin tegemoet komen’, zei een Grieks-Orthodoxe woordvoerder. Viorel uit Roemenië, de voormalige waarnemende secretaris-generaal van de CEC, dreigde zelfs dat de orthodoxen zouden opstappen als ze niet een kwart van de Governing Board zouden mogen leveren. De vergadering ging uiteindelijk mee in de verlangens van de Orthodoxen; velen zeiden in de wandelgangen dat ze de gang van zaken betreurden, maar zich tegelijk realiseerden dat het percentage ongeveer overeen komt met de omvang van de achterban.
De vergadering heeft de leden van de Governing Board gekozen, c.q. heeft de voordrachten ontvangen om tot verkiezing over te gaan. Onder de twintig mensen is geen Nederlander. In het vorige Centraal Comité hadden Arjan Plaisier (PKN) en Goos Minderman (Remonstrant) nog zitting in het Centraal Comité. In de nieuwe Governing Board zitten vier afgevaardigden uit het Verenigd Koninkrijk, twee Fransen en twee Duitse. De Nederlanders hebben zich niet kandidaat gesteld.
De Europese Kerken gaan het aantal kantoren terugbrengen. Geneve wordt gesloten en de organisatie concentreert zich op Brussel. De Protestantse Kerk in Nederland heeft een amendement ingediend om daarnaast ook een kantoor in Straatsburg open te houden. De PKN heeft positieve ervaringen met de daar aanwezige juridische kennis, waarop men af en toe kan terugvallen, onder meer rond vluchtelingenzaken. Een voorstel van de PKN haalde 83 stemmen van de 156 en werd daarmee aangenomen. Zolang er geld is blijft het tweede kantoor open. Om formele redenen werd dit thema overigens niet in de grondwet opgenomen, maar als aanvullend besluit vastgelegd.
De financiën van de CEC laten nog steeds te wensen over. In de periode 2010 tot 2012 daalden de inkomsten met ongeveer 15 procent per jaar. Verschillende kerken betalen niet, met name uit orthodoxe hoek blijft de betaling achter. Twintig procent van de lidkerken betaalt niet of te weinig. Scandinavische landen, zoals Finland en Zweden, trekken iedere keer de portemonnee om het tekort terug te dringen. Door fondswerving weet men het budget met 40 procent te vergroten waardoor allerlei projecten doorgang kunnen vinden. De budgetcommissie gaat er van uit dat er tussen de 10 tot 15 personen werkzaam zullen zijn bij het bureau van de CEC.
Foto’s:
1. Stemming, met op voorgrond de Nederlandse delegatie van de Protestantse Kerk met onder anderen Bert van Bokhoven.
2. Bij de vergadering waren tientallen stewards uit diverse landen aanwezig; hier voeren ze een intern overleg.
3. Orthodoxen bij één van de ontmoetingen in Budapest.